Τι συμβαίνει όταν ο άνθρωπος σκοτώνει το καλό;

Τι συμβαίνει όταν ο Άνθρωπος, φοβούμενος τη δική του λύτρωση, στρέφεται ενάντια σε εκείνον που ήρθε να τον ελευθερώσει; Ο Βίλχελμ Ράιχ, ψυχίατρος, επαναστάτης και υπαρξιακός στοχαστής, μέσα από το έργο του «Η Δολοφονία του Χριστού», δεν ασχολείται με το θείο υπό τη δογματική έννοια, αλλά με την αιώνια σύγκρουση του ανθρώπου με την ίδια του τη φύση: τη ζωτική ενέργεια, τη χαρά, την ελευθερία.

Για τον Ράιχ, ο Χριστός δεν ήταν απλώς ο υιός του Θεού· ήταν το σύμβολο της ζωντανής, αυθεντικής ζωής — αυτής που οι άνθρωποι, υποδουλωμένοι στον φόβο, στη ντροπή και στον αυταρχισμό, δεν αντέχουν να αντικρίσουν κατάματα. Ο Χριστός δολοφονείται κάθε φορά που ο Άνθρωπος σκοτώνει μέσα του την αγάπη, τον έρωτα, την αλήθεια, το φως.

Η “Δολοφονία του Χριστού” δεν είναι πράξη ενός έθνους ή μιας θρησκείας. Είναι το έργο του “Μικρού Ανθρώπου”, όπως τον ονομάζει ο Ράιχ — του ανθρώπου που έχει απωλέσει τη σύνδεση με τον εαυτό του, που τρέμει την ελευθερία και προτιμά τη βολική φυλακή του κατεστημένου. Η κοινωνία, διαβρωμένη από την καταστολή και την υποκρισία, δεν αντέχει τους ζωντανούς ανθρώπους. Κι όποιος τολμήσει να ζήσει με πληρότητα, όποιος τολμήσει να αγαπήσει, να μιλήσει, να θεραπεύσει, γίνεται στόχος.

Η Δολοφονία του Χριστού είναι επαναλαμβανόμενη. Είναι το κώνειο του Σωκράτη, η καύση των μαγισσών, η σφαγή των ουτοπιστών. Είναι η φίμωση του επιστήμονα, η εξορία του ποιητή, ο σταυρός του οραματιστή. Ο Χριστός είναι κάθε άνθρωπος που τόλμησε να ζήσει αληθινά  και γι’ αυτό, έγινε επικίνδυνος.

Ο Ράιχ δεν έγραψε θεολογία. Έγραψε ψυχολογία και κοινωνική κριτική με τρόπο ωμό, προφητικό, σχεδόν απελπισμένο. Έγραψε για τη βαθιά αρρώστια της ανθρωπότητας που αντί να λυτρωθεί από τον λόγο του Χριστού, τον σταυρώνει ξανά και ξανά.

Μήπως, τελικά, η πιο τραγική αλήθεια δεν είναι ο θάνατος του Χριστού, αλλά η άρνηση του ανθρώπου να Τον ζήσει μέσα του;

Ο Χριστός δολοφονήθηκε. Όχι μονάχα τότε, στα Ιεροσόλυμα, μα διαρκώς  σε κάθε εποχή, σε κάθε κοινωνία που δεν αντέχει το φως. Ο Ράιχ δεν βλέπει τον Χριστό μόνο ως θρησκευτική μορφή, αλλά ως σύμβολο της ίδιας της Ζωής: εκείνης που ρέει ελεύθερα, χωρίς καταστολή, χωρίς ενοχή, χωρίς φόβο. Και αυτή η ζωή, λέει, είναι πάντα ο στόχος της καταπιεστικής εξουσίας και του “μικρού ανθρώπου”.

