Παγκόσμιος Νότος: Πώς οι πλούσιες χώρες αποστραγγίζουν τον μόχθο των φτωχών

Φοράμε τα καινούργια μας ρούχα που ράφτηκαν στο Μπαγκλαντές και μιλάμε σε κινητά που εισάγονται από Κίνα. Οδηγούμε αυτοκίνητα που περιλαμβάνουν εξαρτήματα από το Μεξικό, παίρνουμε φάρμακα που παρασκευάστηκαν στην Ινδία.

Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, οι κάτοικοι των πλούσιων χωρών είναι αυτοί που αποκομίζουν τα οφέλη από τον μόχθο του Παγκόσμιο Νότου, επιβεβαιώνει μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Communications.

Το εργατικό δυναμικότων φτωχότερων χωρών, δείχνουν οι υπολογισμοί. προσφέρει το 90% της εργασίας που συντηρεί την παγκόσμια οικονομία, παίρνει όμως ως αντάλλαγμα μόλις το 21% του παγκόσμιου εισοδήματος.

Οι μισθοί στον Νότο είναι κατά 87-95% χαμηλότεροι για θέσεις ίσων εργασιακών δεξιοτήτων.

Μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν δύσκολο να υπολογιστεί η ανισότητα στην προσφορά μόχθου «σε εμπειρικούς όρους» σχολιάζει στον δικτυακό τόπο του Science ο Τζέισον Χίκελ, οικονομικός ανθρωπολόγος στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και επικεφαλής της ανάλυσης.

Από εργοστάσιο ηλεκτρονικών στην Κίνα. Οι μισθοί χαμηλοί και οι υπερωρίες πολλές (Reuters)

Με τα χέρια των φτωχών

Για να καταλήξει σε μια σαφή εικόνα, η ομάδα του χρησιμοποίησε μαθηματικά μοντέλα για να εκτιμήσει τη ροή εργασίας και αγαθών την περίοδο 1995-2021.

Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι η παγκόσμια οικονομία στηρίζεται στα χέρια των φτωχότερων. Το 2021, οι πλουσιότερες χώρες εισήγαγαν από τις φτωχές προϊόντα και υπηρεσίες που αντιστοιχούν σε 906 δισεκατομμύρια εργατοώρες, παρόλο που εξήγαγαν όμως μόλις 80 δισ. εργατοώρες.

Αυτό σημαίνει ότι το καθαρό κέρδος για τον Παγκόσμιο Βορρά έφτασε τις 826 δισ. εργατοώρες, περισσότερες από ό,τι αντιστοιχούν στο σύνολο του εργατικού δυναμικού σε ΗΠΑ και Ευρώπη.

«Είναι πάντα σοκαριστικό να βλέπεις αυτά τα νούμερα»

Όπως λέει ο Χίκελ, αν οι εργαζόμενοι του Παγκόσμιου Νότου είχαν ίσες αμοιβές με τις πλούσιες χώρες, οι εργασίες που προσφέρουν θα έφταναν σε αξία το αστρονομικό νούμερο των 18,4 τρισ. δολαρίων ανά έτος.

To φαινόμενο της γρήγορης μόδας βασίζεται στους εργάτες χωρών όπως το Μπαγκλαντές (Reuters)

Στην πραγματικότητα ο αριθμός είναι δραματικά χαμηλότερος, δεδομένου ότι οι μισθοί στον Νότο είναι κατά 87-95% χαμηλότεροι για θέσεις ίσων εργασιακών δεξιοτήτων.

«Είναι πάντα σοκαριστικό να βλέπεις αυτά τα νούμερα επειδή είναι τόσο γιγάντια» σχολιάζει η Μορένα Χάνμπερι Λέμος, συνάδελφος του Χίκε στη Βαρκελώνη.

Μια διαδεδομένη αντίληψη, επισημαίνουν οι ερευνητές, είναι ότι ο Νότος προσφέρει στην οικονομία θέσεις χαμηλών δεξιοτήτων όπως υπαλλήλους εργοστασίου ή αγρότες, ενώ ο πλούσιος βορράς συνεισφέρει με το έργο επιστημόνων, δικηγόρων μηχανικών και άλλων θέσεων υψηλών απαιτήσεων.

«Αυτό δεν ισχύει πάντα» διευκρινίζει ο Χίκελ. Η μελέτη της ομάδας του δείχνει ότι οι φτωχότερες χώρες προσφέρουν το μεγαλύτερο μέρος του απαιτούμενου μόχθου σε όλους τους κλάδους και τα επίπεδα δεξιοτήτων.

Επεισοδιακή απεργία σε εργοστάσιο της Honda στην Κίνα το 2010 (Reuters(

Φαύλος κύκλος

Όμως, παρόλο που ο Νότος αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, οι μισθοί των εργαζομένων τους αυξάνονται με πολύ χαμηλότερο ρυθμό σε σχέση με τις αποδοχές των πλούσιων χωρών.

Το διάστημα 1195-2ο21 οι μισθοί στις πλούσιες χώρες αυξήθηκαν 11 φορές περισσότερο από ό,τι στις φτωχές

Ακόμα και τα προγράμματα που υποτίθεται ότι σχεδιάζονται για την οικονομική ενίσχυση του Νότου αυξάνουν σε κάποιες περιπτώσεις της ανισότητες, λέει ο Χιθ Πρινς, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν που δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Όταν παίρνουν δάνεια από οργανισμούς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή η Παγκόσμια Τράπεζα, οι φτωχότερες χώρες συχνά αναγκάζονται να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες για υγεία ή παιδεία και να αυξήσουν τις εξαγωγές για να μπορούν να αποπληρώσουν το χρέος. Ως αποτέλεσμα, οι χώρες του Νότου σπάνια μπορούν να μειώσουν τη φτώχεια μέσω του εμποδίου, λέει ο Πρινς.

Και, παρόλο που συχνά υποθέτουμε ότι το χάσμα Βορρά και Νότου μειώνεται, στην πραγματικότητα διευρύνεται, τονίζει ο Χίκε. Το διάστημα 1195-2ο21 οι μισθοί στις πλούσιες χώρες αυξήθηκαν 11 φορές περισσότερο από ό,τι στις φτωχές.

Για τη μείωση των ανισοτήτων θα απαιτούνταν μεταρρυθμίσεις των διεθνών πολιτικών, για παράδειγμα με την καθιέρωση παγκόσμιου βασικού μισθού και ελάχιστων τιμών για τους φυσικούς πόρους.

Ο Χίκε όμως δεν είναι αισιόδοξος ότι αυτό θα γίνει πράξη, αφού οι πλούσιες χώρες θα αναγκάζονταν να μειώσουν την κατανάλωση ή να αυξήσουν τις ώρες εργασίας.