Ζερεφός: Πάνω από 130 τρισ. δολάρια το κόστος της κλιματικής αλλαγής στο τέλος του αιώνα

Τα οικοσυστήματα δέχονται μεγάλη πίεση, εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, υπογράμμισε ο Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός, σε ομιλία του, με τίτλο: «50 χρόνια αναμνήσεις από τη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ και όχι μόνον», σε εκδήλωση βράβευσής του, που διοργάνωσε η Κοσμητεία της Σχολής Θετικών Επιστημών, απόψε, στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ.

Ο κ. Ζερεφός επισήμανε ότι απαιτούνται ακόμη πιο έντονες παρεμβάσεις, από όσες έγιναν κατά τα προηγούμενα χρόνια, για την αναστροφή των βλαβερών συνεπειών της ανθρωπογενούς δραστηριότητας στο κλίμα, καθώς ο ρυθμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι ταχύτερος από ό,τι προέβλεπαν τα επιστημονικά μοντέλα στο παρελθόν.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την ίδρυση και λειτουργία του ΑΠΘ.

Κατά τη διάρκεια της τελετής  ο Χρήστος Ζερεφός, βραβεύτηκε Επίτιμος Καθηγητής της Σχολής Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ, για τη συνολική προσφορά του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Κατά τη διάρκεια της τελετής χαιρέτησαν ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Κυριάκος Αναστασιάδης, ο Κοσμήτορας της Σχολής Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ, Καθηγητής Νικόλαος Καντηράνης, και ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης και πρώην υπουργός, Σωτήρης Κούβελας. Αμέσως μετά τους χαιρετισμούς, η Κοσμητεία της Σχολής Θετικών Επιστημών βράβευσε τον κ. Ζερεφό.

«Τα τελευταία χρόνια, δηλαδή την τελευταία πενταετία, έχουμε τη θερμότερη περίοδο που υπήρξε ποτέ στον πλανήτη μας» επισήμανε σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, ο κ. Ζερεφός και συνέχισε:

«Η συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων – δηλαδή θερμές περιόδους του έτους, ξηρασίες και ακραίες βροχές – έχει σχεδόν τριπλασιαστεί παγκοσμίως».

130 τρισ. δολάρια το κόστος της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι οι αποζημιώσεις των ασφαλιστικών εταιρειών παγκοσμίως έχουν πραγματικά υπερβεί κάθε προηγούμενο. Στα τελευταία 50 χρόνια, για παράδειγμα, έχουν αυξηθεί, αν θυμάμαι καλά, πάνω από 10 φορές.

Το κόστος της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως αναμένεται ότι στο τέλος του αιώνα θα ξεπεράσει τα 130 τρισεκατομμύρια δολάρια. Προσέξτε, 130 τρισεκατομμύρια. Σκεφτείτε ότι ο Covid κόστισε παγκοσμίως γύρω στα 3 τρισεκατομμύρια. Ο Covid, που σταματήσαμε να δουλεύουμε, να βγαίνουμε, να μη λειτουργούμε, είχε αυτό το κόστος. Στα 130 τρισεκατομμύρια φανταστείτε τι ζημιά μπορούν να κάνουν στον πλανήτη οι κλιματικές αλλαγές. Γι’ αυτό φωνάζουμε να πάρουμε μέτρα. Και ισχύει εδώ το Ιπποκρατικό ρηθέν: «Πρέπει εγκαίρως να προλαμβάνουμε, παρά να θεραπεύουμε». Ή, τουλάχιστον, να προσαρμοστούμε. Η προσαρμογή μειώνει το κόστος των 130 τρισεκατομμυρίων δολαρίων περίπου κατά 40%. Δηλαδή γίνεται γύρω στα 60-70 τρισεκατομμύρια δολάρια».

Ο κ. Ζερεφός σημείωσε ότι και η χώρα μας νιώθει ήδη τις συνέπειες της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, πολύ πιο έντονα τα τελευταία χρόνια.

Να αρχίσουμε νέα έργα

«Οι ακτογραμμές παγκοσμίως δέχονται πίεση, λόγω της ανόδου της μέσης στάθμης των θαλασσών. Η χώρα μας διαθέτει μεγάλη ακτογραμμή. Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε πίεση του θαλασσινού νερού και διείσδυση στον υδροφόρο ορίζοντα και προφανώς μπορεί να επηρεάσει σταδιακά και τις καλλιέργειες», υπογράμμισε ο κ. Ζερεφός και πρόσθεσε:

«Πρέπει, λοιπόν, σιγά-σιγά να αρχίσουμε νέα έργα. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος ξεκινά τροποποιήσεις, για παράδειγμα, στα έργα του Μόρνου για την Αττική και τις γύρω περιοχές. Θα υπάρξουν παραποτάμιες μεταφορές από μεγάλους ποταμούς και αντίστοιχα έργα στη Θεσσαλονίκη.

