Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025: Η λειψυδρία χτυπάει την πόρτα της Ελλάδας

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025 έρχεται να μας υπενθυμίσει την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε με το νερό. Μπορεί το θέμα της περυσινής Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος να ήταν «η αποκατάσταση του εδάφους, η ερημοποίηση και η ανθεκτικότητα στην ξηρασία», ωστόσο είναι εξίσου επίκαιρο και το 2025.

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2025 εστιάζει στις λύσεις για την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλαστικά. «Η ρύπανση από πλαστικά πνίγει τον πλανήτη μας, πλήττοντας τα οικοσυστήματα, την ανθρώπινη ευημερία και το κλίμα. Τα πλαστικά απόβλητα φράζουν τα ποτάμια, ρυπαίνουν τις θάλασσες και θέτουν σε κίνδυνο την άγρια ζωή.

Καθώς διασπώνται σε ολοένα και μικρότερα μέρη, διεισδύουν σε κάθε γωνιά της Γης, από την κορυφή του Έβερεστ μέχρι τα βάθη του ωκεανού· από τον ανθρώπινο εγκέφαλο έως το μητρικό γάλα.

Ωστόσο, υπάρχει ένα κίνημα για επείγουσα αλλαγή. Βλέπουμε αυξανόμενη κινητοποίηση της κοινής γνώμης, βήματα προς την επαναχρησιμοποίηση και τη μεγαλύτερη λογοδοσία και πολιτικές για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης και τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων.

Όμως πρέπει να πάμε πιο μακριά, πιο γρήγορα. Σε δύο μήνες, οι χώρες θα συναντηθούν για να καταλήξουν σε μια νέα παγκόσμια συνθήκη για τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά.

Χρειαζόμαστε μια φιλόδοξη, αξιόπιστη και δίκαιη συμφωνία μέσα στο έτος.

Που να καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλαστικών, μέσα από τη σκοπιά της κυκλικής οικονομίας. Που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Που να ευθυγραμμίζεται με τους ευρύτερους περιβαλλοντικούς στόχους, τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και πέραν αυτών», είναι το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.

Σήμα κινδύνου για τους υδάτινους πόρους

Σήμα κινδύνου για τους υδάτινους πόρους εκπέμπουν επιστήμονες, καθώς τα αποθέματα νερού σε κρίσιμες περιοχές της χώρας παρουσιάζουν δραματική μείωση. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στους ταμιευτήρες της Αττικής καταγράφεται πτώση της τάξης του 29% τον Μάιο του 2025 σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι

Τα στοιχεία που προκύπτουν από έρευνα του World Resources Institute, αλλά και από έκθεση της Deloitte για τη διαχείριση των υδάτων που πραγµατοποιήθηκε για λογαριασµό της ελληνικής κυβέρνησης, προκαλούν ανησυχία, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται στη 19η θέση παγκοσµίως ως προς τον κίνδυνο εµφάνισης λειψυδρίας και στη βαθµίδα εξαιρετικά υψηλού ρίσκου.

Επίσης οι αλλαγές στον κύκλο των βροχοπτώσεων µε τα συνεχώς µειούµενα αποθέµατα ύδατος και η µη δυνατότητα πρόσβασης σε καθαρό νερό θα οδηγήσει σε µείωση του ΑΕΠ κατά 8% στις χώρες υψηλών εισοδηµάτων.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση και τη διαθεσιµότητα των υδάτινων πόρων σύµφωνα µε τη µελέτη είναι οι εξής:

Γεωργία. Περίπου το 80% των απολήψεων νερού κατευθύνεται για κάλυψη αρδευτικών αναγκών.

Τουρισµός. Η αύξηση των τουριστικών ροών δηµιουργεί ανάγκη για ολοένα και µεγαλύτερες απολήψεις υδάτων.

Οικονοµική δραστηριότητα. Η αύξηση του βιοτικού επιπέδου και της οικονοµικής δραστηριότητας οδη γούν σε σηµαντική αύξηση της µέσης κατανάλωσης νερού ανά παροχή.