Ο μικρός άνθρωπος. Αυτός ο τραγικός ήρωας του Ράιχ. Μικρός όχι σε αξία, αλλά σε συνείδηση. Μικρός γιατί έμαθε να φοβάται τη χαρά, να ζηλεύει τη δημιουργικότητα, να καταστρέφει ό,τι δεν καταλαβαίνει. Ο μικρός άνθρωπος βλέπει στον Χριστό το καθρέφτισμα μιας αλήθειας που τον τρομάζει· μιας ελευθερίας που τον ξεβολεύει. Και έτσι, προτιμά να τον σταυρώσει.

Ο Χριστός του Ράιχ δεν φωνάζει, δεν εκδικείται, δεν επιβάλλεται. Είναι ένας θεραπευτής, ένας ζωντανός άνθρωπος, που απλώς αγαπά. Μα αυτή η αγάπη είναι αβάσταχτη σε μια κοινωνία που διδάσκει τον φόβο για τον έρωτα, την ενοχή για τη σωματικότητα, την υποταγή αντί της ελευθερίας.

«Δεν τον σταύρωσαν οι κακοί», γράφει ο Ράιχ. «Τον σταύρωσαν οι καλοί οικογενειάρχες, οι ηθικοί, οι υπάκουοι πολίτες. Αυτοί που δεν αντέχουν τον Άνθρωπο όταν δεν είναι υποταγμένος, οι Φαρισσαίοι των σύγχρονων καιρών»!

Και τότε γεννιέται το αμείλικτο ερώτημα: Μήπως όλοι μας, σε κάποια στιγμή της ζωής μας, σταυρώνουμε έναν Χριστό; Μήπως κάθε φορά που αρνούμαστε την αλήθεια μας, κάθε φορά που προδίδουμε τον αυθεντικό μας εαυτό, επαναλαμβάνουμε τον προαιώνιο αυτό φόνο;

Διαβάζοντας το  «Δολοφονία του Χριστού» διακρίνουμε ότι είναι ένας καθρέφτης και μέσα του, αν τολμήσουμε να κοιτάξουμε, δεν θα δούμε μόνο τον Γολγοθά, θα δούμε τη δική μας σιωπή, την αδιαφορία μας, τον φόβο μας μπροστά στη ζωή. Κι ίσως τότε, κάτι μέσα μας να μετακινηθεί σαν σπόρος που επιτέλους ριζώνει σε ανοιχτή γη.

Ο Ράιχ πέθανε στη φυλακή. Κυνηγημένος, παρεξηγημένος, στιγματισμένος. Κουβαλούσε επάνω του τα σημάδια εκείνου που τόλμησε να μιλήσει για την αλήθεια της ζωής με επιστημονική ευθύτητα και πνευματική τόλμη. Όσο το φως τρομάζει τους φοβισμένους, όσο ο έρωτας καταστέλλεται, όσο η ελευθερία λογοκρίνεται, ο Χριστός θα συνεχίσει να σταυρώνεται. Και η ανάσταση δεν θα έρθει ως θαύμα, αλλά ως εσωτερική απόφαση του ανθρώπου να πάψει να σκοτώνει το φως μέσα του.

[…] Μέσα σου βρίσκεται η επανάσταση ο επιτάφιος και η ανάσταση

Μέσα σου μπες μη συλλογάσαι γιατί δειλιάς μήπως φοβάσαι κάνε στροφή προς τα εντός σου χτύπα την πόρτα στον εαυτό σου χτύπα την πόρτα να σου ανοίξει και κείνος όλα θα σου τα δείξει…

[…] Μέσα σου ψάξε να βρεις τη σταύρωση

τα θεία πάθη και η ανάσταση μέσα σου ψάξε να βρεις τη λύτρωση το θείο δράμα και την κορύφωση![Απόσπασμα από το ποίημα του αείμνηστου Αντώνη Φραγκιαδάκη «Ο ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ»]

Ο Σταυρός και η λόγχη

Εύα Καπελλάκη Κοντού [ Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]