Ποιες χώρες της ΕΕ δαπανούν τα περισσότερα χρήματα για τις κοινωνικές παροχές – Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η ΕΕ έχει ένα από τα καλύτερα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας παγκοσμίως, έχοντας οργανώσει με πολύ αποτελεσματικό τρόπο τα συνταξοδοτικά συστήματα των χωρών, την κοινωνική στέγαση, τα επιδόματα ανεργίας, αλλά και την ιατρική περίθαλψη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, όλες οι χώρες της ΕΕ αύξησαν τις δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια το 2024, με συνολική αύξηση σχεδόν 7%, ανεβάζοντας τον συνολικό κοινωνικό προϋπολογισμό της Ένωσης σε σχεδόν 5 δισεκατομμύρια ευρώ.

Σε σύγκριση με το ΑΕΠ, οι μέσες δαπάνες για κοινωνικές παροχές ανέρχονται σήμερα σε περίπου 27% σε ολόκληρη την Ένωση.

Ωστόσο, τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα.

Τα ποσοστά ανά χώρα της ΕΕ

Η Φινλανδία, η Γαλλία και η Αυστρία είναι τα πιο γενναιόδωρα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς δαπανούν περίπου το 32% του ΑΕΠ τους σε κοινωνικές παροχές.

Κάπου στη μέση είναι και η Ελλάδα, με ποσοστό 22,84%.

Η Ιρλανδία βρίσκεται στην τελευταία θέση με μόλις 12%, ποσοστό χαμηλότερο από αυτό των χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (20%) και η Σερβία (18%), σύμφωνα με την Eurostat.

Η κοινωνία της Ιρλανδίας είναι ακόμα σχετικά «νεανική» σε σύγκριση με άλλες οικονομίες.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν λόγοι για αυτό, μεταξύ των οποίων και η δημογραφική σύνθεση της χώρας.

Η κοινωνία της Ιρλανδίας είναι ακόμα σχετικά «νεανική» σε σύγκριση με άλλες οικονομίες και, ως εκ τούτου, οι δαπάνες για συντάξεις, μακροχρόνια φροντίδα και υγειονομική περίθαλψη που σχετίζεται με την ηλικία είναι χαμηλότερες, δήλωσε ο καθηγητής Μπέρνχαρντ Έμπινγκχαουζ, πρόεδρος της μακροκοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ, στο Europe in Motion.

«Επιπλέον, το ΑΕγχΠ είναι κάπως φουσκωμένο στην Ιρλανδία — όπως και στο Λουξεμβούργο — λόγω των διεθνών εταιρειών που χρησιμοποιούν τη χώρα για φορολογικούς σκοπούς», πρόσθεσε. «Για την Ιρλανδία, το ΑΕΠ (το συνολικό εισόδημα των κατοίκων) είναι καλύτερος δείκτης από το ΑΕΠ για να κατανοήσουμε το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της».

Ωστόσο, η Ιρλανδία δεν είναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για όλες τις κοινωνικές παροχές: είναι δεύτερη στην ΕΕ όσον αφορά τις δαπάνες για κοινωνική στέγαση, αναλογικά με το ΑΕΠ της, τονίζει δημοσίευμα του Euronews.

Συντάξεις, ανεργία, στέγαση

Γενικά, οι συντάξεις καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών δαπανών της ΕΕ: 2 τρισεκατομμύρια ευρώ από τις συνολικές δαπάνες του μπλοκ για κοινωνικές παροχές.

Η ασθένεια και η υγειονομική περίθαλψη βρίσκονται στη δεύτερη θέση με σχεδόν 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ, ακολουθούμενες από τα μέτρα στήριξης της οικογένειας και των παιδιών με 0,4 τρισεκατομμύρια ευρώ και τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία με 0,3 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Παρά την πρόσφατη αμφιλεγόμενη (και επί του παρόντος ανασταλείσα) μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, η οποία αποσκοπούσε στον περιορισμό των κρατικών δαπανών για τις συντάξεις, η Γαλλία δεν είναι η χώρα της ΕΕ με τις μεγαλύτερες δαπάνες για παροχές γήρατος, αφιερώνοντας το 13 % του ΑΕΠ της σε αυτό το σκοπό.

Οι τρεις πρώτες θέσεις καταλαμβάνονται από την Αυστρία (14,7%), την Ιταλία (14,6%) και τη Φινλανδία (14,5%).

Όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη και την ασθένεια, η Γερμανία επενδύει τα περισσότερα (9,9%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες (9,5%).

