Κρίσιμες γαίες: Προς αξιοποίηση ο «θησαυρός» του γραφίτη στις Θέρμες Ξάνθης

«Θησαυρό» σε παλαιό κοίτασμα στις Θέρμες Ξάνθης ανέδειξαν οι επιστήμονες της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ). Στο πλαίσιο της επαναξιολόγησης παλαιότερων ευρημάτων για την περιοχή – από κοιτασματολογικές μελέτες και μία τεχνο-οικονομική αξιολόγηση που είχαν πραγματοποιηθεί κατά τη δεκαετία του ΄90  από το τότε Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών –  βρέθηκε ότι το κοίτασμα γραφίτη στις Θέρμες, αν και μικρό, μπορεί να είναι βιώσιμο λόγω της ζήτησης που έχει αυξηθεί και των τιμών που έχουν εκτοξευθεί.

Έτσι, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στον ΟΤ, πριν από περίπου έναν μήνα, το ΕΑΓΜΕ υπέβαλε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) έναν επικαιροποιημένο φάκελο για τη βιωσιμότητα της επένδυσης  με στόχο να ξεκινήσουν οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες ενός διαγωνισμού για έρευνα και εκμετάλλευση του κοιτάσματος γραφίτη, το οποίο ανήκει στις  Στρατηγικές Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΣΚΟΠΥ).  Ο γραφίτης χρησιμοποιείται στην κατασκευή μπαταριών, ειδικά για ηλεκτρικά οχήματα και συσκευές αποθήκευσης ενέργειας, στη μεταλλουργία, σε λιπαντικά και  διάφορα ηλεκτρονικά εξαρτήματα, σε πυρίμαχα υλικά κ.λπ.

Αντίστοιχο φάκελο είχε υποβάλει το ΕΑΓΜΕ στο υπουργείο και τον Μάρτιο του 2024 για  τον μεταλλευτικό χώρο στα Κιμμέρια Ξάνθης, στον οποίο οι νέες  έρευνες εκτός από χαλκό είχαν εντοπίσει και  ορισμένα άλλα κρίσιμα ορυκτά που εντάσσονται στις  κρίσιμες πρώτες ύλες όπως το βολφράμιο. Ωστόσο, ακόμη δεν έχει προκηρυχτεί διαγωνισμός για εκμετάλλευση.

Gια το γάλλιο που περιέχεται στον ελληνικό βωξίτη υπάρχει η προοπτική, υπό προϋποθέσεις, να καλυφθούν όλες οι ανάγκες τις ευρωπαϊκής αγοράς

Η κρίσιμη «κοινωνική άδεια»

Άλλωστε και οι ανταγωνιστικές διαδικασίες για τον μεταλλευτικό χώρο της Κεράμου στη Χίο που είχε προκηρυχθεί  από το ΥΠΕΝ το 2024  έχουν «παγώσει» αν και,  κατά την πρώτη φάση που είχε ολοκληρωθεί στις 10 Μαρτίου, είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον τέσσερις εταιρείες. Οι αντιδράσεις των τοπικών φορέων (έχουν κατατεθεί δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας από κατοίκους και φορείς του νησιού) φαίνεται ότι έχουν επιβραδύνει τις διαδικασίες.  Άλλωστε, όπως ανέφερε, ο Γενικός Διευθυντής Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ  κ. Πέτρος Τζεφέρης, μιλώντας την περασμένη εβδομάδα σε συνέδριο της ΕΑΓΜΕ, η «κοινωνική άδεια» καθίσταται πλέον πιο επιτακτική από ποτέ. «Δεν είναι ούτε το αδειοδοτικό, ούτε το κανονιστικό πλαίσιο, ούτε το επενδυτικό και το χρηματοδοτικό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το θέμα της κοινωνικής άδειας και της εμπιστοσύνης», τόνισε, επισημαίνοντας ότι ένα από τα βασικότερα  εμπόδια υλοποίησης των έργων είναι  η  κοινωνική απαξίωση της εξορυκτικής δραστηριότητας.

Πάντως, στην περιοχή της Ξάνθης, το ΕΑΓΜΕ πραγματοποίησε δημοσκόπηση για την αποδοχή μιας επένδυσης στα Κιμμέρια και το 56% όσων ερωτήθηκαν ήταν θετικοί ως προς την αξιοποίηση του κοιτάσματος. Μάλιστα, τα στελέχη του ερευνητικού κέντρου θεωρούν ότι το ίδιο θετική θα είναι η θέση της τοπικής κοινωνίας και για το κοίτασμα στις Θέρμες με δεδομένο ότι η απόσταση Κιμμέρια – Θέρμες  είναι μικρή (περί τα 30 χιλιόμετρα).

