Ο Αύγουστος, ο μήνας της πληρότητας, ο μήνας των αμπελιών και του ώριμου καρπού, μάς αποχαιρέτησε φέτος με έναν τρόπο που θύμιζε παλιές εποχές, τότε που οι κοινότητες αγκάλιαζαν με ευγνωμοσύνη τον πολιτισμό, τον λόγο και τη μουσική. Ο τόπος μας, ο αμπελότοπος της Μεσαράς, έγινε σκηνή ψυχής, έγινε σημείο συνάντησης ανθρώπων που αναζητούν όχι μόνο τη διασκέδαση αλλά και τη μυστική συγκίνηση που χαρίζει η τέχνη όταν ανθίζει μέσα σε χώρους απλούς, σε αυλές εκκλησιών, σε πλατείες χωριών, σε μονοπάτια που οδηγούν στην καρδιά της παράδοσης.
Στον Αμπελούζο, με φόντο τα βουνά και τον ήσυχο ορίζοντα, η θεατρική παράσταση του Γιάννη Πανταγιά, «Τα ξετελέματα του Καραγκιόζη», έφερε ξανά στη ζωή το λαϊκό θέατρο σκιών, αυτή τη διαχρονική κιβωτό γέλιου, σάτιρας και κριτικής ματιάς. Ο Καραγκιόζης, ο πάντα φτωχός, ο πάντα ξυπόλυτος, μα και ο πάντα νικητής στη μάχη με τις δυσκολίες, στάθηκε μπροστά μας σαν ένας καθρέφτης του ίδιου του λαού μας. Με τρόπο έξυπνο και τρυφερό, ο Πανταγιάς κατάφερε να παντρέψει την παραδοσιακή αφήγηση με τον σημερινό παλμό, δίνοντας στα παιδιά την αθωότητα του γέλιου και στους μεγαλύτερους τη νοσταλγία που πονά γλυκά.
Η συμμετοχή του κόσμου ήταν θερμή, αυθεντική, ανθρώπινη. Η παρουσία της μεγάλης μας ηθοποιού ΡίκαςΔιαλυνά και του φαρμακοποιού κου Νίκου Ματζαπετάκημε γνωστή δράση στον πολιτισμό και στο συνδικαλιστικό κίνημα για πρόοδο και ανάπτυξη του τόπου, γέννημα θρέμμα του όμορφου αυτού χωριού έδωσαν μια αύρα κοσμοπολίτικη. Η τοπική Εκκλησία και ο εφημέριος του χωριού στάθηκαν συνοδοιπόροι, αποδεικνύοντας για ακόμη μια φορά πως όταν η πίστη συναντά τον πολιτισμό, τότε γεννιέται ένα πεδίο ελπίδας και φωτός. Δεν ήταν απλώς μια παράσταση ήταν μια τελετουργία συνύπαρξης, όπου ο ιερός λόγος και η λαϊκή έκφραση ενώθηκαν σαν ύμνος ζωής.
Έγινε η βράβευση των αριστούχων σε γυμνάσιο, λύκειο αλλά και των επιτυχόντων στα ΑΕΙ. Μετά το πέρας της παράστασης προσφέρθηκαν από τους οργανωτές της βραδιάς πλούσια εδέσματα σε παρακείμενη ταβέρνα.
Και σαν να μην έφτανε αυτό το λαμπρό αποχαιρετιστήριο του καλοκαιριού, λίγες μέρες αργότερα το Καμηλάρι έζησε τη δική του κορύφωση πολιτισμού. Ο πολιτιστικός σύλλογος, πάντα δραστήριος, με σεβασμό και μεράκι, φιλοξένησε το συγκρότημα του Μιχάλη Φραγκιαδάκη σε μια βραδιά αφιερωμένη στον μεγάλο Μίκη Θεοδωράκη, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Ήταν μια βραδιά που δεν χωρούσε σε λέξεις, γιατί η μουσική του Θεοδωράκη δεν περιγράφεται, βιώνεται.
Οι μελωδίες του, άλλοτε αγωνιστικές κι άλλοτε ερωτικές, πλημμύρισαν τον χώρο, κάνοντάς μας όλους να θυμηθούμε πως η μουσική μπορεί να γίνει σώμα και αίμα του λαού. Από το «Άξιον Εστί» μέχρι τα τραγούδια της ξενιτιάς, από τις μπαλάντες της αγάπης και τα μουσικά ακούσματα των Φραγκιαδάκηδων η βραδιά κύλησε σαν ποτάμι που ποτίζει καρδιές. Το συγκρότημα, με την ερμηνευτική του καθαρότητα και την αφοσίωση στο έργο του μεγάλου συνθέτη, στάθηκε αντάξιο της περίστασης και χάρισε σε όλους μια εμπειρία συγκλονιστική.
Και ο κόσμος ανταπέδωσε με χειροκροτήματα, με δάκρυα, με τραγούδι. Γιατί ο Θεοδωράκης δεν είναι μόνο ένας μουσουργός είναι μνήμη, είναι ιστορία, είναι η ψυχή της νεότερης Ελλάδας. Να γιορτάζεις τα εκατό του χρόνια σε ένα μικρό χωριό της Μεσαράς εναρμονισμένα με τις μουσικές των καταξιωμένων δημιουργών Φραγκιαδάκηδωνείναι σαν να ανοίγεις παράθυρο σε όλη την Ελλάδα, σαν να φωνάζεις ότι οι μεγάλες μορφές δεν ανήκουν σε λίγους, αλλά σε όλους.
Και στις δύο εκδηλώσεις, το κοινό βγήκε κερδισμένο, όχι μόνο από την αισθητική απόλαυση αλλά κι από το βαθύτερο μήνυμα: πως η τέχνη, όταν ριζώνει στον τόπο της, γίνεται δύναμη που ενώνει, που διδάσκει, που θεραπεύει. Οι άνθρωποι μαζεύτηκαν, γέλασαν, τραγούδησαν, συγκινήθηκαν· έφτιαξαν από κοινού μια ζεστή κι ανεπανάληπτη μνήμη.
Ο Αύγουστος, λοιπόν, μας αποχαιρέτησε με τρόπο που μας υπενθυμίζει το χρέος μας: να κρατούμε ζωντανό τον πολιτισμό, να στηρίζουμε τις προσπάθειες των συλλόγων, των καλλιτεχνών, των δημιουργών. Γιατί χωρίς πολιτισμό, ο τόπος μένει άδειος χωρίς μνήμη, ο άνθρωπος χάνει το πρόσωπό του.
Και μέσα σ’ αυτό το τέλος καλοκαιριού, με το φως να γέρνει πάνω στα αμπέλια της Μεσαράς, νιώσαμε πως κάτι πολύτιμο συνεχίζεται. Κάτι που δεν τελειώνει με μια παράσταση ή με μια συναυλία, αλλά που απλώνεται σαν υπόσχεση: πως κάθε χρόνο, κάθε εποχή, θα ξαναβρισκόμαστε για να γιορτάσουμε μαζί, με την ψυχή ανοιχτή, τον αληθινό πλούτο αυτού του τόπου, τον πολιτισμό του!
Εύα Καπελλάκη Κοντού [Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]
