The Marbles: Ντοκιμαντέρ για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Central Scotland Documentary Festival – Τι είπε ο σκηνοθέτης στο ΕΡΤNews

Με ένα ντοκιμαντέρ που αγγίζει ένα από τα πιο επίμονα πολιτιστικά και ηθικά ζητήματα της εποχής μας — την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα — ανοίγει φέτος το Central Scotland Documentary Festival 2025. Το The Marbles (Τα Μάρμαρα), σε σκηνοθεσία David Nicholas Wilkinson, κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα του στο φεστιβάλ, φέρνοντας στο προσκήνιο ένα θέμα που αφορά βαθιά την Ελλάδα, αλλά και ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα.

Λονδίνο ανταπόκριση: Ευδοξία Λυμπέρη

Η ταινία, που παρουσιάστηκε πέρυσι σε μορφή work-in-progress, επιστρέφει ολοκληρωμένη και ανανεωμένη για να διερευνήσει όχι μόνο την ιστορία της αφαίρεσης των Γλυπτών από τον Παρθενώνα, αλλά και το διαχρονικό αίτημα της Ελλάδας για τον επαναπατρισμό τους. Παράλληλα, ανοίγει τον διάλογο για το πώς πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις μπορούν ή οφείλουν να αποκαταστήσουν ιστορικές αδικίες.

Ο σκηνοθέτης David Nicholas Wilkinson μίλησε αποκλειστικά στο ΕΡΤNews:

Τι σας προσέλκυσε προσωπικά στην ιστορία των Γλυπτών του Παρθενώνα και γιατί επιλέξατε αυτή τη χρονική στιγμή για να την αφηγηθείτε μέσα από τον κινηματογράφο;

Επισκέπτομαι το Βρετανικό Μουσείο από το 1977, και από τη στιγμή που έμαθα την αλήθεια για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, πάντα αισθανόμουν ότι ήταν λάθος που τα “έχουμε”. Το να επωφελείται η χώρα μου από κλεμμένη περιουσία είναι κάτι που δεν μας τιμά. Λεκιάζει την εικόνα μας στον υπόλοιπο κόσμο και μας παρουσιάζει σαν χώρα πειρατών και κλεφτών. Άρχισα να δουλεύω το ντοκιμαντέρ το 2008 και θα το είχα ολοκληρώσει νωρίτερα, αλλά, όπως φάνηκε, κανείς –συμπεριλαμβανομένων πολλών εύπορων Ελλήνων– δεν πίστευε ότι άξιζε να στηριχθεί.

Η ταινία σας παρουσιάζει τη Σκωτία ως ηθικό ηγέτη σε ζητήματα επαναπατρισμού. Τι διδάσκει στην παγκόσμια κοινότητα το σκωτσέζικο παράδειγμα;

Ο τρόπος που ενήργησε το Δημοτικό Συμβούλιο της Γλασκώβης στην υπόθεση του Ghost Dance Shirt ήταν, εκείνη την εποχή, και ηθικά και πολιτικά γενναίος. Οι Λακότα ζήτησαν την επιστροφή αυτού του σημαντικού αντικειμένου, το οποίο είχε αφαιρεθεί από το πτώμα ενός δολοφονημένου πολεμιστή. Το συμβούλιο αποφάσισε ότι ο καλύτερος τρόπος να προχωρήσουν ήταν να διεξαχθεί δημόσια διαβούλευση – και το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο: έπρεπε να επιστραφεί σε αυτούς που το κατέχουν δικαιωματικά.

Αυτό είναι ένα υπόδειγμα για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται όλα τα κράτη όταν πρόκειται για αντικείμενα που αποκτήθηκαν με αμφιλεγόμενο τρόπο. Και δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό: η Σκωτία έχει μακρά παράδοση στον επαναπατρισμό, ήδη από το 1947. Κατά τη γνώμη μου, είναι οι παγκόσμιοι ηγέτες σε αυτόν τον τομέα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου στο Γουεστμίνστερ χρειάζεται να ακολουθήσει το παράδειγμα της Σκωτίας.

Μετά την ολοκλήρωση του The Marbles, πιστεύετε ότι υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση – ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο – για μια ουσιαστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα;

Πρόσφατα έδειξα την ταινία σε έναν πρώην διαχειριστή του Βρετανικού Μουσείου. Μου είπε, φυσικά εκτός κάμερας: «David, όταν οι Βρετανοί πολίτες μάθουν ολόκληρη την αλήθεια μέσα από την ταινία σου, αμφιβάλλω αν θα υπάρχουν πολλοί που θα πιστεύουν ότι έχουμε οποιοδήποτε δικαίωμα να τα κρατάμε. Όπως αποδεικνύει η ταινία, η βρετανική κυβέρνηση απομονώνεται ολοένα και περισσότερο διεθνώς στο συγκεκριμένο θέμα. Ο αείμνηστος Πάπας επέστρεψε τα Γλυπτά του Παρθενώνα από το Βατικανό επειδή ήξερε ότι το να τα κρατά είναι λάθος. Ήρθε η ώρα να κάνουμε κι εμείς το ίδιο… και ποτέ δεν πίστευα ότι θα το έλεγα αυτό.» Ναι. Θα επιστραφούν. Είναι απλώς θέμα χρόνου.

Στο The Marbles συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, ο ηθοποιός Brian Cox, η Dame Janet Suzman και ειδικοί όπως ο Neil Curtis και η Patricia Allan. Το φιλμ περιλαμβάνει δήλωση της σκωτσέζικης κυβέρνησης — που ο Wilkinson θεωρεί πιο σαφή και προοδευτική από οποιαδήποτε άλλη διεθνώς — ενώ προβάλλει τη Σκωτία ως ηθικό πρότυπο για ζητήματα πολιτιστικής αποκατάστασης.

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του CSDF, Grahame Reid, σχολίασε: «Η προβολή του The Marbles (Τα Μάρμαρα) σε μορφή work-in-progress πέρυσι ήταν από τις κορυφαίες στιγμές του CSDF24. Η ολοκληρωμένη εκδοχή ήταν η φυσική επιλογή για την έναρξη του φετινού φεστιβάλ».

Το CSDF διοργανώνεται από το Macrobert Arts Centre, τον κορυφαίο πολιτιστικό φορέα της περιοχής και έναν ζωντανό χώρο πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ. Το φεστιβάλ τιμά την κληρονομιά του John Grierson, που γεννήθηκε στο Στέρλινγκ και θεωρείται ο «πατέρας του ντοκιμαντέρ». Η φετινή διοργάνωση θα πραγματοποιηθεί από 30 Οκτωβρίου έως 3 Νοεμβρίου 2025, ενώ οι υποβολές είναι ανοιχτές μέχρι 27 Ιουνίου.