Ενοικιαστές vs ιδιοκτητών ακινήτων – Πολιτικοκοινωνικά διδάγματα από τη Βρετανία της κρίσης κόστους ζωής

Για τους ενοικιαστές στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εύρεση ακινήτου είναι σαν να ψάχνει κανείς… ψύλλους στα άχυρα.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη στην Αγγλία, όπου οι ενοικιστές αριθμούν περί τα 11 εκατομμύρια, τα διαθέσιμα σπίτια στην αγορά είναι λίγα και τα ενοίκια βρίσκονται στα ύψη.

Η κατάσταση στο Λονδίνο περιγράφεται απλά δραματική.

Ο ανταγωνισμός μεταξύ των ενοικιαστών είναι τόσο σκληρός, που πολλοί προσφέρονται να πληρώσουν περισσότερα στον ιδιοκτήτη, προκειμένου να εξασφαλίσουν μια στέγη.

Όμως, ως έχει η κατάσταση, ούτε και αυτό μπορεί να αρκεί σε πολλές περιπτώσεις.

Ο φάκελος του εκάστοτε υποψήφιου ενοικιαστή περνά από «κόσκινο» από τους ιδιοκτήτες, που βάζουν όλο και πιο αυστηρά κριτήρια.

Τα πιο συνήθη: να έχει σταθερή δουλειά και καλό εισόδημα, να μην έχει κατοικίδιο -ή ακόμη και παιδιά- να έχει συστάσεις από προηγούμενους εκμισθωτές.

Όλα αυτά ακόμη και για ακίνητα με μύρια όσα προβλήματα, όπως υγρασία και μούχλα.

Αλλά ακόμη κι όταν εγκατασταθούν στο νέο τους σπίτι, οι ενοικιαστές δεν έχουν το κεφάλι τους ήσυχο.

Δεν ανανεώνονται σιωπηρά όλα τα συμβόλαια, όπερ σημαίνει ότι το ενοίκιο μπορεί να αυξάνεται τακτικά.

Όμως υπάρχουν και χειρότερα.

Μέχρι και σήμερα υφίσταται η δυνατότητα «έξωσης χωρίς υπαιτιότητα».

Ένα εργαλείο στα χέρια των ιδιοκτητών, που μπορούν να χρησιμοποιούν κατά το δοκούν, χωρίς αιτιολογία, μόλις έξι μήνες μετά την έναρξη της μίσθωσης.

Συμβαίνει συχνά ακόμη κι όταν δεν υπάρχει πρόβλημα με τον ενοικιαστή. Γίνεται συνήθως με κίνητρο το ακίνητο να βγει με πολύ υψηλότερο ενοίκιο στην αγορά, όπου η ζήτηση είναι μεγάλη και η προσφορά περιορισμένη.

Περίπου 110.000 νοικοκυριά έχουν ξεσπιτωθεί με αυτόν τον τρόπο μόνο μέσα στην τελευταία πενταετία, αφότου η τότε κυβέρνηση των Συντηρητικών ανέλαβε πρώτη φορά τη δέσμευση να καταργήσει αυτήν την πρακτική.

Δεν το έκανε ποτέ.

Τώρα όμως η κυβέρνηση των Εργατικών υπό τον Σερ Κιρ Στάρμερ αναλαμβάνει δράση.

Με την αγορά κατοικίας απλησίαστη για πολλούς στη Βρετανία, η εύρεση ακινήτου προς ενοικίαση γίνεται Γολγοθάς (Photo: Unsplash/ Bethany Opler)

Μπλόκο στις αναίτιες εξώσεις

Ενόσω οι αναίτιες εξώσεις παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις, στο βρετανικό  κοινοβούλιο οδεύει προς το τελικό στάδιο έγκρισης ένα νομοσχέδιο, με το οποίο η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει ένα «φρένο».

Προσώρας πηγαίνει και έρχεται μεταξύ της Βουλής των Κοινοτήτων και της Βουλής των Λόρδων, με τροποποιήσεις και αμφίσημη τη στάση των μειοψηφούντων Συντηρητικών.

Το κύριο μέτρο του είναι να μπει τέλος στη λεγόμενη «έξωση χωρίς υπαιτιότητα», ώστε οι πράγμα οι ιδιοκτήτες να μην μπορούν πλέον να καταγγέλλουν μονομερώς και χωρίς αιτιολόγηση το μισθωτήριο συμβόλαιο.

Για να προβούν σε έξωση, θα πρέπει να επικαλεστούν νόμιμο λόγο, όπως π.χ. καθυστερήσεις στην καταβολή του ενοικίου.

Θα εξακολουθούν να μπορούν να ζητούν από τους ενοικιαστές να αποχωρήσουν, εάν θέλουν να πουλήσουν το ακίνητο, αλλά θα πρέπει να δίνουν ειδοποίηση τεσσάρων μηνών, αντί για δύο όπως ισχύει σήμερα.

