Τι συμβαίνει στα Στενά του Ορμούζ – Η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν αυξάνει τους ναύλους των εμπορευμάτων

Οι ηλεκτρονικές παρεμβολές στα συστήματα πλοήγησης εμπορικών πλοίων έχουν αυξηθεί τις τελευταίες ημέρες γύρω από τα Στενά του Ορμούζ και τον ευρύτερο Κόλπο, γεγονός που έχει αντίκτυπο στα πλοία που διαπλέουν την περιοχή. Μάλιστα, όπως αναφέρει η μεγαλύτερη ναυτιλιακή ένωση στον κόσμο, ορισμένοι πλοιοκτήτες επιλέγουν να αποφύγουν τον στρατηγικά σημαντικό δίαυλο, αντανακλώντας ένα αυξανόμενο αίσθημα ανησυχίας στον κλάδο καθώς μαίνεται η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν.

Η ανάφλεξη στην περιοχή αναγκάζει ορισμένους πλοιοκτήτες να επιδείξουν επιπλέον προσοχή τόσο στην Ερυθρά Θάλασσα όσο και στα Στενά του Ορμούζ, μια κρίσιμη πύλη προς την παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία – και ένα ζωτικό σημείο εισόδου για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που καταπλέουν στο τεράστιο λιμάνι Τζεμπέλ Άλι του Ντουμπάι.

Ο Γιάκομπ Λάρσεν, επικεφαλής ασφαλείας της Bimco, η οποία εκπροσωπεί τους παγκόσμιους πλοιοκτήτες, δήλωσε ότι η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν φαίνεται να κλιμακώνεται, προκαλώντας ανησυχίες στην κοινότητα των πλοιοκτητών και προκαλώντας μια «μέτρια μείωση» στον αριθμό των πλοίων που πλέουν στην περιοχή.

Η Bimco, η οποία συνήθως δεν ενθαρρύνει τα πλοία να μένουν μακριά από ορισμένες περιοχές, δήλωσε ότι η κατάσταση έχει εισαγάγει ένα στοιχείο αβεβαιότητας.

Αυξημένες απειλές

«Οι συνθήκες και η ανοχή στον κίνδυνο ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των πλοιοκτητών. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι πλοιοκτήτες επιλέγουν επί του παρόντος να προχωρήσουν, ενώ κάποιοι φαίνεται να απέχουν», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λάρσεν στο CNBC.

«Κατά τη διάρκεια περιόδων αυξημένων απειλών για την ασφάλεια, οι ναύλοι μεταφοράς και οι μισθοί των πληρωμάτων συχνά αυξάνονται, δημιουργώντας ένα οικονομικό κίνητρο για ορισμένους να αναλάβουν τον κίνδυνο να περάσουν από ζώνες συγκρούσεων. Ενώ αυτές οι δυναμικές μπορεί να φαίνονται στοιχειώδεις, είναι οι ίδιοι οι μηχανισμοί που έχουν στηρίξει το παγκόσμιο εμπόριο μέσω συγκρούσεων και πολέμων εδώ και αιώνες», πρόσθεσε.

Τα Στενά του Ορμούζ, που συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με την Αραβική Θάλασσα, αναγνωρίζονται ως ένα από τα σημαντικότερα σημεία διέλευσης πετρελαίου στον κόσμο .

Το 2023, η ροή πετρελαίου μέσω της πλωτής οδού ανήλθε κατά μέσο όρο σε 20,9 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης υγρών πετρελαίου.

Η αδυναμία διέλευσης του πετρελαίου από την θαλάσσια αυτή αρτηρία, έστω και προσωρινά, μπορεί να εκτοξεύσει τις παγκόσμιες τιμές ενέργειας, να αυξήσει το κόστος μεταφοράς και να δημιουργήσει σημαντικές καθυστερήσεις στον εφοδιασμό.

Παράλληλα με το πετρέλαιο, το σημείο είναι επίσης «κλειδί» για το παγκόσμιο εμπόριο εμπορευματοκιβωτίων. Αυτό συμβαίνει επειδή τα λιμάνια σε αυτήν την περιοχή (Τζέμπελ Αλί και Χορ Φακκάν) είναι κόμβοι μεταφόρτωσης, πράγμα που σημαίνει ότι χρησιμεύουν ως ενδιάμεσα σημεία στα παγκόσμια ναυτιλιακά δίκτυα.

