Kαλοκαιρινή άδεια: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι για «σπαστές» άδειες, επιδόματα

Ξεκινάμε με το αξίωμα ότι η άδεια είναι ιερή για τους εργαζόμενους. Όπως προκύπτει, πάντως, από τα «μαύρα» κατάστιχα της Επιθεώρησης Εργασίας, κάποια πράγματα δεν είναι και τόσο αυτονόητα.

Για παράδειγμα, μέσα σε ένα πεντάμηνο έφτασαν ως την Επιθεώρηση καταγγελίες που τελικά οδήγησαν σε 50 παραβάσεις των κανόνων που διέπουν τη χορήγηση κανονικής άδειας, ενώ σε άλλες 554 περιπτώσεις οι εργοδότες “ξέχασαν” να καταβάλουν μισθούς και τα προβλεπόμενα Δώρα- επιδόματα.

Πότε μπορεί να ζητήσει και πότε μπορεί να πάρει άδεια ένας εργαζόμενος; Μπορεί ο εργοδότης να τη δώσει όποτε θέλει ή “σπαστή”; Τι γίνεται όταν στη διάρκεια της θερινής άδειας ο εργαζόμενος αρρωστήσει; Μπορεί να υπάρξει συμφωνία εργαζόμενου- εργοδότη να μη δοθεί άδεια λόγω φόρτου εργασίας ή έκτακτων συνθηκών;

Το iefimerida, με τη βοήθεια του εργατολόγου Γιάννη Καρούζου, ρίχνουν φως στις “γκρίζες” ζώνες και τα “ψιλά” γράμματα της νομοθεσίας, λίγο πριν ξεκινήσει η περίοδος των καλοκαιρινών αδειών.

Όταν ο εργαζόμενος υποβάλλει αίτημα για άδεια αναψυχής, μέχρι πότε πρέπει να τη χορηγήσει ο εργοδότης; 
Ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγήσει την άδεια εντός 2 μηνών από το χρονικό σημείο κατά το οποίο διατυπώθηκε το σχετικό αίτημα, χωρίς αυτό να αποτελεί τυπική προϋπόθεση για την λήψη της κανονικής άδειας από τον εργαζόμενο.

Μέχρι πότε πρέπει να εξαντλείται η ετήσια άδεια αναψυχής; 
Η δικαιούμενη, κατ’ έτος, άδεια πρέπει να εξαντλείται μέχρι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου ημερολογιακού έτους.

Από πότε δικαιούται ετήσια άδεια με αποδοχές ένας μισθωτός και πώς υπολογίζεται; 
Κάθε μισθωτός ο οποίος συνδέεται με σύμβαση εξαρτημένης σχέσης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, δικαιούται να λάβει ετήσια άδεια με αποδοχές από την έναρξη της απασχόλησής του σε συγκεκριμένη υπόχρεη επιχείρηση.  Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη αναλογικά (ποσοστό) με βάση το χρονικό διάστημα που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος στον εργοδότη αυτό. Η αναλογία της χορηγούμενης άδειας υπολογίζεται βάσει ετήσιας αδείας 20 εργασίμων ημερών επί πενθημέρου εβδομαδιαίας εργασίας και 24 εργασίμων ημερών επί εξαημέρου, η οποία αντιστοιχεί σε 12 μήνες συνεχούς απασχόλησης.  Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος ο μισθωτός δικαιούται να λάβει την ετήσια κανονική άδεια με αποδοχές, η οποία αναλογεί στο χρόνο απασχόλησης του στην υπόχρεη επιχείρηση και υπολογίζεται όπως ανωτέρω. Η άδεια αυτή επαυξάνεται κατά μία (1) εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης επιπλέον του πρώτου μέχρι τις είκοσι δύο (22) εργάσιμες ημέρες αν στην επιχείρηση εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας ή μέχρι τις είκοσι έξι (26) εργάσιμες ημέρες σε περίπτωση εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας.  Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος καθώς και τα επόμενα ο μισθωτός δικαιούται να λάβει ολόκληρη την ετήσια άδειά του και σε κάθε χρονικό σημείο του έτους αυτού.

