Γ ‘ και τελευταίο μέρος…
Το οδοιπορικό μας στη Νότια Ιταλία, το ταξίδι μας, παίρνει μια άλλη αναπνοή. Είναι το σημείο που ο οδοιπόρος δεν καταγράφει απλώς όσα βλέπει, αρχίζει να αναμετριέται με όσα νιώθει. Η θάλασσα, άλλοτε γαλήνια κι άλλοτε μελαγχολική, γίνεται τώρα καθρέφτης μιας εσωτερικής διαδρομής. Οι μικρές πολιτείες, με τα στενά που μοιάζουν να ψιθυρίζουν αρχαίες ιστορίες, σε καλούν να περπατήσεις αργά, σχεδόν τελετουργικά, σαν να φοβάσαι μήπως ταράξεις την παλιά τους ανάσα.
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του οδοιπορικού, ο χρόνος λειτουργεί διαφορετικά: δεν μετρά ώρες αλλά στιγμές. Μια γεύση από λεμόνι που μένει στο στόμα, κυρίαρχο στο σκηνικό του Sorrento e costa Amalfitana, ένα παράθυρο ανοιχτό στη μεσημεριανή σιγή, μια γιαγιά που τινάζει φρεσκοπλυμένα σεντόνια κι αφήνει να χυθεί στον δρόμο η μυρωδιά του σπιτιού. Εδώ η καθημερινότητα γίνεται ποιητική ύλη, κι ο ταξιδιώτης, άθελά του, συλλέκτης μικρών θαυμάτων.
Κι ίσως αυτό να είναι το μυστικό της Νότιας Ιταλίας: δεν προσπαθεί να σε εντυπωσιάσει,σε καλεί απλά και ήσυχα, να αφουγκραστείς. Να πας ένα βήμα πιο μέσα, όχι στο τοπίο, αλλά στον εαυτό σου. Η καρδιά μιας μικρής Ελλάδας χτυπάει εδώ ακόμα… Να, εδώ μένει με την οικογένειά της η κ. Μαρία παντρεύτηκε μετά τον πόλεμο και ήρθε σ’ αυτό το όμορφο μέρος για να κάνει το σπιτικό της, μου λέει η Ορνέλλα. Την είχα γνωρίσει στα φοιτητικά μου χρόνια.
Ακτή της Αμάλφη: Ταξίδι στη μαγεία της Μεσογείου
Ποζιτάνο, Αμάλφη, Σορρέντο, Μέτα – κάθε όνομα και μια υπόσχεση ομορφιάς. Σκαρφαλωμένα σπίτια πάνω από κρυστάλλινα νερά, σοκάκια γεμάτα χρώμα και αρώματα λεμονιών, ιστορία που ζωντανεύει σε κάθε γωνιά. Από τη ζωντάνια του Ποζιτάνο και την επιβλητική Αμάλφη, μέχρι τη γοητεία του Σορρέντο και την ήρεμη Μέτα, η Ακτή της Αμάλφη προσφέρει μια ολοκληρωμένη εμπειρία που συνδυάζει θάλασσα, φύση και πολιτισμό. Μια απόδραση που μένει αξέχαστη.
Η επίσκεψή μου στην ιταλική Ριβιέρα ήταν μια πραγματική βουτιά στην ομορφιά και τη μαγεία της Μεσογείου. Ξεκινώντας από το γραφικό Ποζιτάνο, ένιωσα αμέσως τη ζωντάνια και τη γοητεία της ακτής της Αμάλφη. Η Αμάλφη με καλωσόρισε με την ιστορία και την ατμόσφαιρα της παλιάς Ιταλίας, ενώ το Σορρέντο με μάγεψε με τα μυρωδάτα λεμόνια, τα στενά σοκάκια και την υπέροχη θέα στον κόλπο της Νάπολη. Τέλος, η Μέτα πρόσθεσε μια πιο ήσυχη και γοητευτική νότα, προσφέροντας στιγμές χαλάρωσης και αυθεντικής ιταλικής ατμόσφαιρας. Κάθε μέρος ήταν ένα ξεχωριστό κομμάτι μιας μοναδικής εμπειρίας, όπου η θάλασσα, η φύση και ο πολιτισμός συνδυάζονται με μαγικό τρόπο.
