Ψηφιακός μετασχηματισμός: Προχωρά με αργά βήματα στη νέα εποχή η Ελλάδα

Ψηφιακός μετασχηματισμός συντελείται όταν οι οργανισμοί ενσωματώνουν ψηφιακές τεχνολογίες σε όλες τις λειτουργίες τους. Σκοπός του να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν το διαδίκτυο, τα ψηφιακά μέσα και οι νέες τεχνολογίες.

Η Ευρώπη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας ψηφιακής επανάστασης, με διάφορες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Με τις ψηφιακές τεχνολογίες να διαπερνούν κάθε πτυχή της ζωής μεγάλες ευκαιρίες και μεγάλες προκλήσεις βρίσκονται μπροστά

Το 2024, ο ψηφιακός μετασχηματισμός εξακολουθεί να αποτελεί καθοριστική πτυχή που διαμορφώνεται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση γεωπολιτικών, οικονομικών και τεχνολογικών δυναμικών. Η πρωτοβουλία «Ψηφιακή Δεκαετία» η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση παγκόσμιο ηγέτη στην ψηφιακή καινοτομία, παραμένει στην πρώτη γραμμή αυτού του μετασχηματισμού. Ωστόσο, καθώς ο κόσμος διασυνδέεται όλο και περισσότερο και οι ψηφιακές τεχνολογίες διαπερνούν κάθε πτυχή της ζωής, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τόσο νέες ευκαιρίες όσο και μεγάλες προκλήσεις.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες διαπερνούν κάθε πτυχή της ζωής

Ψηφιακές δεξιότητες και πού υστερεί η Ελλάδα

Όσον αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, η ΕΕ έχει κάνει βήματα προόδου, αλλά υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει. Το 2023, το 56% των πολιτών της ΕΕ είχε βασικές ή ανώτερες από τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες, υπολειπόμενο του στόχου της ΕΕ για 80% έως το 2030. Η χρήση του διαδικτύου παραμένει ευρέως διαδεδομένη, με πάνω από το 90% των ανθρώπων στην ΕΕ να συνδέονται στο διαδίκτυο τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Ωστόσο, η ανισότητα στις ψηφιακές δεξιότητες μεταξύ των κρατών μελών είναι αξιοσημείωτη. Οι Κάτω Χώρες και η Φινλανδία προηγούνται με 83% και 82% του πληθυσμού τους να έχουν βασικές ή προχωρημένες ψηφιακές δεξιότητες, αντίστοιχα.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας άλλος τομέας στον οποίο η Ευρώπη σημειώνει πρόοδο, αν και η υιοθέτησή της παραμένει περιορισμένη. Μέχρι το 2023, μόνο το 8% των επιχειρήσεων της ΕΕ θα χρησιμοποιεί τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Το ποσοστό υιοθέτησης είναι ιδιαίτερα υψηλότερο μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων (30%) σε σύγκριση με τις ΜΜΕ (7%). Η Δανία και η Φινλανδία ηγούνται στην υιοθέτηση της ΤΝ, με 15% των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν ΤΝ, ακολουθούμενες από το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο με 14%. Αντίθετα, χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Ελλάδα έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά υιοθέτησης, σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης στον τομέα αυτό.

Όμως, παρά την αυξανόμενη εξάρτηση από τις ψηφιακές τεχνολογίες, ένα σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού πληθυσμού εξακολουθεί να στερείται βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων.  Η Σουηδία, το Λουξεμβούργο και η Φινλανδία διαθέτουν τα υψηλότερα ποσοστά, ενώ η Ελλάδα και η Ρουμανία υστερούν.

Αξιοσημείωτες προκλήσεις για την Ελλάδα

Καθώς η πρωτοβουλία της ΕΕ για την Ψηφιακή Δεκαετία αποκτά δυναμική, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή στην πορεία της προς την ψηφιακή μετάβαση. Σύμφωνα με την έκθεση «DIGITAL TRANSFORMATION IN GREECE 2024-2025», οι προσπάθειες της για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας, την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και την ενίσχυση της ψηφιακής οικονομίας της αντανακλούν σημαντική πρόοδο. Ωστόσο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει επίσης αξιοσημείωτες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να ευθυγραμμιστεί στενότερα με τους στόχους και τις φιλοδοξίες της ΕΕ.