Γεωτρήσεις. Η σηµαντική αύξηση στις απολήψεις υπόγειων υδάτων πιέζουν τα αποθέµατα στον υδροφόρο ορίζοντα και οδηγούν σε υφαλµύρηση των υδάτων.

Έργα – απώλειες. Η παλαιότητα των δικτύων που έχουν κατασκευαστεί πριν από δεκαετίες και η έλλειψη βελτιωτικών δράσεων/έργων συντήρησης οδηγούν σε σηµαντικές απώλειες και πολύ µεγαλύτερες απολήψεις.

Ακραία φαινόµενα. Παρατηρείται αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινοµένων που δηµιουργούν εξαιρετικά σηµαντικές ζηµιές και καταστροφές στις υποδοµές

Αυξημένη κατανάλωση και απώλειες δικτύων

Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα κατέγραψε υπερδιπλασιασμό των απολήψεων νερού για ύδρευση (+139%) την περίοδο 2001-2022. Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στην έντονη τουριστική δραστηριότητα, την άνοδο της κατά κεφαλήν κατανάλωσης και τις μεγάλες απώλειες στα δίκτυα διανομής, οι οποίες αγγίζουν το 50%. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο σε περιοχές με αυξημένες τουριστικές ροές, όπως οι Κυκλάδες, όπου η κατανάλωση αυξάνεται κατακόρυφα το καλοκαίρι, ενώ οι διαθέσιμοι υδάτινοι πόροι είναι περιορισμένοι.

Η χώρα δαπανά τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας κατά πολύ άλλες μεσογειακές χώρες με παρόμοια κλιματικά χαρακτηριστικά. Παρά τη μείωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων τα τελευταία χρόνια, οι απολήψεις νερού για άρδευση παραμένουν υψηλές λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας, των μεγαλύτερων αναγκών σε νερό ανά καλλιέργεια και των παλαιών δικτύων άρδευσης, που συχνά ξεπερνούν τα 20 χρόνια ζωής.

Τι λένε οι ειδικοί

Για το ζήτημα της λειψυδρίας και τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει μίλησε προ ημερών ο καθηγητής Διευθέτησες Ορεινών Υδάτων και Διευθυντής της Έδρας UNESCO στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, κ. Δημήτρης Εμμανουλούδης στην εκπομπή «Συνδέσεις», στην ΕΡΤ.

Αρχικά, ερωτηθείς για το αν οι φετινές βροχοπτώσεις είναι ικανές να συνδράμουν έτσι ώστε η χρονιά να ολοκληρωθεί χωρίς ζητήματα λειψυδρίας απάντησε: «Έχουμε περισσότερες βροχές από πέρυσι, ειδικά στη Μακεδονία, σε σχέση με πέρυσι είναι 50 – 60 % πάνω, αλλά όχι περισσότερες από πρόπερσυ και γενικά είμαστε κάτω από το μέσο όρο της εικοσαετίας 2005 – 2025. Βλέπουμε, δηλαδή, πως το θέμα δεν πάει καλά. Όμως, σήμερα, θα ήθελα να δώσω μία άλλη οπτική γωνία στο θέμα λειψυδρία γιατί επικεντρωνόμαστε όλοι και καλώς το κάνουμε, στο αν θα βρέξει, πόσο θα βρέξει, τί χιλιοστά βροχής είχαμε φέτος, τί χιλιοστά είχαμε πέρυσι, έχουμε γίνει όλοι μανιακή με αυτό αν μου επιτρέψετε, την έκφραση. Όμως, λειψυδρία σύμφωνα με τους ορισμούς, δεν είναι μόνο όταν δεν έχουμε βροχοπτώσεις και γενικά έχουμε ξηροθερμικές συνθήκες. Λειψυδρία λέμε ότι έχουμε και όταν έχουμε βροχοπτώσεις και όταν έχουμε νερό αλλά καταναλώνουμε παραπάνω νερό από όσο έχουμε. Βλέπετε ο όρος δεν λέει λειψοβροχή, λέει λειψυδρία. Που σημαίνει ότι και εδώ θέλω να επιστήσω την προσοχή, μπορούμε να έχουμε μία μια εξαιρετική υδρολογική χρονιά, να έχουμε βροχοπτώσεις και την επόμενη και την μεθεπόμενη κλπ και πάλι να βλέπουμε φαινόμενα έλλειψης νερού. Γιατί; Γιατί καταναλώνουμε περισσότερο από αυτό που έχουμε. Είναι να το πούμε με όρους οικιακής οικονομίας, πότε λέμε ότι είμαστε φτωχοί; Ή όταν δεν έχουμε λεφτά π. χ. Η λειψυδρία που οφείλεται στην ξηρασία ή όταν βγάζουμε λεφτά να ξοδεύουμε περισσότερα από αυτά που έχουμε. Πάλι φτωχοί είμαστε. Άμα βγάζουμε 2.000 το μήνα και ξοδεύουμε τρεις, δεν λέμε όμως ότι δεν βγάζουμε, τα βγάζουμε λεφτά».