Επιτρέπεται να χορηγηθεί στον εργαζόμενο «σπαστή» άδεια; 
Ναι,  επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η κατάτμηση του χρόνου αδείας εντός του αυτού ημερολογιακού έτους σε δυο (2) περιόδους, εξαιτίας ιδιαίτερα σοβαρής ή επείγουσας ανάγκης της επιχείρησης.  Η κατάτμηση του χρόνου άδειας επιτρέπεται και σε περισσότερες των δυο περιόδων, από τις οποίες η μια πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον δώδεκα (12) εργάσιμες ημέρες επί εξαημέρου εβδομαδιαίας εργασίας και δέκα (10) εργάσιμες ημέρες, επί πενθημέρου, ή προκειμένου περί ανηλίκων δώδεκα (12) εργάσιμες ημέρες, μετά από έγγραφη αίτηση του εργαζόμενου προς τον εργοδότη.  Ειδικά, σε περιπτώσεις επιχειρήσεων που απασχολούν τακτικό και εποχικό προσωπικό και παρουσιάζουν ιδιαίτερη σώρευση εργασίας που οφείλεται στο είδος ή στο αντικείμενο εργασιών τους σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο του έτους, για το τακτικό προσωπικό, ο εργοδότης δύναται να χορηγεί το τμήμα της αδείας των 10 εργασίμων ημερών επί πενθημέρου ή 12 επί εξαημέρου, οποτεδήποτε εντός του ημερολογιακού έτους.

Πως υπολογίζεται το επίδομα αδείας και μέχρι πότε πρέπει να το καταβάλει ο εργοδότης; 
Το δικαίωμα λήψης επιδόματος αδείας, αποτελεί συνακόλουθο του δικαιώματος λήψης κανονικής αδείας και υπολογίζεται όπως και οι αποδοχές αδείας, είναι δηλαδή ίσες προς το σύνολο των αποδοχών αδείας με τον περιορισμό ότι δεν μπορεί να υπερβεί, για όσους μεν αμείβονται με μισθό, τον μισό μισθό, για όσους δε αμείβονται με ημερομίσθιο ή ωρομίσθιο ή ποσοστά, τα 13 ημερομίσθια.  Τόσο οι αποδοχές αδείας όσο και το επίδομα αδείας προκαταβάλλονται στον μισθωτό κατά την έναρξη της αδείας του.

Τι συμβαίνει σε περίπτωση λύσης της εργασιακής σχέσης πριν τη χορήγηση άδειας; 
Σε περίπτωση λύσης της σχέσης εργασίας μισθωτού με οποιονδήποτε τρόπο (απόλυση, αποχώρηση απ’ την εργασία κ.λ.π.) πριν λάβει την κανονική άδεια που του οφείλεται, ο μισθωτός δικαιούται τις αποδοχές τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί άδεια.

Τι άδεια αναψυχής δικαιούται ο part-time εργαζόμενος; Και πώς υπολογίζονται οι αποδοχές και το επίδομα αδείας; 
Οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί καθώς και οι εργαζόμενοι με εκ περιτροπής εργασία έχουν δικαίωμα ετήσιας άδειας με αποδοχές και επιδόματος αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα ελάμβαναν, εάν εργάζονταν κατά το χρόνο της αδείας τους.  Ο μισθωτός με διαλείπουσα εργασία δικαιούται για κάθε ημερολογιακό έτος, άδεια με αποδοχές, ίση με το ένα δωδέκατο της άδειας που δικαιούται ένας πλήρως απασχολούμενος για κάθε μήνα απασχόλησης από την ημέρα της πρόσληψης.

 Τι συμβαίνει αν ο εργαζόμενος δεν λάβει την ετήσια άδεια;  
Στην περίπτωση μη χορηγήσεως της αδείας μέχρι την 31 Μαρτίου του επόμενου ημερολογιακού έτους, η αξίωση για την άδεια μετατρέπεται σε χρηματική. O εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει στον μισθωτό τις αποδοχές αδείας, απλές μεν όταν δεν υπάρχει πταίσμα του ιδίου, διπλές δε, δηλαδή με προσαύξηση κατά 100%, όταν υπάρχει και πταίσμα του εργοδότη.

Μπορεί ο εργοδότης να αρνηθεί την άδεια αναψυχής λόγω αυξημένου φόρτου; 
Όχι, δεν μπορεί να την αρνηθεί πλήρως.

Το πλαίσιο προβλέπει ότι:

• Η άδεια χορηγείται σε συνεννόηση (αιτούμενος χρόνος εντός 2 μηνών).
• Το 50 % των εργαζομένων πρέπει να λάβει άδεια από 1 Μαΐου–30 Σεπτεμβρίου.

