Περιθώρια για νέες παροχές δίνει ο Προϋπολογισμός του 2026

Χαμηλότερα τίθεται ο πήχης της ανάπτυξης για το 2025 υψηλότερα για 2026 σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, νέα αύξηση των φορολογικών εσόδων, πρωτογενές πλεόνασμα αλλά και πρόσθετο χώρο για παροχές περιέχει το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 που κατατίθεται εντός της ημέρας στη Βουλή.

Ειδικότερα, το ΑΕΠ φέτος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,2%, έναντι στόχου για αύξηση 2,3%, ενώ στο πρώτο εξάμηνο του έτους η μέση αύξηση του ΑΕΠ ήταν 1,95%.

Η υποβάθμιση των προβλέψεων αντανακλά την αυξημένη επιφυλακτικότητα λόγω εξωτερικών αβεβαιοτήτων και πληθωριστικών πιέσεων. Για το 2026, προβλέπεται επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης στο 2,4%, από 2,0% που προέβλεπε αρχικά το ΥΠΕΘΟΟ.

Η παραπάνω αναθεώρηση αυτή είναι κυρίως αποτέλεσμα της σχεδιαζόμενης αναπτυξιακού χαρακτήρα φορολογικής μεταρρύθμισης, που αποσκοπεί στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς και της συνεχιζόμενης ανθεκτικότητας των επενδύσεων, με την σταθερή χρηματοδοτική στήριξη των πόρων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Οι βασικοί μοχλοί ανάπτυξης, για τα έτη 2025 και 2026, είναι η αύξηση των επενδύσεων σε συνδυασμό με τη διατήρηση της θετικής δυναμικής της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Επίσης, υποστηρίζονται από τις φορολογικές ελαφρύνσεις που επιφέρει η πρόσφατη φορολογική μεταρρύθμιση, παράλληλα, με την καθοριστική συμβολή των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), καθώς και τις ευνοϊκές συνθήκες στην αγορά εργασίας.

Πιο αναλυτικά, η ιδιωτική κατανάλωση, παρά την ετήσια μεταβολή της τάξης του 1,5% κατά το Α΄ εξάμηνο του 2025, αναμένεται να διατηρήσει τη δυναμική της πορεία, με εκτιμώμενους ρυθμούς αύξησης 1,9% για το 2025 και 1,7% για το 2026.

Οι επενδύσεις

Ταυτόχρονα, ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου κατέγραψε αύξηση κατά 2,1% το Α΄ εξάμηνο του 2025, ενώ προβλέπεται αύξηση κατά 5,7% για το σύνολο του έτους, και 10,2% για το 2026.

Οι επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο (όπως μηχανολογικός εξοπλισμός και υποδομές) έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη παραγωγική δυναμική της χώρας.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2025, το συνολικό ύψος των επιχορηγήσεων και δανείων που έχουν εκταμιευθεί προς την ελληνική οικονομία στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανέρχεται σε 21,34 δισ. ευρώ από τα συνολικά 35,95 δισ. ευρώ (15,96% του ΑΕΠ).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διατήρηση υψηλού ρυθμού απορρόφησης των πόρων του Μηχανισμού είναι κρίσιμη, ενώ παράλληλα απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων, προκειμένου να εκτιμηθεί η αποδοτικότητά τους και ο πολλαπλασιαστικός τους αντίκτυπος στην οικονομία.

Πλεονάσματα

Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, το 2026, προβλέπεται η συνέχιση της επίτευξης πρωτογενών πλεονασμάτων, τα οποία εκτιμώνται στο 3,6% του ΑΕΠ για το έτος 2025 και στο 2,8% του ΑΕΠ για το 2026.

Παράλληλα, το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί πλεονασματικό το 2025 (0,6% του ΑΕΠ), και οριακά ελλειμματικό το 2026 (-0,1% του ΑΕΠ), σύμφωνα με το σενάριο βάσης.

Για το 2025, το ΠΚΠ 2026 προχωρά σε αναθεώρηση του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος στο 3,6% του ΑΕΠ, έναντι 2,4% του ΑΕΠ που είχε προβλεφθεί στην Εισηγητική Έκθεση του Κρατικού Προϋπολογισμού 2025.

