Γιατί βουλιάζει η καταναλωτική εμπιστοσύνη;  Χειροτέρεψε η οικονομική κατάσταση για 7 στα 10 νοικοκυριά

Ζόρικο αποδεικνύεται το φθινόπωρο για τα ελληνικά νοικοκυριά, με το 65% να θεωρεί ότι τα οικονομικά του επιδεινώθηκαν τους τελευταίους μήνες, από λίγο ως αισθητά. Το ότι οι Έλληνες καταναλωτές είναι μακράν οι πιο απαισιόδοξοι της Ευρώπης δεν αποτελεί πλέον είδηση, αλλά παγιωμένη κατάσταση.

Το νέο στοιχείο που προκύπτει από την τελευταία έρευνα οικονομικού κλίματος του ΙΟΒΕ, δεν είναι η περεταίρω υποχώρηση της ούτως ή άλλως καταβαραθρωμένης καταναλωτικής εμπιστοσύνης.

Η είδηση είναι ότι βαθαίνει η απαισιοδοξία των νοικοκυριών, πρωτίστως  για τα οικονομικά της χώρας και στη συνέχεια για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση.

Το 70% καταναλωτών αναμένουν μικρή ως αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα τους επόμενους 12 μήνες, ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε σύγκριση με Σεπτέμβριο (64%). Το 18% αναμένει σταθερότητα, ενώ το ΙΟΒΕ δεν δίνει καν τα στοιχεία για το πόσοι αναμένουν βελτίωση.

Αντίστοιχα, σχεδόν οι έξι στους δέκα (58%), περιμένουν ότι τα οικονομικά τους θα επιδεινωθούν το προσεχές διάστημα, με μόλις ένα 6% να προβλέπει μικρή βελτίωση.

Τι φοβίζει τα νοικοκυριά

Μια πιθανή εξήγηση για το βάθεμα της απαισιοδοξίας των καταναλωτών μπορεί να είναι ο συνδυασμός της συσσωρευμένης οικονομικής κόπωσης και της περιρρέουσας αβεβαιότητας. Μην ξεχνάμε ότι διανύουμε τον πέμπτο χρόνο συνεχιζόμενων πληθωριστικών πιέσεων, ξεκινώντας από το καλοκαίρι του 2021.

Μπορεί να έχουμε αφήσει πίσω μας τις εποχές των διψήφιων ρεκόρ, με αποκορύφωμα το καλοκαίρι του 2022, όταν ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε σχεδόν σε υψηλά 30ετιας. Όμως για τα νοικοκυριά λίγη ανακούφιση προσφέρει το γεγονός ότι ο πληθωρισμός επιβραδύνθηκε τον Οκτώβριο (1,7%), όταν οι συνέπειες των ανατιμήσεων δρουν σωρευτικά.

Η έκθεση του ΙΟΒΕ το επισημαίνει ρητά: «Πάρα την προσωρινή ισορροπία στο παγκόσμιο εμπόριο, οριστικές διευθετήσεις στο ζήτημα της επιβολής δασμών από και προς τις ΗΠΑ δεν έχουν υπάρξει, επομένως αυτή η αβεβαιότητα επηρεάζει και την εγχώρια βιομηχανία».

Στην ίδια έκθεση εκφράζεται η ελπίδα ότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη θα αρχίσει να παίρνει τα πάνω της από τις αρχές του 2026, όταν θα αρχίζουν να εφαρμόζονται τα μέτρα των φορο-ελαφρύνσεων που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ.

Αδειάζει η κλεψύδρα για το Ταμείο Ανάκαμψης

Αντίστοιχα, μπορεί το ΑΕΠ στην Ελλάδα να αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς από την Ευρωζώνη, ωστόσο η δυναμική της ανάπτυξης επιβραδύνεται και τα οφέλη της δεν διαχέονται στην κοινωνική πλειοψηφία, που εξακολουθεί να ζει χειρότερα από ό,τι πριν την κρίση. Παράλληλα αδειάζει η κλεψύδρα για την ολοκλήρωση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και ο φόβος της επόμενης μέρας εντείνεται. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις εύθραυστες διεθνείς ισορροπίες, δημιουργείται ένα κοκτέιλ ανασφάλειας, το οποίο επηρεάζει αρνητικά τις προσδοκίες των νοικοκυριών.

Στην ίδια έκθεση εκφράζεται η ελπίδα ότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη θα αρχίσει να παίρνει τα πάνω της από τις αρχές του 2026, όταν θα αρχίζουν να εφαρμόζονται τα μέτρα των φορο-ελαφρύνσεων που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ.

Πρόεδρος ΕΚΠΟΙΖΩ: Συσσωρεύεται η απογοήτευση και η έλλειψη εμπιστοσύνης

Γιατί ενώ ο πληθωρισμός υποχωρεί, η απαισιοδοξία των καταναλωτών βαθαίνει; Η κ. Γιώτα Καλαποθαράκου, νομικός και  πρόεδρος της Ένωσης Καταναλωτών «Η ποιότητα ζωής» (ΕΚΠΟΙΖΩ), μας δίνει απαντήσεις. «Τα μηνύματα που εισπράττουμε από τους καταναλωτές, μέλη μας και μη, δείχνουν ότι έχει συσσωρευθεί η απογοήτευση, αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης. Τα νοικοκυριά, ιδίως τα πιο ευάλωτα, δεν βλέπουν ανακούφιση από την επιδοματική πολιτική, ούτε από τα μέτρα  για την ακρίβεια – όπως η πρόσφατη πρωτοβουλία μείωσης τιμών σε 2000  κωδικούς στα σούπερ μάρκετ.

