Της Εύας Καπελλάκη-Κοντού*
Με αφορμή την ανάγκη αναβάθμισης της Υγείας και της προσφοράς των ιατρών και νοσηλευτών στον πάσχοντα άνθρωπο, θέλησα να κάνω μια ιστορική αναδρομή στο πώς αντιμετώπιζαν τα προβλήματα υγείας οι προγενέστεροι ημών.
Μέσα από τους δρόμους του Βυζαντίου ο Βασίλης Κατσαρός μας φωτίζει στοιχεία της ιατρικής και της Υγείας γενικότερα, που πιθανότατα να μην ξέρουμε.
Οι ερωτήσεις εύλογες:
Πώς μπορούσες να γίνεις γιατρός στα βυζαντινά χρόνια, τι βιβλία έπρεπε να μελετήσεις, σε ποιο σχολείο να πας; Τι εργαλεία θα χρησιμοποιούσες αν ήσουν χειρουργός, πώς θα έδινες τις πρώτες βοήθειες στους τραυματίες μιας μάχης;
Πού θα έβρισκες το κατάλληλο φάρμακο για το άρρωστο παιδί σου; Και ουκ έστι αριθμός ερωτήσεων και προβληματισμών γύρω από το θέμα της υγείας το τόσο σημαντικό αλλά και ευαίσθητο!
Ανάμεσα στην εποχή όπου οι άνθρωποι πίστευαν πως τις αρρώστιες τις στέλνουν οι θεοί και την εποχή όπου εμφανίζεται η επιστημονική ιατρική, η ανθρωπότητα γνώρισε τον πρώτο γιατρό που μετακίνησε τις προσπάθειες για ίαση από τη μαγεία και την πίστη προς την ορθολογική ιατρική.
Ο Ασκληπιός, αντί για ξόρκια και προσευχές, κατάφερε να πείσει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν φάρμακα και να εμπιστεύονται τις ιατρικές επεμβάσεις.
Τα Ασκληπιεία, που ήταν ιερά και θεραπευτήρια ταυτόχρονα, οφείλουν στον Ασκληπιό την ονομασία τους. Εδώ οι γιατροί εφάρμοζαν τόσο την παλιά μέθοδο θρησκευτικής ιατρικής, όσο και τη νέα, δηλαδή την ορθολογική ιατρική βοήθεια, με την ενεργητική φροντίδα των αρρώστων. Έχουμε υπόψη μας το Ασκληπιείο του Λέντα.
Η εκπαίδευση των γιατρών στην εποχή μας χρειάζεται πολλά χρόνια στο πανεπιστήμιο. Στα βυζαντινά χρόνια, η ιατρική ήταν κυρίως υπόθεση πρακτικής άσκησης των γιατρών και όχι μόνο προγραμμάτων θεωρητικών σπουδών σε πανεπιστημιακές σχολές.
Στα πρωτοβυζαντινά χρόνια, οι μελλοντικοί γιατροί ταξίδευαν στις επαρχίες του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους για την εκπαίδευση τους σε κάποια από τις μεγάλες ιατρικές σχολές, της Αλεξάνδρειας κυρίως αλλά και της Αθήνας.
Η ιατρική σχολή του Σαλέρνο, στη Σικελία, που άνθισε τον 11ο αιώνα, ήταν η πρώτη οργανωμένη ιατρική σχολή στη Δύση. Εδώ μάλιστα, έφτασαν πολλά συγγράμματα αρχαίων Ελλήνων μέσα από αραβικές μεταφράσεις.
Το πρόσωπο του γιατρού στη βυζαντινή κοινωνία ήταν ιδιαίτερα σεβαστό. Τους γιατρούς τους τιμούσαν ακόμα και στο παλάτι, ενώ οι αυτοκράτορες τους προσκαλούσαν κατά τις επίσημες τελετές και τους έβαζαν να καθίσουν κοντά τους στα συμπόσια.
Το επάγγελμα του γιατρού δεν το ασκούσαν μόνο άντρες, αλλά και γυναίκες οι ιάτραινες ή ιατρόμαιες φρόντιζαν κυρίως τις ετοιμόγεννες και τις λεχώνες μητέρες.
Ο πατέρας του Αγίου Θεοδώρου Τήρωνος, που είχε την ατυχία να χάσει τη γυναίκα του λίγες μέρες μετά τη γέννηση του γιου τους, χρειάστηκε να βρει κάποιον τρόπο προκειμένου να ταΐσει το μωρό:
«…πήρε σπόρια από κριθάρι και, αφού τα καθάρισε και τα έλιωσε, τα έβρασε σε νερό προσθέτοντας λίγο μέλι μετά έβαλε τον χυλό αυτό σε ένα γυάλινο σκεύος που είχε σχήμα μαστού. Το μωρό έβαζε το σκεύος αυτό στο στόμα του και ρουφούσε τον χυλό όπως το γάλα…»
Στις ημέρες μας η ιατρική είναι ένα επάγγελμα κοπιαστικό για τους γιατρούς γιατί μετά από χρόνια σπουδών δεν αμείβονται ανάλογα και οι νοσοκομειακές υποδομές υστερούν αλλά και για τους ασθενείς, οι οποίοι ταλαιπωρούνται όταν εισάγονται σε νοσοκομείο για την περίθαλψή τους.
Ας ελπίσουμε ότι τα πράγματα θ’ αλλάξουν προς το καλύτερο και στην πατρίδα της Ιατρικής οι αλλαγές θα είναι ζωοφόρες για τον σύγχρονο άνθρωπο!
______________
* Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός.
Content retrieved from: https://antilalospress.gr/Articles/stous-dromous-tou-vuzantiou-farmaka-kai-thaumata.