Η πλειονότητα των όγκων φορτίου από αυτά τα λιμάνια προορίζεται για το Ντουμπάι, το οποίο έχει γίνει κόμβος για την κίνηση εμπορευμάτων με υπηρεσίες τροφοδοσίας στον Περσικό Κόλπο, τη Νότια Ασία και την Ανατολική Αφρική.

Γύρω από την Αφρική

Από την πλευρά του ο Πίτερ Τίρσγουελ,  αντιπρόεδρος ναυτιλίας και εμπορίου στην S&P Global Market Intelligence, υπογράμμισε ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι ναυτιλιακοί όμιλοι αρχίζουν να «αποφεύγουν» τον διάπλου από τα Στενά του Ορμούζ τις τελευταίες ημέρες, χωρίς να κατονομάσει συγκεκριμένες εταιρείες.

«Μπορούσε κανείς να δει τον αντίκτυπο που είχαν οι αντάρτες Χούθι στη ναυτιλία μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Αν και υπάρχουν πολύ λίγες πρόσφατες επιθέσεις κατά της ναυτιλίας σε αυτήν την περιοχή, η απειλή έχει οδηγήσει τη συντριπτική πλειοψηφία του εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων να μετακινείται γύρω από τη νότια Αφρική. Αυτό συμβαίνει τον τελευταίο χρόνο», ανέφερε ο Τίρσγουελ επίσης στο CNBC.

«Οι υπερωκεάνιες εταιρείες δεν έχουν σχέδια να επιστρέψουν μαζικά στην Ερυθρά Θάλασσα και έτσι, η ίδια η απειλή στρατιωτικής δραστηριότητας γύρω από μια στενή σημαντική διαδρομή όπως τα Στενά του Ορμούζ θα είναι αρκετή για να διαταράξει σημαντικά τη ναυτιλία», πρόσθεσε.

Η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν αυξάνει τους ναύλους των εμπορευμάτων
Αλλά και οι ναύλοι μεταφοράς εμπορευμάτων αυξήθηκαν μετά τις ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν την περασμένη εβδομάδα. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τη Δευτέρα από την εταιρεία αναλύσεων Kpler οι ναύλοι μεταφοράς δεξαμενόπλοιων από τον Κόλπο της Μέσης Ανατολής προς την Κίνα αυξήθηκαν κατά 24% την Παρασκευή στα 1,67 δολάρια ανά βαρέλι.

Η άνοδος των ναύλων VLCC αντανακλούσε τη μεγαλύτερη ημερήσια κίνηση από την αρχή του έτους, αν και μετά από μια σχετική στασιμότητα τον Ιούνιο, και επιβεβαίωσε το επίπεδο του αντιληπτού κινδύνου στην περιοχή.

Οι αναλυτές της Kpler δήλωσαν ότι είναι πιθανές περισσότερες αυξήσεις στους ναύλους, καθώς η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ασταθής, αν και το ασφάλιστρο κινδύνου ναυτικού πολέμου παραμένει αμετάβλητο προς το παρόν.

Ο Ντέιβιντ Σμιθ, επικεφαλής του τμήματος αστικής ευθύνης πλοίων και θαλάσσιων ευθυνών στην ασφαλιστική εταιρεία McGill and Partners, δήλωσε ότι τα ασφάλιστρα πλοίων, τουλάχιστον προς το παρόν, «παραμένουν σταθερά χωρίς αισθητές αυξήσεις από τις τελευταίες εχθροπραξίες μεταξύ Ισραήλ και Ιράν».

Αλλά αυτό «θα μπορούσε να αλλάξει δραματικά», ανάλογα με το αν υπάρξει κλιμάκωση στην περιοχή, πρόσθεσε.

Σύμφωνα με στοιχεία του Baltic Exchange το  κόστος μεταφοράς καυσίμων από τη Μέση Ανατολή στην Ανατολική Ασία αυξήθηκε σχεδόν 20%. Οι ναύλοι προς την Ανατολική Αφρική, εν τω μεταξύ, αυξήθηκαν περισσότερο από 40%. Οι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές δεξαμενόπλοιων είχαν σταματήσει τις προσφορές πλοίων στη Μέση Ανατολή, καθώς οι εχθροπραξίες μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δεν δείχνουν σημάδια υποχώρησης.

Δεν έχουν σημειωθεί ακόμη σημαντικές επιθέσεις σε εμπορικά πλοία στον Περσικό Κόλπο, αλλά η αγορά βρίσκεται σε αναταραχή. Μεγάλοι εξαγωγείς στην περιοχή, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χρησιμοποιούν την οδό για να μεταφέρουν πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές.