«Συνοψίζοντας, οι αλλαγές του κλίματος σχετίζονται με καύσωνες, με αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και με τη λειψυδρία» συνέχισε ο κ. Ζερεφός και πρόσθεσε: «Ο Daniel ήταν ένα καμπανάκι, γιατί το φαινόμενο προέκυψε από σπάνια σύμπτωση και αλληλεπίδραση αέριων μαζών και φοβόμαστε μήπως επαναληφθεί μέσα στα προσεχή χρόνια. Το κόστος ενός τέτοιου φαινομένου φτάνει τα 3 έως 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι πιο φθηνό να προλαμβάνουμε και να προετοιμαζόμαστε, όπως έλεγε ο Ιπποκράτης».

Ο κ. Ζερεφός στην ομιλία του έκανε εκτενή αναφορά στην ίδρυση του ΑΠΘ και της Σχολής Θετικών Επιστημών το 1926, με δύο έδρες αρχικώς, Μετεωρολογίας και Αστρονομίας, φορείς των επιστημονικών απόψεων που υπήρχαν εκείνη την εποχή, λόγω των διεθνών επιδράσεων, οι οποίες τα τελευταία πενήντα χρόνια έχουν πλέον αλλάξει σημαντικά σε κάποιους τομείς. Όπως είπε, από τη μελέτη των ανώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας, την ιονόσφαιρα, οι μετρήσεις έχουν πλέον μετατοπιστεί και στα κατώτερα στρώματα, ενώ «έχει πλέον απαντηθεί και αποδειχθεί η επιβάρυνση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στο κλίμα, κατά περίπου 30-40%». Θυμήθηκε ότι όταν ο ίδιος ανέλαβε καθήκοντα, ως Καθηγητής της Σχολής το 1979, ερχόμενος από τις ΗΠΑ από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, αποδεχόμενος πρόταση του Καθηγητού Γεωργίου Λειβαδά, ξεκίνησε, μαζί με δύο-τρεις φοιτητές, να μελετά τη Φυσική της Ατμόσφαιρας και άλλα χημικά φαινόμενα και διεργασίες στην ατμόσφαιρα, έχοντας στη διάθεσή του «μία οζοντοβολίδα, με την οποία γινόταν μετρήσεις του στρώματος του όζοντος στη Μίκρα Θεσσαλονίκης και μία πολύ μικρή χρηματοδότηση περί τις διακόσιες χιλιάδες δραχμές».

«Δημιουργήσαμε ερευνητικές ομάδες οι οποίες συμμετείχαν μαζί μας στα μεγαλύτερα παγκόσμια και ευρωπαϊκά προγράμματα, τόσο στο Βόρειο όσο και στο Νότιο Πόλο, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη μας. Αυτά αποσκοπούσαν στη χαρτογράφηση της περιόδου της ηλιακής ακτινοβολίας, από την οποία μας προστατεύει το στρώμα του όζοντος», είπε ο κ. Ζερεφός και συνέχισε:

«Έτσι λοιπόν έγιναν πολλές εκστρατείες και δημιουργήθηκαν δίκτυα με ομφαλό το Εργαστήριο Φυσικής Ατμόσφαιρας του ΑΠΘ. Πήραμε πολλές διακρίσεις, πολλά ερευνητικά προγράμματα, πολλά βραβεία και εξελίξεις. Το Εργαστήριο Φυσικής Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έγινε ένα φυτώριο νέων επιστημόνων. Όλοι αυτοί καθοδηγούνταν, όχι μόνο από τα φοιτητικά θρανία του Φυσικού Τμήματος, αλλά και από το Μεταπτυχιακό Φυσικής Ατμόσφαιρας και Φυσικής του Περιβάλλοντος, το οποίο ήταν και το πρώτο που ιδρύθηκε στη χώρα μας. Φτιάξαμε το πρώτο πρόγραμμα για κατακόρυφες μετρήσεις της ατμόσφαιρας με ελληνικά χέρια. Μας βοήθησαν οι τότε καταστάσεις, το πρόγραμμα STRIKE και ένα σωρό άλλα.

Αυτό ήταν, τότε, ένα μεγάλο πρόγραμμα, αλλά τώρα, για τα σημερινά δεδομένα, θεωρείται μικρό, γύρω στο ένα εκατομμύριο ευρώ. Τώρα τα προγράμματα είναι κάποιων εκατομμυρίων, έως και πολλών εκατομμυρίων και αφορούν ολόκληρο τον πλανήτη. Όπως το πρόγραμμα Copernicus, το οποίο ξεκίνησε σαν ένα διστακτικό πρόγραμμα με δύο-τρεις συντονιστές. Σήμερα το πρόγραμμα αυτό διαχειρίζεται ογδόντα δισ. ευρώ ανά τριετία…. Με σταθμό που είχαμε στην Αρκτική, με την ελληνική σημαία, στο Ρέικιαβικ, επισημάναμε τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η τρύπα του όζοντος και στον Αρκτικό Κύκλο. Αποκαλύψαμε ότι η τρύπα του όζοντος δεν ήταν μόνο τρύπα στην Ανταρκτική, αλλά μπορούσε να δημιουργηθεί υπό κατάλληλες συνθήκες και στην Αρκτική.