Στη συζήτηση του φαινομένου της λειψυδρίας συμμετείχε και ο Δήμαρχος Σκιάθου κ. Θεόδωρος Τζούμας που τοποθετήθηκε για το πρόβλημα ενόψει ειδικά και της τουριστικής σεζόν: «Πέρσι αγγίξαμε τα όριά μας γιατί είχαμε και μια χρονιά που δεν είχε πολλές βροχές. Είχαμε και πολλές ζέστες, οπότε είχαμε κάποια προβλήματα αλλά οριακά τα αντιμετωπίσαμε. Ωστόσο, έχουμε δύο μεγάλα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ένα, αυτό είναι της αντικατάστασης των υδρομέτρων, 3.500 περίπου υδρόμετρα που θα μας βοηθούν, που μας βοηθάνε πάρα πολύ στο να εντοπίσουμε τις βλάβες και τις διαρροές που έχουμε, διαρροές της τάξεως των 35 με 40 %, παρ΄ όλο που το δίκτυο το έχουμε αλλάξει πριν από μερικά χρόνια και επιπλέον από πέρυσι λειτουργούμε και ένα καινούργιο σύστημα με τέσσερις νέες γεωτρήσεις, τις οποίες τις παρακολουθούμε με ένα πολύ σύγχρονο και ψηφιακό τρόπο. Σε ό, τι αφορά τη στάθμη τους, για να μην τις εξαντλούμε. Ωστόσο, αυτό που ζητάμε κάθε φορά και από τους επισκέπτες αλλά και από τους μόνιμους κατοίκους, κυρίως στην περίοδο αυτή που είναι από Ιούλιο μέχρι Αύγουστου, είναι να υπάρχει μια συναίνεση σε ότι αφορά την κατανάλωση, καθώς είναι πάρα πολύ πράσινο νησί, όπως καλά γνωρίζετε έχει πολύ νερό στον υδροφόρο ορίζοντα. Σκεφτείτε ότι ο οικισμός έχει ένα δίκτυο το οποίο και αυτό είναι που διαχειρίζεται η ΔΕΗ, αλλά εκτός οικισμού που βρίσκονται όλα τα μεγάλα ξενοδοχεία και τα καταλύματα κτλ. Όλοι λειτουργούν με τη δική τους γεώτρηση, πηγάδι δηλαδή σχεδόν παντού. Οπουδήποτε κάνεις κάνει μια γεώτρηση, θα βρει νερό. Βέβαια αυτό έχει το κακό ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε την κατανάλωση, η μεγάλη αυτή έκταση του νησιού.