Όσον αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες, η Ελλάδα συνεχίζει να δυσκολεύεται. Από το 2023, μόνο το 52,4% των Ελλήνων διαθέτει τουλάχιστον βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ποσοστό που είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 55,5% και δεν παρουσιάζει καμία βελτίωση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Το μερίδιο των ειδικών στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην απασχόληση ανέρχεται σε 2,4%, σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 4,8%. Αυτή η έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών εμποδίζει την ικανότητα της Ελλάδας να αξιοποιήσει πλήρως τις ψηφιακές τεχνολογίες και να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση για τεχνογνωσία.

Βήματα προόδου στις ευρυζωνικές υπηρεσίες

Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου στις υποδομές συνδεσιμότητας. Το 2023, η ανάπτυξη του FTTP σημείωσε αξιοσημείωτη αύξηση, χάρη στο Εθνικό Ευρυζωνικό Σχέδιο 2021- 2027. Το σχέδιο αυτό οδήγησε σε αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες της κάλυψης VHCN και FTTP κατά το προηγούμενο έτος. Η είσοδος νέων παρόχων οπτικών ινών στην αγορά αναμένεται να διατηρήσει αυτή τη θετική τάση, ενισχύοντας περαιτέρω τις ευρυζωνικές δυνατότητες της Ελλάδας.

Η ψηφιοποίηση των ΜμΕ παραμένει ένα αδύναμο σημείο. Μέχρι το 2023, μόνο το 43,3% είχε επιτύχει τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης, υπολειπόμενο του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 57,7%. Επιπλέον, η υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud computing και η ανάλυση δεδομένων είναι σχετικά χαμηλή, καθώς μόνο το 33,5% των ελληνικών επιχειρήσεων χρησιμοποιεί αυτές τις τεχνολογίες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 54,6%. Αυτό το χάσμα στην ψηφιακή υιοθέτηση περιορίζει την ανταγωνιστικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό των ελληνικών ΜμΕ, παρά το ζωντανό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων που υπόσχεται πολλά.

Tο χάσμα στην ψηφιακή υιοθέτηση περιορίζει την ανταγωνιστικότητα και το αναπτυξιακό δυναμικό των ελληνικών ΜμΕ

Δημόσιες υπηρεσίες

Όσον αφορά τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, η Ελλάδα παρουσιάζει αξιέπαινες επιδόσεις. Η χώρα πέτυχε βαθμολογία 86,2 για τις ψηφιακές υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 85,4. Αυτό αντικατοπτρίζει μια ισχυρή ετήσια αύξηση 17,5%. Για τις ψηφιακές υπηρεσίες που απευθύνονται στους πολίτες, η βαθμολογία της Ελλάδας ανέρχεται σε 75,9, ελαφρώς κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 79,4, αλλά εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντική πρόσφατη αύξηση 17,5%. Τα επιτεύγματα αυτά αναδεικνύουν τη δέσμευση της Ελλάδας για τη βελτίωση της ψηφιακής προσβασιμότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών.

Στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας 2024, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 45η θέση μεταξύ 133 οικονομιών, σημειώνοντας μικρή πτώση από την 42η θέση το 2023. Στην ομάδα υψηλού εισοδήματος, η Ελλάδα βρίσκεται στην 38η θέση μεταξύ 51 οικονομιών και στην 28η θέση μεταξύ 39 οικονομιών στην Ευρώπη. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας αξιολογεί τις ικανότητες καινοτομίας μέσω περίπου 80 δεικτών, κατηγοριοποιώντας τους σε εισροές και εκροές καινοτομίας. Το 2024, οι επιδόσεις της Ελλάδας είναι συνεπείς, καταλαμβάνοντας την 43η θέση τόσο στις εισροές όσο και στις εκροές καινοτομίας. Ωστόσο, αυτό αντιπροσωπεύει μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, υποδεικνύοντας προκλήσεις στην προώθηση της καινοτομίας.