Ποζιτάνο: Το διασημότερο χωριό της Ακτής της Amalfi μαγεύει με τα πολύχρωμα σπίτια του που ανεβαίνουν σαν σκάλες πάνω από τη θάλασσα. Τα γραφικά σοκάκια και τα κομψά μπουτίκ συνδυάζονται με μια αίσθηση κοσμοπολίτικης ζωντάνιας.Η κάθε γωνιά μια γλυκιά ανάμνηση … θυμάμαι τώρα που περιδιαβαίνω τα γραφικά σοκάκια του με τους ακριβούςμου συνοδούς Κωνσταντίνο και τον Άγγελο τον γιο της φίλης μου Ορνέλλας, ο οποίος έχει σπουδάσει Ψυχολογία αλλά καικλασικά γράμματα και την νεοελληνική γλώσσα, τότε στην γιορτή που μου είχε ετοιμάσει η Ορνέλλα για το πτυχίο μου με όλους τους Έλληνες συμφοιτητές μας, δικοί της καλεσμένοι για να μου κάνει έκπληξη, είχαμε έρθει εδώ!
Στην επόμενη στάση μας η Αμάλφη, η ιστορική αυτή πόλη αποπνέει μια ατμόσφαιρα παλιάς Ιταλίας. Ο επιβλητικός καθεδρικός ναός του Αγίου Αντρέα, τα λιθόστρωτα δρομάκια και η θέα στο απέραντο γαλάζιο κάνουν κάθε βόλτα αξέχαστη.
Σεκάθε γωνιά μια έκπληξη σε περιμένει… από εδώ οι φάτνες των Χριστουγέννων, από εκεί ένα ζαχαροπλαστείο με την ρευστή σοκολάτα να ΄ρέει…και στην κορυφή του δρόμου το Μουσείο του χαρτιού…
Στις απαρχές του 10ου – 12ο αιώνα η Αμάλφη ήταν μια από τις τέσσερις μεγάλες ναυτικές δημοκρατίες της Ιταλίας (μαζί με τη Βενετία, τη Γένουα και την Πίζα).
Χάρη στη ναυτιλία της και στις εμπορικές της σχέσεις με την Ανατολή, οι Αμαλφιτάνοι ήρθαν σε επαφή με την αραβική τεχνογνωσία της χαρτοποιίας.
Οι Άραβες είχαν ήδη υιοθετήσει τις κινεζικές μεθόδους παραγωγής χαρτιού από τον 8ο αιώνα.
Γύρω στον 10ο–11ο αιώνα, η τεχνογνωσία αυτή έφτασε μέσω των θαλάσσιων δρόμων και στην Αμάλφη, όπου βρήκε πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί.
Από τον 12ο αιώνα, η Αμάλφη γίνεται ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα κέντρα παραγωγής χαρτιού στην Ευρώπη.
Οι λόγοι ήταν τα άφθονα νερά στα φαράγγια της περιοχής (ειδικά στη Valledei Mulini, την Κοιλάδα των Μύλων).
Οι Καταρράκτες και η έντονη υψομετρική διαφορά, κατάλληλα για νερόμυλους. Η ανάπτυξη εμπορικής τάξης που χρειαζόταν χαρτί για συμβόλαια, ναυτικούς κώδικες και αλληλογραφία.
Πάνω από 16 νερόμυλοι λειτουργούσαν στην κοιλάδα αυτή, απομονωμένοι από την υγρασία της θάλασσας και αξιοποιώντας την δύναμη του νερού για την πολτοποίηση των υφασμάτων.
Η τεχνική ήταν καθαρά χειροποίητη:
Πρώτη ύλη: παλιά λινά και βαμβακερά υφάσματα.
Πολτοποίηση σε ξύλινα βαρέλια με υδροκίνητα σφυριά.
Χύσιμο του πολτού σε τελάρα με λεπτό μεταλλικό πλέγμα.
Στέγνωμα σε μεγάλες αίθουσες με φυσικό αερισμό.
Πίεση και λείανση του χαρτιού.
Το αμαλφιτάνικο χαρτί έγινε περίφημο για την αντοχή, την υφή και τη λευκότητά του.Το «Charta Bambagina» – Το θρυλικό χαρτί της Αμάλφι
Η παραδοσιακή ονομασία του χαρτιού της Αμάλφι ήταν “charta bambagina”.
Ο όρος προέρχεται από το «bambace», δηλαδή βαμβάκι/βάμβακας
Ήταν τόσο υψηλής ποιότητας που χρησιμοποιούνταν:
σε επίσημες επιστολές,
σε διπλωματικά έγγραφα,
σε σημαντικούς κώδικες,
και σε έργα τέχνης.
Ακόμη και όταν το υπόλοιπο ευρωπαϊκό εμπόριο πέρασε στη μαζική παραγωγή, το αμαλφιτάνικο χαρτί διατήρησε την φήμη του ως «πολυτελές χειροποίητο προϊόν».Με την έλευση της μηχανικής χαρτοποιίας στον 18ο και 19ο αιώνα, τα περισσότερα εργαστήρια της Αμάλφι άρχισαν να κλείνουν.