Ο σταθμός αυτός λειτούργησε περίπου για 10 χρόνια. Μεταξύ Θεσσαλονίκης και Κρήτης σαρώσαμε όλη την ατμόσφαιρα, κάναμε αξονική τομογραφία του Αιγαίου. Μελετήσαμε την περιοδική ηλιακή ακτινοβολία αλλά και τη σύσταση της ατμόσφαιρας και τις αλλαγές της. Έχουμε μελετήσει πολλά φαινόμενα, όπως τα αποτελέσματα των εκλείψεων του Ήλιου στο περιβάλλον και στα οικοσυστήματα. Έχουμε μελετήσει τις αλλαγές του κλίματος και έχουμε φτάσει να προβλέπουμε τον καιρό με μεγαλύτερη ακρίβεια από αυτή που είχαμε παλαιότερα, αλλά και να προβλέπουμε τις επερχόμενες αλλαγές στο κλίμα».

Ο κ. Ζερεφός ευχαρίστησε τον πρύτανη και τους συναδέλφους του για τη διάκριση και ιδιαιτέρως τη σύζυγό του για την υποστήριξη της στη διαδρομή του.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, επίσης, ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Κούβελας, η αντιδήμαρχος Παιδικής Μέριμνας, Οικογένειας και Κοινωνίας των Πολιτών του δήμου Θεσσαλονίκης Θεοδώρα Λειψηστινού, πανεπιστημιακοί και φοιτητές.

Χαιρετισμός Πρύτανη ΑΠΘ

Ο πρύτανης του ΑΠΘ Κυριάκος Αναστασιάδης στη διάρκεια της εκδήλωσης τόνισε τη συμβολή της Σχολής Θετικών Επιστημών ως θεμέλιο ακαδημαϊκής αριστείας και ερευνητικής πρωτοπορίας. Επεσήμανε  στη διαρκή αποστολή του ΑΠΘ να προάγει ελεύθερη σκέψη και δημιουργικότητα, επισημαίνοντας τις σύγχρονες προκλήσεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κλιματική κρίση. Αναφέρθηκε εκτεταμένα στην ακαδημαϊκή και κοινωνική συνεισφορά του καθηγητή Χρήστου Ζερεφού, επισημαίνοντας τη στενή σχέση του με τη Σχολή, ως πρώην και επίτιμος καθηγητής.

«Ο κ. Ζερεφός, ο οποίος ξεκίνησε από το Κάιρο της Αιγύπτου για να βρεθεί στη Θεσσαλονίκη και στο πανεπιστήμιό μας, έχει βαθιές ρίζες στη Σχολή Θετικών Επιστημών, τόσο ως διατελέσας όσο και ως επίτιμος καθηγητής. Γι’ αυτό και η παρουσία του μαζί μας απέκτησε ακόμη πιο προσωπικό και συμβολικό χαρακτήρα» είπε ο κ. Αναστασιάδης και, απευθυνόμενος στον τιμώμενο, πρόσθεσε: «Διότι, ακόμη κι αν κάνατε ολόκληρη τη γη «πατρίδα» σας στο διάβα του χρόνου κ. Καθηγητά, πιστεύουμε πως το Αριστοτέλειο κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας».

Ο κ. Αναστασιάδης υπογράμμισε ότι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, μέσα στον νέο αιώνα, θα συνεχίσει να είναι κέντρο γνώσης και δημιουργίας, με τη Σχολή Θετικών Επιστημών ως «στοιχειώδες σωματίδιο» του, στην πρώτη γραμμή της ακαδημαϊκής προσφοράς και της εκπαιδευτικής και ερευνητικής λειτουργίας του.

Βιογραφικό Χρήστου Ζερεφού

Ο Χρήστος Ζερεφός είναι Επόπτης του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών και Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή. Διακεκριμένος ακαδημαϊκός και επιστήμονας στον τομέα της κλιματολογίας και της φυσικής της ατμόσφαιρας, έχει στο ενεργητικό του μια λαμπρή ακαδημαϊκή και ερευνητική πορεία.

Έχει διδάξει σε κορυφαία πανεπιστήμια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει συμμετάσχει σε πλήθος διεθνών ερευνητικών πρωτοβουλιών και είναι μέλος πολλών Ακαδημιών και επιστημονικών ιδρυμάτων. Παράλληλα, διατελεί Συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος.

Το έργο του έχει αναγνωριστεί διεθνώς με κορυφαίες διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής, το Παράσημο του Ακαδημαϊκού Φοίνικα από τη Γαλλική Κυβέρνηση και το Παγκόσμιο Βραβείο Όζοντος από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, ενώ έχει λάβει και άλλα σημαντικά βραβεία για τη συμβολή του στην κατανόηση των μηχανισμών του όζοντος και της κλιματικής αλλαγής.

Η συνεισφορά του στις θετικές επιστήμες είναι πολυδιάστατη: έχει ιδρύσει οκτώ ελληνικά και διεθνή επιστημονικά και εκπαιδευτικά κέντρα, έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 250 επιστημονικές εργασίες και έχει επιβλέψει μεγάλο αριθμό διδακτορικών και μεταπτυχιακών διατριβών.