Μειώθηκαν οι επενδύσεις

Παρά την κατάταξη, η Ελλάδα δεν διαθέτει κανένα cluster στα 100 κορυφαία clusters Επιστήμης και Τεχνολογίας που περιλαμβάνονται στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας δείχνει μια μικτή εικόνα για την Ελλάδα. Από τους αξιολογούμενους δείκτες, εννέα έχουν βελτιωθεί, ενώ τέσσερις έχουν επιδεινωθεί. Ειδικότερα, οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και οι επενδύσεις σε Έρευνα & Ανάπτυξη σημείωσαν αύξηση κατά 8,1% και 100%, αντίστοιχα.

Ωστόσο, οι επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων μειώθηκαν σημαντικά, με τον αριθμό και την αξία των συμφωνιών να μειώνονται κατά 28,9% και 12,6%. Παρά τις διακυμάνσεις αυτές, το τοπίο της καινοτομίας στην Ελλάδα αποκαλύπτει δυνητικούς τομείς ανάπτυξης και βελτίωσης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για στρατηγικές επενδύσεις στην τεχνολογία και την Ε&Α.

Ο Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας δείχνει μια μικτή εικόνα για την Ελλάδα

Η εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης

Το 2024, η Τεχνητή Νοημοσύνη διαδραματίζει ολοένα και σημαντικότερο ρόλο τόσο στις επιχειρηματικές δραστηριότητες όσο και στην καθημερινή ζωή. Ενώ ο σκεπτικισμός υπάρχει σχετικά με την αντικατάσταση των θέσεων εργασίας από την ΤΝ.

Οι επιχειρήσεις που αγκαλιάζουν αυτή τη συνεργασία βρίσκουν νέους τρόπους να ενσωματώσουν την ΤΝ χωρίς να εκτοπίσουν τους εργαζόμενους, προωθώντας ένα παραγωγικό και προσαρμοστικό εργασιακό περιβάλλον.

Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να μεταμορφώνει τους χώρους εργασίας, πολλοί εργαζόμενοι παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με τον αντίκτυπό της στους ρόλους τους. Εξακολουθεί να υπάρχει ανησυχία σχετικά με την εκτόπιση των θέσεων εργασίας και τη γνησιότητα της εργασίας τους σε έναν κόσμο που καθοδηγείται από την τεχνολογία. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, οι επιχειρήσεις πρέπει να επικοινωνήσουν με σαφήνεια τον υποστηρικτικό ρόλο της ΤΝ και να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι κατανοούν πώς ενισχύει την εργασία τους και όχι πώς την αντικαθιστά.

Η εμπιστοσύνη και η διαφάνεια είναι το κλειδί για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε αυτό το εξελισσόμενο τοπίο.

Για το 2025 αναμένονται σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της ΑΙ

Απομακρυσμένη και υβριδική εργασία

Η συζήτηση σχετικά με την ευέλικτη εργασία συνεχίζεται, με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες να διχάζονται σχετικά με τον τρόπο προσέγγισής της. Οι εργαζόμενοι επιδιώκουν όλο και περισσότερο την αυτονομία σχετικά με το πού και πότε εργάζονται, ενώ οι εργοδότες συχνά εκφράζουν ανησυχίες για τη διατήρηση του ελέγχου και της συνέπειας. Καθώς οι επιχειρήσεις διερευνούν μοντέλα απομακρυσμένης και υβριδικής εργασίας, το μέλλον της εργασίας θα συνεχίσει να εξελίσσεται και η εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και παραγωγικότητας θα είναι απαραίτητη.

Για το 2025 αναμένονται σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της ΑΙ, με έμφαση στον συνδυασμό της τεχνητής νοημοσύνης με την ανθρώπινη ευφυΐα. Σκοπός είναι η ΑΙ να λειτουργεί ως εργαλείο για τους εργαζομένους, βοηθώντας τους να αναπτύξουν νέες δεξιότητες.