Η βιομηχανική παραγωγή ήταν φθηνότερη και ταχύτερη.
Οι νερόμυλοι είχαν περιορισμένη παραγωγική ικανότητα. Οι νέες τεχνολογίες χρησιμοποιούσαν ξυλοπολτό αντί υφασμάτων.
Παρόλα αυτά, μερικά παραδοσιακά εργαστήρια επιβίωσαν.
Στον 2ο και 21ο αιώνα όμως η αναβίωση και ο πολιτιστικός θησαυρός της Αμάλφη διαθέτει ένα ενεργό χειροποίητο χαρτοποιείο που συνεχίζει την παράδοση.
Το «Museo della Carta» (Μουσείο Χαρτιού), όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν αυθεντικούς μύλους από τον 13ο αιώνα.
Διακεκριμένη παραγωγή πολυτελούς χαρτιού για προσκλητήρια, επίσημα έγγραφα, καλλιγραφία και τέχνη.
Το αμαλφιτάνικο χαρτί είναι αναγνωρισμένο προϊόν πολιτιστικής κληρονομιάς της Ιταλίας.
Η Αμάλφη ήταν από τα πρώτα ευρωπαϊκά κέντρα χαρτοποιίας.
Άνθησε χάρη στη ναυτική της δύναμη και στα νερά της Valle dei Mulini.
Το «Charta Bambagina» έγινε ισχυρό σύμβολο ποιότητας και παράδοσης.
Σήμερα η περιοχή τιμά την κληρονομιά της με μουσεία και περιορισμένη χειροποίητη παραγωγή.
Σορρέντο: Σκέτη μαγεία αγναντεύει τον κόλπο της Νάπολη και τον Βεζούβιο που στέκει εκεί για να μας θυμίζει την ιστορία! Δεν χορταίνεις να περιδιαβαίνεις τα όμορφα σοκάκια της γεμάτα καφέ και μικρά καταστήματα.
Ξέρετε πως εδώ σε ετούτη την άκρη της Μεσογείου υπάρχει μια βραχονησίδα και λένε πως είναι το νησί των Σειρήνων του Ομηρικού Οδυσσέα και γι αυτό η ονομασία της κωμόπολής Σορέντο!
Μέτα: Η ήσυχη αυτή γωνιά της Ριβιέρα προσφέρει αυθεντική ιταλική ατμόσφαιρα και στιγμές ηρεμίας, μακριά από τα πολυσύχναστα τουριστικά κέντρα, με θέα και θάλασσα που γαληνεύουν το πνεύμα.
Κάθε προορισμός αποκαλύπτει μια διαφορετική πτυχή της Ακτής της Αμάλφη, κάνοντας το ταξίδι μια μοναδική εμπειρία γεμάτη χρώμα, γεύσεις και εικόνες που μένουν αξέχαστες.
Και στο τέλος του οδοιπορικού Κυριακή 2 Νοεμβρίου, σπουδαία εορτή για τους Καθολικούς « εορτή και τιμή στους νεκρούς»! θέλησαν οι φίλοι μας να μας ξεναγήσουν στο Monte Faito και να απολαύσουμε φαγητό και θέα παρά την ομίχλη που υπήρχε!
Όλοι μαζί ανηφορήσαμε στο βουνό πάνω από το Sorrentoκαι τη Meta. Ο καιρός βαρύς λόγω υπερβολικής υγρασίας. Ανεβαίνοντας τον φιδίσιο δρόμο του δάσους ως την κορυφή ένιωθες το διαπεραστικό κρύο να τρυπά το δέρμα σου. Φτάσαμε εκεί και η θέα μας αποζημίωσε. Στην Ταβέρνα απολαύσαμε τα εκλεκτά εδέσματα – σπεσιαλιτέ της περιοχής!
Οι μέρες της παραμονής σ’ αυτόν τον άγιο τόπο γεμάτο ιστορία και άρωμα Ελλάδας πέρασαν σαν νερό. Αναχωρήσαμε με την υπόσχεση ότι ΄σύντομα θα επιστρέψουμεγια άλλες περιηγήσεις και καταγραφές έχοντας οδηγό την Ορνέλλα φίλη ακριβή λάτρης της Ελλάδος γοητευμένη με την Κρήτη και φυσικά με την ελληνική γλώσσα. Μας αποχαιρετά στο αεροδρόμιο της Νάπολη Capodichino « Καλό ταξίδι, στο επανιδείν»!
Εύα Καπελλάκη Κοντού [Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]