Ο κ. Εμμανουλούδης σε συνέχεια της συζήτησης τόνισε: «Ο κ. Δήμαρχος έρχεται στα λόγια μου. Είπαμε ότι μπορεί να έχουμε νερά και πάλι να είμαστε ελλειμματικοί και να υπάρχει πρόβλημα. Και πράγματι με τον τουρισμό η Ελλάδα δέχεται, άκουγα στην τηλεόραση ότι ήταν 35 – 37 εκατομμύρια οι τουρίστες που ήρθαν το 2024 και κάπου τους περιμένουμε και το 2025. Αυτό είναι τρεισήμισι φορές πληθυσμός και μάλιστα οι μισοί από αυτούς περνάνε από δύο έως δώδεκα διανυκτερεύσεις, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΤ από την Αθήνα. Άρα η Αθήνα δεν είναι μια πόλη τεσσάρων εκατομμυρίων. Το έχουμε πει και άλλες φορές. Τους θερινούς μήνες είναι μια πόλη 8 – 10, δεν ξέρω πόσο. Αν κάνουμε τις αναγωγές βλέπουμε λοιπόν ότι υπάρχει πρόβλημα και θα υπάρχει το πρόβλημα. Για αυτό λέμε ότι η λειψυδρία ήρθε για να μείνει, ασχέτως βροχοπτώσεων. Αυτό θέλω να καταλάβουμε. Εντάξει, να τις παρακολουθούμε τις βροχοπτώσεις, αλλά δεν μας λύνουν το πρόβλημα οι πολλές βροχές. Το πρόβλημα μας το λύνει οριστικά η υιοθέτηση μέτρου. Ποια είναι αυτά; Κατ΄ αρχήν τα άμεσα μέτρα ξεκινάνε από εμάς. Τα άμεσα μέτρα είναι να κάνουμε αυτό που είπε ο δήμαρχος πριν να κάνουμε οικονομία. Δεν έχουμε κουλτούρα, ατομική κουλτούρα εξοικονόμησης νερού, το ξέρουμε όλοι. Ακόμα και ο ομιλών πολλές φορές το κάνει με τη βρύση, με την ατομική υγιεινή, με το μαγείρεμα, με οτιδήποτε. Από την άλλη μεριά, τα γνωστά, πισίνες, πλυσίματα αυτοκινήτων, ποτίσματα, γκαζόν, αυτά είναι άμεσα μέτρα. Μπορούμε να τα πάρουμε εμείς οι ίδιοι από αύριο. Πάμε στα βραχυπρόθεσμα. Ξέρετε τι απώλειες έχουν τα δίκτυα; Ξέρετε ότι περίπου από τα 100 κυβικά νερού που φεύγουν από την υδροληψία φτάνουν τα μισά, τα 50 – 55 στην κατανάλωση, τα 45% είναι απώλειες. Έχουμε τον μεγαλύτερο δείκτη απωλειών σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο μέσος αποδεκτός όρος για να καταλάβουν οι τηλεθεατές είναι 20 με 22, άντε 25% . Είναι παλιό, το δίκτυο είναι παλιό, το δίκτυο είναι ταλαιπωρημένο, είναι κακοφτιαγμένο, έχουμε απώλειες. Εκεί που υπάρχουν συγκολλήσεις στροφές είναι και η γεωμορφολογία της χώρας. Όπου έχουμε λοιπόν συγκολλήσεις, στροφές στη διαδρομή κτλ. εκεί ή παλιούς σωλήνες τινάζει το δίκτυο, φεύγει το νερό, δεν το καταλαβαίνουμε, χάνεται μέσα στο υπέδαφος. Από κει και μετά η γεωργία μας. Έχουμε φοβερά υδροφόρες καλλιέργειες, μπορούν να αλλάξουν κάποιες καλλιέργειες εύκολα. Έχουν αρχίσει και το συνειδητοποιούν και οι αγρότες μας. Αυτό γιατί λόγω και της ιδιότητάς μου μιλάω με πολλούς αγρότες, μιλάμε και μέσω του ΓΕΩΤΕΕ, το έχουν καταλάβει και για τους ίδιους. Και βέβαια να πάμε και στα τεχνικά έργα. Υπάρχουν τεχνικά έργα που μπορούν να γίνουν».

Πηγή: dnews.gr