Η παγίδα της επιφανειακής πληροφόρησης και η λήθη της Ιστορίας

Άρθρο της Εύας Καπελλάκη Κοντού…

Ζούμε στην εποχή της αστραπιαίας πληροφορίας, όπου οι νέοι κατακλύζονται από τίτλους, σύντομα βίντεο και αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Οι ψηφιακές πλατφόρμες προσφέρουν μια ατελείωτη ροή δεδομένων, όμως, αντί για βαθύτερη γνώση, συχνά οδηγούν σε μια επιφανειακή και αποσπασματική κατανόηση του κόσμου.

Όταν η ιστορία, η φιλοσοφία και η κριτική σκέψη αντικαθίστανται από γρήγορα και αβασάνιστα συμπεράσματα, το αποτέλεσμα είναι επικίνδυνο. Οι νέοι διαμορφώνουν απόψεις χωρίς να έχουν εμβαθύνει, χωρίς να γνωρίζουν τις προεκτάσεις των γεγονότων. Η παγκόσμια ιστορία, γεμάτη διδακτικές εμπειρίες, κινδυνεύει να γίνει μια σκονισμένη ανάμνηση, αντί εργαλείο πρόβλεψης και αποφυγής λαθών του παρελθόντος.

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της τάσης είναι ανησυχητικές. Όταν λείπει η ιστορική παιδεία, η κοινωνία γίνεται ευάλωτη στη χειραγώγηση. Ο αναθεωρητισμός της ιστορίας γίνεται πιο εύκολος, οι μύθοι αντικαθιστούν τα γεγονότα, και η συλλογική μνήμη θολώνει. Η δημοκρατία κλονίζεται όταν οι πολίτες της δεν γνωρίζουν πώς δομήθηκε και ποιες θυσίες απαιτήθηκαν.

Η ετοιμοπαράδοτη πληροφορία μπορεί να προσφέρει ευκολία, αλλά δεν αντικαθιστά τη βαθιά γνώση. Η μελέτη της ιστορίας δεν είναι πολυτέλεια· είναι ο φάρος που μας οδηγεί μέσα από τις καταιγίδες της άγνοιας και της προπαγάνδας. Αν θέλουμε μια κοινωνία με κριτική σκέψη, με πολίτες που δεν ακολουθούν άκριτα, αλλά αναζητούν την αλήθεια, τότε η Ιστορία πρέπει να ξαναβρεί τη θέση της διαφορετικά, το μέλλον ίσως να είναι μια ανακύκλωση των ίδιων λαθών, χωρίς κανείς να θυμάται πώς και γιατί φτάσαμε ως εκεί.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η πλειονότητα των νέων διαμορφώνει απόψεις για ιστορικά και πολιτικά ζητήματα μέσα από πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram, όπου το περιεχόμενο συχνά απλοποιεί ή διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.Οι χρήστες, πολλές φορές, εκτίθενται σε παραπλανητικές αναρτήσεις χωρίς να έχουν τα εφόδια να τις αντικρούσουν.

Η ιστορία, η φιλοσοφία και η κριτική σκέψη αντικαθίστανται από γρήγορα και αβασάνιστα συμπεράσματα. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι ανησυχητικές. Όταν λείπει η ιστορική παιδεία, η κοινωνία γίνεται ευάλωτη στη χειραγώγηση.

Η ετοιμοπαράδοτη πληροφορία μπορεί να προσφέρει ευκολία, αλλά δεν αντικαθιστά τη βαθιά γνώση. Αν θέλουμε πολίτες που αναζητούν την αλήθεια και δεν πέφτουν θύματα προπαγάνδας, η Ιστορία πρέπει να ξαναβρεί τη θέση της. Διαφορετικά, το μέλλον θα είναι μια ανακύκλωση των ίδιων λαθών, χωρίς κανείς να θυμάται πώς και γιατί φτάσαμε ως εκεί.

Εύα Καπελλάκη Κοντού [Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]