Εκτός από την απογοήτευση, βλέπουμε ότι όλο και περισσότερα νοικοκυριά οδηγούνται σε αδιέξοδο, περιθωριοποίηση ή ακόμα και την ενεργειακή φτωχοποίηση  (σ.σ. όπως αποτυπώνεται σε πρόσφατη έρευνα της ΕΚΠΟΙΖΩ).

Η επιβράδυνση του πληθωρισμού για τα νοικοκυριά δεν σημαίνει τίποτα. Δυστυχώς αυτό δεν αποτυπώνεται στην καθημερινότητα της ζωής μας.  Οι σωρευτικές ανατιμήσεις είναι πολύ μεγαλύτερες και έχει εξανεμιστεί προ πολλού η όποια ονομαστική αύξηση στα εισοδήματα, όσο και τα επιδόματα που δίνονται.

Ακόμα και κάποια βοηθήματα-ψίχουλα που δίνονται, όπως τα 250 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, πολλές φορές δεν φτάνουν σε όσους τα χρειάζονται, καθώς υπάρχουν διάφοροι εισοδηματικοί και ηλικιακοί κόφτες. Δεχόμαστε πολλά μηνύματα από συνταξιούχους κάτω των 65 ετών, που μας λένε ότι ‘εγώ δεν μπορώ να επιβιώσω, γιατί να μην πάρω έστω αυτά τα λίγα χρήματα να καλύψω άμεσες ανάγκες;’»

Θηλιά τα κόκκινα δάνεια

Σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΚΠΟΙΖΩ, ένα μείζων κοινωνικό ζήτημα είναι τα κόκκινα δάνεια, που έχουν περάσει στα χέρια funds και servicers. «To πρόβλημα χειροτερεύει και η θηλιά σφίγγει γύρω από τους καταναλωτές. Πλέον τα δάνεια έχουν φύγει από τις τράπεζες και έχουν περάσει στα χέρια των funds, που δρουν κυριολεκτικά σαν αρπακτικά, χωρίς καμία κοινωνική ευαισθησία. Βγάζουν σε πλειστηριασμό ακόμα και τα σπίτια ευάλωτων νοικοκυριών. Πρόσφατα servicer έβγαλε για τρίτη φορά σε πλειστηριασμό πρώτη κατοικία αγρότη σε χωριό, για χρέος μόλις 17.000 ευρώ.

Οι ευάλωτοι καταναλωτές βιώνουν πιο έντονα τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ δυστυχώς δεν  διαφαίνεται κάποια ελπίδα», καταλήγει η κ. Καλαποθαράκου

Αδύνατη η αποταμίευση για το 84%

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε ελαφρά στις –67,5 μονάδες από -65,9 τον Σεπτέμβριο. Το 84% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 15% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Οι σχετικοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις +9,0 μονάδες στην ΕΕ και στις +9,6 στην Ευρωζώνη.

 Έντονη κλιμάκωση στις προβλέψεις για την ανεργία

Ο δείκτης πρόβλεψης για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες κλιμακώθηκε τον Οκτώβριο, στις +25,6 μονάδες, από +17,2 τον Οκτώβριο. Το ποσοστό των νοικοκυριών που προέβλεψε μικρή ή αισθητή άνοδο της ανεργίας διαμορφώθηκε στο 43% (από 35%), με το 14% των ερωτηθέντων να αναμένει ελαφρά μείωσή της. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +24,0 και +23,6 μονάδες αντίστοιχα.

Προβλέψεις για άνοδο των τιμών

Ο θετικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες κλιμακώθηκε ήπια τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις +36,0 μονάδες, έναντι +34,7 μονάδων τον Σεπτέμβριο. Το 64% (από 61%) των καταναλωτών προέβλεψε άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 12% αναμένει σταθερότητα.

Το 76% δυσκολεύεται

Αν και το ποσοστό των καταναλωτών που απαντούν ότι «μόλις τα βγάζουν πέρα» μειώθηκε στο 60% από 65%, αυξήθηκαν τα χρεωμένα νοικοκυριά (7% από 6%) και έμεινε σταθερό το ποσοστό όσων αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους στο 9%. Αθροιστικά όσοι τα βγάζουν πέρα «ίσα βάρκα – ίσα νερά» ή βλέπουν τη βάρκα τους να μπάζει νερό, είναι το 76%.

Αυξάνεται η οικονομική αβεβαιότητα

Αβεβαιότητα για τη μελλοντική τους οικονομική κατάσταση αισθάνονται σχεδόν έξι στα δέκα νοικοκυριά (59,4%), ποσοστό ελαφρά αυξημένο σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο (58,1%).

Παρά τα προγράμματα «εξοικονομώ», η πρόθεση για πραγματοποίηση σημαντικών δαπανών για τη βελτίωση της κατοικίας υποχώρησε ακόμα περισσότερο. Μόλις το 9,2% θεωρεί πιθανο να πραγματοποιήσει τέτοιες δαπάνες, από 11,2% τον Σεπτέμβριο.

Η πρόθεση για αγορά ή κατασκευή κατοικίας βελτιώθηκε οριακά, σε σύγκριση με τον Ιούλιο, αλλά παραμένει η χαμηλότερη στην Ευρώπη. Μόλις το 2,5% των καταναλωτών  θεωρεί πιθανό αυτό το σενάριο για τον επόμενο χρόνο. Ο δείκτης πρόθεσης αγοράς/κατασκευής κατοικίας στην Ελλάδα διαμορφώνεται στις -93,4 από -94,8 μονάδες, όταν στην Ευρώπη είναι στις -77,7 μονάδες.