Θα απαγορεύεται επίσης να κάνουν διακρίσεις -όπως ισχύει ευρέως μέχρι και σήμερα- σε βάρος ενοικιαστών με παιδιά, δικαιούχων επιδομάτων ή ιδιοκτητών κατοικιδίων.

Όλες οι μισθώσεις θα είναι πλέον σιωπηρά ανανεώσιμες, χωρίς επαναδιαπραγμάτευση κάθε χρόνο.

Οι αυξήσεις των ενοικίων θα ελέγχονται αυστηρότερα.

Προβλέπεται επίσης η δημιουργία υπηρεσίας ειδικού διαμεσολαβητή.

Παρά τα μπρος-πίσω στη διαδικασία έγκρισης του νομοσχεδίου, η κυβέρνηση των Εργατικών ευελπιστεί ότι ο νέος νόμος θα τεθεί σε ισχύ μέχρι το καλοκαίρι.

Οι Συντηρητικοί, που πρακτικά σέρνουν τα πόδια τους στο θέμα, υποστηρίζουν ότι τα μέτρα θα φέρουν χάος στα δικαστήρια, καθώς αναμένεται να κατακλυστούν από προσφυγές ιδιοκτητών για να εξασφαλίσουν εξώσεις.

Οργανώσεις ενοικιαστών από την πλευρά τους καλούν την κυβέρνηση σε επίσπευση των μέτρων, προειδοποιώντας ότι μέχρι να τεθούν σε ισχύ, οι ειδοποιήσεις για εξώσεις θα πέσουν «βροχή».

Ακόμη και με την κατάργηση των αναίτιων εξώσεων στη Βρετανία, η πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή στέγη παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη (Photo: Unsplash/ Gonzalo Facello)

Μέτρα και ημίμετρα, με φόντο τη στεγαστική κρίση

Η Renters Reform Coalition -μια οργάνωση «ομπρέλα» 21 ενώσεων ενοικιαστών- προειδοποιεί ότι, με βάση τις τρέχουσες τάσεις, περισσότερα από 15.600 νοικοκυριά θα εκδιωχθούν από τα ενοικιαζόμενα σπίτια τους μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2025.

Εφόσον οι προβλέψεις αυτές επιβεβαιωθούν, θα πρόκειται για αύξηση 12,2% σε ετήσια βάση.

Στο μεσοδιάστημα, το νομοσχέδιο κάνει ελάχιστα για την αντιμετώπιση της οξείας στεγαστικής κρίσης που μαστίζει τη Βρετανία, όπως και την υπόλοιπη Ευρώπη, εν μέσω μιας επίμονης κρίσης κόστους ζωής.

Ομάδες ενοικιαστών καταγγέλλουν την κυβέρνηση Στάρμερ ότι δεν κάνει αρκετά για τη συγκράτηση των ενοικίων.

Πολλοί ιδιοκτήτες προειδοποιούν ότι, με τις αλλαγές, θα αυξήσουν κι άλλο τα μισθώματα.

Οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για νομοθετικά κενά και τη δυνατότητα εκμισθωτών να παρακάμψουν τις νέες διατάξεις.

Αυτά, ενόσω η αγορά κατοικίας παραμένει απαγορευτική για τους περισσότερους.

Τα επιτόκια δανεισμού παραμένουν πολύ υψηλά.

Η δε μέση τιμή ακινήτων αυξήθηκε κατά 4,7% στη βρετανική αγορά πέρυσι.

Σε αυτό το φόντο, υπάρχει τεράστια έλλειψη κοινωνικών κατοικιών.

Η κυβέρνηση των Εργατικών έχει υποσχεθεί την κατασκευή 1,5 εκατομμυρίου οικονομικά προσιτών σπιτιών μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.

Όμως φαντάζει αιώνας για πολλούς, σε μια χώρα που -σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ- κατέχει το θλιβερό ρεκόρ του υψηλότερου ποσοστού αστέγων στην Ευρώπη.

Δεν είναι μόνον όσοι κοιμούνται στους δρόμους.

Πρόκειται επίσης για άνδρες, γυναίκες, ζευγάρια και οικογένειες που δεν έχουν σταθερή στέγη και βασίζονται σε συγγενείς ή σε καταλύματα έκτακτης ανάγκης για προσωρινή φιλοξενία.

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα εθνικά στοιχεία για τον αριθμό των αστέγων στο Ηνωμένο Βασίλειο -καθώς κάθε χώρα συνιστώσα του χρησιμοποιεί διαφορετικές μεθόδους για την καταμέτρησή τους- ακτιβιστές και οργανώσεις σκιαγραφούν μια δραματική εικόνα.

Σύμφωνα με τη φιλανθρωπική οργάνωση Shelter, στα τέλη του 2024 και μόνο στην Αγγλία υπήρχαν 345.000 άστεγα νοικοκυριά, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 161.000 παιδιών.

Αυξήθηκαν κατά σχεδόν 10% μέσα σε μόλις ένα χρόνο.