Γερμανία: Νέα «εποχή Σόιμπλε» στο υπουργείο Οικονομικών;

Όλοι βιάζονται για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στη Γερμανία μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου. Αλλά μάλλον δεν βιάζονται και τόσο πολύ, ώστε να μην μπορούν να περιμένουν άλλη μία εβδομάδα. Τί περιμένουν; Τις τοπικές εκλογές στο Αμβούργο στις 2 Μαρτίου, οι οποίες μάλλον θα τονώσουν την κλονισμένη αυτοπεποίθηση των Σοσιαλδημοκρατών (SPD).

Μπορεί το SPD στις ομοσπονδιακές εκλογές να κατέγραψε το χειρότερο ποσοστό των τελευταίων 138 ετών, όμως το «μεγάλο λιμάνι» παραμένει δικό του προπύργιο. Ο σημερινός δήμαρχος Πέτερ Τσέντσερ μάλλον θα επανεκλεγεί την Κυριακή, υπενθυμίζοντας το ειδικό βάρος που έχει η μετριοπαθής (άλλοι λένε «η συντηρητική») πτέρυγα του SPD, από την οποία άλλωστε κατά κανόνα προέρχονται υποψήφιοι για την καγκελαρία ή για κορυφαία χαρτοφυλάκια, όπως τα υπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών.

«Κλειδί» το υπουργείο Οικονομικών

«Ποιος είναι ο νέος υπουργός Εξωτερικών;» ρωτούσαν οι παλαιότεροι «διεθνατζήδες» μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία ή σε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα, θεωρώντας ευλόγως ότι από εκεί θα προέλθουν τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας κυβέρνησης. Όμως, την εποχή της ευρω-κρίσης οι προτεραιότητες άλλαξαν και όλοι άρχισαν να ρωτούν «ποιος είναι ο νέος υπουργός Οικονομικών;». Όχι αδίκως.

Σήμερα βρισκόμαστε σε μία παρεμφερή συγκυρία. Η δημοσιονομική ανεπάρκεια οδήγησε στην κατάρρευση της απερχόμενης κυβέρνησης του σοσιαλδημοκράτη Όλαφ Σολτς, η δημοσιονομική βιωσιμότητα θα κρίνει τις αντοχές της επόμενης, υπό τον χριστιανοδημοκράτη Φρίντριχ Μερτς. Το χαρτοφυλάκιο των Εξωτερικών δεν είναι αμελητέο, αλλά δεν είναι και το κορυφαίο. Ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι ο Μερτς επιφυλάσσει για τον εαυτό του έναν ενισχυμένο ρόλο ως «Καγκελάριος Εξωτερικών». Με άλλα λόγια, σκοπεύει να ασχοληθεί προσωπικά με την αναβάθμιση του διεθνούς ρόλου της Γερμανίας και τη σύναψη συμμαχιών εντός και εκτός ΕΕ, όπως έκανε παλαιότερα ο Χέλμουτ Κολ.

Υπό αυτές τις συνθήκες κανένα άλλο υπουργείο δεν κρίνεται τόσο σημαντικό στη σημερινή συγκυρία, όσο το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών. Ήδη ακούγονται τα πρώτα ονόματα. Σύμφωνα με την οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt, επικρατέστεροι είναι οι σοσιαλδημοκράτες Λαρς Κλίνγκμπαϊλ και Κάρστεν Σνάιντερ, ο χριστιανοδημοκράτης Γενς Σπαν και ο Βαυαρός χριστιανοκοινωνιστής Αλεξάντερ Ντομπρίντ, αν και δεν αποκλείεται να παραμείνει τελικά ο σημερινός «μεταβατικός» υπουργός Γιοργκ Κούκις, ο οποίος θεωρείται ικανός τεχνοκράτης, αλλά δεν διαθέτει ιδιαίτερα ισχυρά πολιτικά ερείσματα.

Το δίλημμα του «χρεόφρενου»

Πίσω από την «ονοματολογία» κρύβεται ένα ουσιαστικό δίλημμα: Θα καταφέρουν οι Σοσιαλδημοκράτες να αναλάβουν το κομβικό υπουργείο Οικονομικών, ώστε να κρατούν τα «κλειδιά» του προϋπολογισμού και να δρομολογήσουν αλλαγές στο «φρένο του χρέους»; Ή θα επιμείνουν οι Χριστιανοδημοκράτες, που έχουν ούτως ή άλλως τον πρώτο λόγο στη διαπραγμάτευση, να επιστρέψουν σε μία «εποχή Σόιμπλε» με προσήλωση στη δημοσιονομική πειθαρχία;

Υπέρ της δεύτερης εκδοχής θα συνηγορούσε η υποψηφιότητα του Γιενς Σπαν για το υπουργείο Οικονομικών. Κατά γενική ομολογία είναι ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά ταλέντα της γενιάς του και είχε «υπηρετήσει» για τρία χρόνια ως υφυπουργός Οικονομικών υπό τον Σόιμπλε. «Υπουργό εν αναμονή» τον χαρακτηρίζει η εφημερίδα Tagesspiegel του Βερολίνου. Στη διάρκεια της ευρω-κρίσης ο Σπαν είχε δηλώσει ανοιχτά ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει μεγάλη σημασία για το κόμμα του, καθώς «παράγει αυθεντική χριστιανοδημοκρατική πολιτική».

Υπέρ της εμμονής στη δημοσιονομική πειθαρχία συνηγορούν όμως και οι τελευταίες δηλώσεις του ίδιου του Μερτς. Ο οποίος από τη μία πλευρά ξεκαθαρίζει ότι δεν επίκειται δημοσιονομική χαλάρωση «στο άμεσο μέλλον» και από την άλλη επαναφέρει την πρόταση να συσταθεί ένα Νέο Ειδικό Ταμείο για την Άμυνα και μάλιστα από την απερχόμενη Βουλή, πριν καν αναλάβει ο ίδιος τα «ηνία» της χώρας.

Καθώς η σύσταση Ειδικού Ταμείου προϋποθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία 2/3, η πρόταση Μερτς ίσως υποκρύπτει την πρόθεση να τελειώνει η εκκρεμότητα το συντομότερο δυνατόν, χωρίς να απαιτείται η σύμπραξη βουλευτών του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) για τη διασφάλιση της απαραίτητης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας στην επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο. Είναι όμως κοινό μυστικό στο Βερολίνο, ότι όποιος επιλέγει τη λύση του Ειδικού Ταμείου για τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων, μάλλον απορρίπτει μία χαλάρωση στο «φρένο του χρέους».

Του Γιάννη Παπαδημητρίου