Η Γαλλία κατέχει την πρώτη θέση όσον αφορά την υποστήριξη των ανέργων (1,75% του ΑΕγχΠ), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (1,65%) και την Ισπανία (1,5%).

Η έλλειψη προσιτής στέγασης αναδείχθηκε ως το πιο «άμεσο και επείγον» πρόβλημα στην ΕΕ.

Όσον αφορά την υποστήριξη για τη στέγαση, η Φινλανδία κατέχει την πρώτη θέση (0,99% του ΑΕγχΠ), μπροστά από την Ιρλανδία (0,72%) και τη Γερμανία (0,63%), αλλά φαίνεται ότι οι Ευρωπαίοι θα εκτιμούσαν περαιτέρω δαπάνες σε αυτόν τον τομέα.

Σε μια δημοσκόπηση του Eurobarometer για το 2025, η έλλειψη προσιτής στέγασης αναδείχθηκε ως το πιο «άμεσο και επείγον» πρόβλημα στην ΕΕ, όπως υπογράμμισε το 40% των ερωτηθέντων (51% μεταξύ αυτών που ζουν σε πόλεις), σύμφωνα με το Euronews.

Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα αλλά και στην Ισπανία, δύο χώρες στις οποίες οι κατοικίες προς βραχυχρόνια μίσθωση έχουν συμβάλλει στην αύξηση των τιμών στα σπίτια προς ενοικίαση και αγορά.

Η περίπτωση της Εσθονίας

Παρά το χάσμα μεταξύ ανατολής και δύσης, πολλές από τις χώρες που δαπανούν τα λιγότερα φαίνεται να πλησιάζουν τις χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες.

Πέρυσι, η Εσθονία αύξησε τις δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας κατά σχεδόν 20% — η ταχύτερη αύξηση μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ — ακολουθούμενη από την Κροατία, με σχεδόν 18%, και τη Ρουμανία, με 17,5%.

«Ο δείκτης συντάξεων για το 2024 αυξήθηκε απότομα λόγω του προηγούμενου υψηλού πληθωρισμού και της ταχείας αύξησης των μισθών».

Ωστόσο, η αύξηση των κοινωνικών δαπανών της Εσθονίας είναι κυρίως αποτέλεσμα της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής σε συνδυασμό με την ισχυρή αύξηση των μισθών, και όχι μιας πολιτικής στροφής προς την επέκταση του κράτους πρόνοιας, σύμφωνα με τον Λαουρί Τριίν, καθηγητή συγκριτικής δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Ταλίν.

«Ο δείκτης συντάξεων για το 2024 αυξήθηκε απότομα λόγω του προηγούμενου υψηλού πληθωρισμού και της ταχείας αύξησης των μισθών», δήλωσε στο Europe in Motion. «Με έναν σημαντικό πληθυσμό συνταξιούχων, αυτό αυξάνει αυτόματα τις δαπάνες».

«Τα γονικά επιδόματα βασίζονται στους μισθούς στην Εσθονία, οπότε όταν οι μέσοι μισθοί αυξήθηκαν κατά περίπου 10%, αυξήθηκε και το συνολικό κόστος αυτών των επιδομάτων», πρόσθεσε. «Οι αλλαγές στο όριο του αφορολόγητου εισοδήματος και οι ευρύτερες πιέσεις στο κόστος διαβίωσης ενισχύουν αυτό το φαινόμενο».

Αργές οι αυξήσεις των δαπανών για επιδόματα στην Ελλάδα

Ταυτόχρονα, το Euronews αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι πιο αργές αυξήσεις παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (+3,2%), τη Σουηδία (+3,9%), την Ιταλία και τη Δανία (+4,3% η καθεμία), αλλά, γενικά, όλες οι χώρες της ΕΕ αύξησαν τις δαπάνες για επιδόματα.

Σύμφωνα με πρώιμες εκτιμήσεις, η αύξηση των κοινωνικών δαπανών της Γερμανίας — περίπου 6,5% — ήταν σχετικά μικρή σε σύγκριση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, αλλά οι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι η χώρα θα κλείσει οριστικά τα δημόσια ταμεία στο άμεσο μέλλον.

«Στη Γερμανία έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα και συζητούνται περαιτέρω μέτρα, αλλά το 2024, οι πρόσθετες δαπάνες λόγω των προσφύγων από την Ουκρανία και της οικονομικής επιβράδυνσης (και συνεπώς της μείωσης του ΑΕΠ και της αύξησης της ανεργίας) έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερη πίεση στις δαπάνες», δήλωσε ο Έμπινγκχαουζ.