HIV: Πώς η τεχνολογία mRNA βγάζει τον ιό από την κρυψώνα του και οδηγεί σε οριστική θεραπεία

Έναν νέο τρόπο ανακάλυψαν οι επιστήμονες για να κάνουν τον ιό HIV ορατό, κάτι που αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο για την πλήρη απομάκρυνσή του από τον ανθρώπινο οργανισμό και να φέρει τη λύτρωση για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.

«Κρυμμένα» αποθέματα HIV παραμένουν ζωντανά στον οργανισμό και μπορούν να επανενεργοποιηθούν

Η ικανότητα του HIV να «κρύβεται» αποτελεί μία από τις κύριες προκλήσεις για τους επιστήμονες που αναζητούν τη θεραπεία, καθώς το γεγονός ότι δεν είναι ορατός από το ανοσοποιητικό σύστημα καθιστά αδύναμα να τον αντιμετωπίσουν τόσο τα φάρμακα όσο και τον ίδιο τον οργανισμό.

Οι ερευνητές από το Ινστιτούτο Λοιμώξεων και Ανοσίας Peter Doherty στη Μελβούρνη, έδειξαν ότι τελικά είναι εφικτό να εξαλειφθούν αυτά τα «κρυμμένα» αποθέματα του ιού που παραμένουν ζωντανά στον οργανισμό και μπορούν να επανενεργοποιηθούν καθιστώντας δύσκολη την οριστική θεραπεία.

Συγκεκριμένα, η επιστημονική ομάδα κατάφερε να κάνει τον ιό ορατό μέσα στα λευκά αιμοσφαίρια, κάτι που μέχρι τώρα θεωρούνταν αδύνατο. Η νέα προσέγγιση βασίζεται στην τεχνολογία mRNA, η ίδια που χρησιμοποιήθηκε στα εμβόλια για την Covid-19.

Το «σωτήριο» LNP X

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Guardian, ερευνητές δημιούργησαν έναν νέο τύπο λιπιδικού νανοσωματιδίου, το LNP X, που επιτρέπει την είσοδο του mRNA στα δύσκολα προσβάσιμα λευκά αιμοσφαίρια. Το mRNA ενσωματώνεται σε μια μικροσκοπική, ειδικά διαμορφωμένη φούσκα λίπους και μεταφέρεται στα κύτταρα όπου κρύβεται ο ιός. Στη συνέχεια τους «δίνει εντολή» να τον αποκαλύψουν.

«Μέχρι πρότινος θεωρούταν αδύνατο» να μεταφερθεί mRNA στον συγκεκριμένο τύπο λευκών αιμοσφαιρίων που φιλοξενούν τον HIV, δήλωσε η δρ Πόλα Σίβεϊλ, μία από τις κύριες ερευνήτριες. Και αυτό γιατί τα κύτταρα δεν απορροφούσαν τις «λιπιδικές νανοσωματιδιακές φούσκες» (LNPs) που χρησιμοποιούνται ως φορείς μεταφοράς του mRNA.

Η ομάδα άλλαξε προσέγγιση και ανέπτυξε τον νέο τύπο λιπιδικών νανοσωματιδίων LNP X, που τα συγκεκριμένα κύτταρα δέχονται. Ήλπιζαν ότι αυτός ο νέος σχεδιασμός θα μπορούσε να ανοίξει δρόμο για τη θεραπεία του HIV. Και όταν τους παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τα αποτελέσματα των δοκιμών, οι ερευνητές είπαν ότι είναι «πολύ καλά για να είναι αληθινά».

«Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εντυπωσιακά που στην αρχή δεν τα πιστεύαμε», δήλωσε η Σίβεϊλ. Αλλά τα πειράματα επαναλήφθηκαν πολλές φορές με τα ίδια αποτελέσματα. «Ήταν μια στιγμή που μας άφησε όλους άφωνους. Μείναμε έκπληκτοι με τη διαφορά. Πριν δεν λειτουργούσε και ξαφνικά άρχισε να δουλεύει. Είναι η πρώτη φορά που νιώθουμε πως μια πραγματική θεραπεία ίσως να είναι εφικτή» υπογράμμισε η ίδια.

Αν και παραδέχτηκε ότι στον τομέα της βιοϊατρικής, πολλά πράγματα δεν φτάνουν στην κλινική πράξη, ειδικά το πεδίο της θεραπείας του HIV τίποτα δεν έχει πλησιάσει έως τώρα σε ποιότητα αυτό που βλέπουν οι ερευνητές όσον αφορά στην αποκάλυψη του ιού.

«Από αυτή την άποψη, είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι θα μπορέσουμε να δούμε αυτή την αντίδραση και σε ζώα και ότι τελικά θα μπορέσουμε να το εφαρμόσουμε και στον άνθρωπο», κατέληξε.

Απαιτούνται πολύχρονες κλινικές δοκιμές

Η μελέτη έγινε σε δείγματα κυττάρων από ασθενείς με HIV και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications. Προτού χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπους, η τεχνολογία θα πρέπει να δοκιμαστεί πρώτα σε ζώα και να περάσει από σειρά κλινικών δοκιμών, μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια.

Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν πως ακόμη κι αν ο ιός αποκαλυφθεί, πρέπει να αποδειχτεί ότι το ανοσοποιητικό από μόνο του μπορεί να τον αντιμετωπίσει ή αν απαιτείται συνδυασμός τεχνολογίας με άλλες θεραπείες προκειμένου να εξαλειφθεί πλήρως.

Δεν είναι επίσης ακόμα σαφές εάν αρκεί να καταστραφεί το μεγαλύτερο μέρος του ιού ή αν απαιτείται η εξόντωση κάθε τμήματός του.

Ο καθηγητής Τζόναθαν Στόι από το Francis Crick Institute χαρακτήρισε την έρευνα «σημαντική πρόοδο», ενώ ο συνάδελφός του Τόμας Χάνκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός, τονίζοντας πως το να φτάσει η τεχνολογία σε όλα τα σημεία όπου κρύβεται ο ιός είναι ακόμη «όνειρο».

Υπογραμμίζεται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν σχεδόν 40 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνουν φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής τους προκειμένου να κρατούν τον ιό σε καταστολή και να διασφαλίσουν ότι δεν θα αναπτύξουν συμπτώματα ή δεν θα τον μεταδώσουν.

Για πολλούς ο HIV παραμένει θανατηφόρος, με τα στοιχεία της UNAids να δείχνουν ότι το 2023 ένας άνθρωπος πέθαινε από τον ιό κάθε λεπτό.

Τα αποτελέσματα της εν λόγω μελέτης θεωρούνται πολύ σημαντικά και για άλλες ασθένειες. Καθώς λευκά αιμοσφαίρια εμπλέκονται σε αυτές συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων, η ανακάλυψη θα μπορούσε να έχει ευρύτερες εφαρμογές δήλωσε ο δρ Μάικλ Ρος του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης για τον HIV.