Δικαιώματα κοιτασμάτων σε μεγάλες εταιρείες

Τα πιθανά έργα που αναφέρονται στις στρατηγικές και κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες (ΣΚΟΠΥ), όπως υπογράμμισε ο κ. Τζεφέρης, διακρίνονται τρεις κατηγορίες. Η πρώτη αφορά στα κοιτάσματα που σχετίζονται με μεγάλες εταιρείες που ήδη έχουν λάβει άδεια και διαχειρίζονται τα μεταλλευτικά δικαιώματα, όπως η Metlen. Ως  παράδειγμα έφερε το σύστημα «βωξίτη-αλουμίνα-αλουμινίου» που περιλαμβάνει επίσης γάλλιο και σκάνδιο  τα οποία μπορούν να ανακτηθούν από τα μεταλλευτικά υπολείμματα.  Ειδικά για το γάλλιο που περιέχεται στον ελληνικό βωξίτη υπάρχει η προοπτική, υπό προϋποθέσεις, να καλυφθούν όλες οι ανάγκες τις ευρωπαϊκής αγοράς.

Xρειάζεται περισσότερη στοχευμένη έρευνα και ισχυρή χρηματοδότησή της

Ισχυρή ωριμότητα έργων

Στην ίδια  κατηγορία τοποθετεί ο κ. Τζαφέρης και τον χαλκό που περιέχεται  σε μεικτά θειούχα μεταλλεύματα  της  Χαλκιδικής και της Θράκης. «Μέσα στον χαλκό περιέχονται και άλλα κρίσιμα υλικά η πλατίνα, το παλλάδιο  και ο χρυσός. Τα έργα σε αυτήν την κατηγορία   θεωρούμε ότι έχουν ισχυρή ωριμότητα και η πολιτεία προσπαθεί να τα αδειοδοτήσει», σημείωσε.  Στην ίδια λίστα  μπορούν να συμπεριληφθούν τα μαγνησιούχα κοιτάσματα στην Εύβοια και στη Χαλκιδική και οι νικελιούχοι λατερίτες που περιέχουν νικέλιο και κοβάλτιο, κρίσιμα μέταλλα που  επί του παρόντος δεν παράγονται  χωριστά  καθώς, σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή  Ορυκτών Πρώτων Υλών, είναι απαραίτητο να αλλάξει η μέθοδος παραγωγής από πυρομεταλλουργία σε υδρομεταλλουργία, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της ΛΑΡΚΟ, εάν η πολιτεία αποφασίσει να επαναπροκηρύξει διαγωνισμό.

Επενδυτικό ενδιαφέρον για λιγότερο ώριμα κοιτάσματα

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν ορισμένα έργα για ορυκτά και μέταλλα που περιέχονται σε μεγάλο βαθμό σε Δημόσιους Μεταλλευτικούς Χώρους. Όπως ανέφερε ο κ. Τζαφέρης, είναι λιγότερο ώριμα και απαιτείται περισσότερη   έρευνα και τεχνικο-οικονομικές προσεγγίσεις σχετικά με το  αποθεματικό δυναμικό που πρέπει να αξιοποιηθεί. Ωστόσο, επεσήμαινε ότι υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον από ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους και θα μπορούσαν να τεθούν σε διαγωνιστική διαδικασία για υποβολή προσφορών τόσο για έρευνα όσο και για εκμετάλλευση.

Σε αυτήν την κατηγορία κατατάσσει το έργο στους Μολάους που έχει ήδη συμβασιοποιηθεί με θετικά αποτελέσματα για μόλυβδο, ψευδάργυρο και γερμάνιο, όπως επίσης και τα κοιτάσματα αντιμονίτη-σεελίτη και βολφραμίτη για αντιμόνιο και βολφράμιο, τα κοιτάσματα μαγγανίου, «battery grade», στη  Δράμα και στη Χαλκιδική, ο  χαλαζίας υψηλής καθαρότητας σε πυρίτιο, ο  γραφίτης  στις Θέρμες Ξάνθης και ορισμένα πολυμεταλλικά θειούχα στα  Κιμμέρια Ξάνθης και Ποντοκερασιά στο Κιλκίς.

Υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία με εμφανίσεις που έχει αποκαλύψει η ακαδημαϊκή  έρευνα  και οι μελέτες της ΕΑΓΜΕ για σπάνιες γαίες, κυρίως στην Ήπειρο, λανθάνιο και νεοδύμιο στα ιζήματα του Βόρειου Αιγαίου που σχετίζονται κυρίως με τον αλλανίτη και τις μοναζιτικές άμμους της Καβάλας, τα μέταλλα της ομάδας πλατίνας, το τελλούριο, τον μολυβδαινίτη  με υψηλή περιεκτικότητα σε ρήνιο, το βισμούθιο, το γερμάνιο και το ίνδιο που έχουν εντοπιστεί κυρίως στην περιοχή της Θράκης και αναφέρονται σε πανεπιστημιακές έρευνες. Ωστόσο, σύμφωνα με το στέλεχος του ΥΠΕΝ, χρειάζεται περισσότερη στοχευμένη έρευνα και ισχυρή χρηματοδότησή της.

Πηγή: OT