Η βελτίωση αυτή αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων κατά 5,9 δισ. ευρώ (9,9%), προερχόμενη τόσο από φορολογικά έσοδα, όσο και από ασφαλιστικές εισφορές, ενώ οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 3,1 δισ. ευρώ (5,8%) σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους.

Υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα προκύψουν έκτακτες δημοσιονομικές πιέσεις (όπως πρόστιμα, δικαστικές αποζημιώσεις ή γεωπολιτική αστάθεια), και ότι θα διατηρηθεί η δημοσιονομική σύνεση, η επίτευξη του αναθεωρημένου στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 3,6% του ΑΕΠ παραμένει εφικτή, αν και απαιτείται αυξημένη προσήλωση στην υλοποίηση του προϋπολογισμού.

Το δημόσιο χρέος

Το ύψος του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ για το 2025 αναμένεται να διαμορφωθεί στο 145,3%, καταγράφοντας μείωση κατά 8,2 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2024.

Η αποκλιμάκωση αυτή εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και το 2026, με το χρέος να υποχωρεί περαιτέρω κατά 7,8 ποσοστιαίες μονάδες και να διαμορφώνεται στο 137,6% του ΑΕΠ. Αν οι προβλέψεις αυτές επαληθευτούν, το δημόσιο χρέος της χώρας, για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια, αναμένεται να υποχωρήσει κάτω από το όριο του 140% του ΑΕΠ, ένα ορόσημο με ιδιαίτερο συμβολισμό για τη μακροχρόνια προσπάθεια δημοσιονομικής σταθεροποίησης.

Οι βασικοί παράγοντες, που συμβάλλουν σε αυτή τη δυναμική μείωση του χρέους, είναι η διατήρηση υψηλών ρυθμών ονομαστικής οικονομικής ανάπτυξης και η ενίσχυση του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Παροχές

Σύμφωνα με το προσχέδιο, εκτιμάται ότι η ετήσια αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης για το 2025 θα είναι 4,4% και για το 2026 5,8%, ποσοστά τα οποία υπερβαίνουν το ανώτατο όριο που έχει καθοριστεί στο ΜΔΣ 2025–2028 του 3,7% και 3,6%, αντίστοιχα.

Παρά τη διαφορά αυτή, οι εκτιμήσεις είναι συμβατές με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, καθώς η πραγματική μεταβολή που καταγράφηκε το 2024 ήταν -0,4% του ΑΕΠ, δηλαδή χαμηλότερη από το προβλεπόμενο όριο, δημιουργώντας έτσι δημοσιονομικό περιθώριο για υψηλότερες δαπάνες την περίοδο 2025–2026.

Η απόκλιση αυτή αποδίδεται κυρίως στην μεγαλύτερη του αναμενόμενου επίδραση των προσωρινών μέτρων ενεργητικής δημοσιονομικής πολιτικής.

Σύμφωνα με το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο, επιτρέπεται ετήσια απόκλιση της τάξεως των 0,3 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ (περίπου 0,7 δισ. ευρώ), παρέχοντας επιπλέον ευελιξία.

Επίσης, η εθνική ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες, όπως προβλέπεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1263, παρέχει μια επιπλέον δυνατότητα απόκλισης από την εγκεκριμένη πορεία των καθαρών δαπανών.

Συγκεκριμένα, οι αμυντικές δαπάνες εκτιμώνται αυξημένες κατά περίπου 0,1% του ΑΕΠ για το έτος 2025, και 0,3% του ΑΕΠ για το 2026 σε σύγκριση με το έτος βάσης 2024.

Σημειώνεται επίσης, ότι η προβλεπόμενη σωρευτική αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών εναρμονίζεται με τα όριο του 6,5% και 10,3% του ΑΕΠ για το 2025 και 2026 αντίστοιχα, όπως καθορίστηκαν στο ΜΔΣ 2025–2028, παραμένοντας εντός των ορίων.

Επιπλέον, διασφαλίζεται και για τα δυο έτη η τήρηση της τιμής αναφοράς του 3% του ΑΕΠ για το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης, το οποίο προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα 0,6% του ΑΕΠ το 2025, και σε οριακό έλλειμμα -0,1% του ΑΕΠ το 2026.

Πληθωρισμός 

Ο πληθωρισμός φέτος αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3%, ενώ το 2026, θα αποκλιμακωθεί στο 2,2%.

Πηγή: sofokleousin.gr