Οι τιμές αναφοράς για ένα μεσαίου μεγέθους πλοίο που μεταφέρει προϊόντα διυλισμένου πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή στην Ιαπωνία, γνωστό ως TC1, αυξήθηκαν στις 136 μονάδες Worldscale τη Δευτέρα από 114 την Πέμπτη. Το κόστος για μικρότερα πλοία που εκτελούν την ίδια διαδρομή, ή TC5, αυξήθηκε στις 167 μονάδες, από 139 δύο συνεδρίες πριν.

Το αντίστοιχο επίπεδο για τα μεσαίου μεγέθους δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν καύσιμα από τον Περσικό Κόλπο στην Ανατολική Αφρική, ή τη διαδρομή TC17, εν τω μεταξύ, ήταν στα 287 σημεία παγκόσμιας κλίμακας τη Δευτέρα, έναντι 202 πριν από δύο συνεδριάσεις.

Αυξημένες παρεμβολές

Την ίδια ώρα πληθαίνουν οι αναφορές για αυξημένες ηλεκτρονικές παρεμβολές στα GPS των πλοίων. Η ακρίβεια των συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης εντός και γύρω από τα Στενά του Ορμούζ έχει μειωθεί απότομα από τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν στις 13 Ιουνίου, σύμφωνα με το GPS Jam , ένα έργο χαρτογράφησης που οπτικοποιεί δεδομένα πλοήγησης αεροσκαφών ανοιχτού κώδικα.

Η μείωση της ακρίβειας των παγκόσμιων δορυφορικών συστημάτων πλοήγησης (GNSS) υποδηλώνει αυξανόμενες παρεμβολές.

Το GPS Jam ανέφερε ότι οι παρεμβολές ήταν ανύπαρκτες ή χαμηλές (λιγότερο από 2%) στον Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ πριν από τις επιθέσεις του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου. Έκτοτε, έχουν αυξηθεί σε μέτρια (2-10%) σε μεγάλο μέρος της περιοχής, με περιοχές με υψηλές παρεμβολές (πάνω από 10%).

Οι ένοπλες δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει τακτικές όπως η παρεμβολή ή η πλαστογράφηση GPS τις τελευταίες δύο δεκαετίες, για να υπερασπιστούν ευαίσθητους στόχους ή να συγκαλύψουν τις δικές τους δραστηριότητες.

Σημαντικές διαταραχές

Το Κοινό Κέντρο Ναυτιλιακών Πληροφοριών (JMIC), το οποίο λειτουργεί υπό τις Συνδυασμένες Ναυτικές Δυνάμεις υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών στο Μπαχρέιν, δήλωσε ότι τα πλοία στην περιοχή έχουν αναφέρει σημαντικές διαταραχές στα ηλεκτρονικά συστήματα. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν ψευδή σήματα εντοπισμού θέσης και παρεμβολές στον εξοπλισμό πλοήγησης, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός σκάφους να κινείται με ασφάλεια.

Υπάρχει ανησυχία ότι το Ιράν ενδέχεται να προσπαθήσει να μπλοκάρει το Στενά του Ορμούζ, μια βασική ναυτιλιακή οδό για περίπου 16,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Ωστόσο, μια πρόσφατη προειδοποίηση από το JMIC υποδηλώνει ότι απειλές για τη ναυτιλία ήδη συμβαίνουν με άλλους τρόπους, όπως οι παρεμβολές στο GPS και στις επικοινωνίες.

Το JMIC έχει συμβουλεύσει τις ναυτιλιακές εταιρείες να παρακολουθούν στενά τα ηλεκτρονικά βοηθήματα και τα δίκτυα επικοινωνίας τους. Επίσης, προέτρεψε τους φορείς εκμετάλλευσης να είναι έτοιμοι με εφεδρικές επιλογές σε περίπτωση που τα συστήματα πλοήγησης σταματήσουν να λειτουργούν λόγω παρεμβολών.

Οι παρεμβολές και η πλαστογράφηση των συστημάτων πλοήγησης των πλοίων έχουν γίνει ολοένα και πιο συχνές τα τελευταία χρόνια. Περιστατικά έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιθέσεις των Χούθι σε εμπορικά πλοία, με αποτέλεσμα τη μετάδοση παράξενων και ανακριβών τοποθεσιών πλοίων.

Πηγή: ΟΤ