Μπορεί να ζητήσει αλλαγή του χρόνου σε «αυξημένο φόρτο» μόνο αν:

• Είναι σοβαρός λόγος λειτουργίας,
• Έχει γίνει κοινή συμφωνία,
• Και διασφαλίζεται η λήψη της άδειας εντός νόμιμων προθεσμιών.

Μπορεί ο εργαζόμενος να παραιτηθεί από το δικαίωμα άδειας κατόπιν συμφωνίας με τον εργοδότη; 
Όχι. Κάθε συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού περί «εγκαταλείψεώς του εις την άδεια δικαιώματός του ή παραιτήσεως αυτού απ’ το δικαίωμα της αδείας», θεωρείται ανύπαρκτη, έστω και αν προβλέπει την καταβολή εις αυτόν προσαυξημένης αποζημιώσεως.

Επιτρέπεται η απόλυση κατά τη διάρκεια της άδειας του μισθωτού; 
Όχι. Κατά τη διάρκεια της αδείας απαγορεύεται η απόλυση του μισθωτού από τον εργοδότη.

Μπορεί ο εργοδότης να απολύσει τον εργαζόμενο κατά τη διάρκεια άδειας που έχει λάβει κατόπιν συμφωνίας από μεταφορά προηγούμενων ετών; 
Ναι. Υπάρχει νομολογία όπου κρίθηκε νόμιμη η απόλυση, καθώς η συμφωνία εργοδότη-εργαζομένου για μεταφορά αδειών προηγούμενων ετών σε επόμενο έτος είναι άκυρη και ως εκ τούτου, θεωρήθηκε ότι  ο εργαζόμενος δεν βρισκόταν σε νόμιμη άδεια αναψυχής.

Τι γίνεται σε περίπτωση απόλυσης χωρίς λήψη άδειας; 
Εάν λήξει η σύμβαση εργασίας με οποιονδήποτε τρόπο (απόλυση, παραίτηση, θάνατος εργαζόμενου, λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου), και ο εργαζόμενος δεν είχε πάρει την κανονική του άδεια που του οφείλεται, τότε δικαιούται τις αποδοχές τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί η άδεια. Αποζημίωση άδειας και επίδομα άδειας, αναλόγως προς τον χρόνο υπηρεσίας.

Μπορεί ο εργαζόμενος να απασχοληθεί σε άλλη έμμισθη εργασία κατά τη διάρκεια της άδειάς του; 
Απαγορεύεται η ανάληψη οποιασδήποτε έμμισθης εργασίας από τον εργαζόμενο, όσο βρίσκεται σε άδεια. Εργοδότης που θα απασχολήσει εργαζόμενο κατά τη διάρκεια της ετήσιας κανονικής του άδειας, δικαιούται να μην καταβάλλει αμοιβή σε αυτόν για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα.

Τι ισχύει όταν ο εργαζόμενος αρρωστήσει κατά τη διάρκεια της άδειας; 
Σε περίπτωση ασθένειας με ιατρική βεβαίωση αναστέλλεται η άδεια και αποδίδεται σαν κανονική τη μέρα της επιστροφής ή μεταφέρεται σε άλλη ημερομηνία.  Η νομολογία αναγνωρίζει ότι ο χρόνος ασθένειας δεν υποκαθιστά άδεια αναψυχής, διατηρώντας δικαίωμα επανάκτησης των ημερών που χάθηκαν.

Πώς αποδεικνύεται ότι χορηγήθηκε νόμιμα η άδεια; 
Κρατούνται αναλυτικά στοιχεία (ημερολόγιο αδειών, «Βιβλίο Αδειών» ή ψηφιακό στην ΕΡΓΑΝΗ).

• Ο εργοδότης φέρει το βάρος απόδειξης, σε τυχόν διαφορά περί μη χορήγησης – νομική πρακτική το υποστηρίζει.
• Σε εργατικούς ελέγχους ή δικαστήρια, αυτά τα αρχεία καθορίζουν αν υπήρξε συντονισμός και  έννομη χορήγηση.

Μπορεί ο εργοδότης να απασχολεί τον εργαζόμενο κατά τη διάρκεια της άδειάς του; 
Όχι. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανωτέρας βίας/ ή εξαιτίας ιδιαίτερα σοβαρής ή επείγουσας ανάγκης της επιχείρησης. Αναστέλλεται η άδεια και μεταφέρεται σε άλλη ημερομηνία.

Πηγή: iefimerida.gr