Σε μια περίοδο που ο ποινικός αυταρχισμός εντείνεται, το σωφρονιστικό σύστημα της Ελλάδας φτάνει στα όριά του. Τα επίσημα στοιχεία αποτυπώνουν μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα: οι φυλακές γεμίζουν με ρυθμούς που θυμίζουν παλιές, σκοτεινές εποχές. Τον Ιούλιο του 2025, ο αριθμός των κρατουμένων ξεπέρασε τις 25.000 – μια αύξηση άνω του 17% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
«Ο υπερπληθυσμός και ο συνωστισμός επηρεάζουν αρνητικά όλες τις λειτουργίες της φυλακής», λέει ο Σπύρος Καρακίτσος
Όπως τονίζει στα «ΝΕΑ» ο δικηγόρος Κώστας Παπαδάκης, «οι ελληνικές φυλακές είναι υπερπλήρεις, με αριθμό – ρεκόρ κρατουμένων άνω των 13.000». Την ίδια στιγμή, προσθέτει με νόημα, «η πληρότητα στην απονομή της δικαιοσύνης αμφισβητείται με αξιώσεις».
Κάθε γωνιά του σωφρονιστικού χάρτη εκπέμπει συναγερμό. Από τις υπερφορτωμένες κεντρικές φυλακές, όπως ο Κορυδαλλός και η Λάρισα, μέχρι μικρές δομές όπως αυτή της Αμφισσας, το σύστημα ασφυκτιά. Η πληρότητα των καταστημάτων κράτησης άγγιξε κατά μέσο όρο το 116% τον Ιούλιο, με αρκετές φυλακές να λειτουργούν ακόμη και με πάνω από το 150% της χωρητικότητάς τους.
Ορισμένα καταστήματα καταγράφουν εξωφρενικά ποσοστά: σύμφωνα με τα στοιχεία του δεύτερου δεκαπενθημέρου του Ιουλίου 2025, στην Τρίπολη η πληρότητα ξεπέρασε το 252,8%, στον Βόλο έφτασε το 183,3%, ενώ στη Χίο άγγιξε το 145,1%. Αντί να εξομαλύνεται, η εικόνα επιδεινώνεται μήνα με τον μήνα – με περισσότερους από 1.700.000 κρατούμενους να έχουν περάσει από τα σωφρονιστικά ιδρύματα μέσα στους πρώτους επτά μήνες του 2025.
Φυλακές: Συνθήκες που ξεπερνούν τα ανθρώπινα όρια
«Ο υπερπληθυσμός και ο συνωστισμός επηρεάζουν αρνητικά όλες τις λειτουργίες της φυλακής», τονίζει στα «ΝΕΑ» ο Σπύρος Καρακίτσος, πρώην πρόεδρος και μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων. Ο συγχρωτισμός κρατουμένων διαφορετικών κατηγοριών και εθνικοτήτων, όπως επισημαίνει, «ακυρώνει στην πράξη ακόμα και τον διαχωρισμό των κρατουμένων» και δημιουργεί «εκρηκτικό μείγμα».
Στο ίδιο πνεύμα, ο Κώστας Παπαδάκης παρατηρεί πως η αυστηροποίηση και ο ποινικός λαϊκισμός ενισχύουν τον εγκλεισμό, καλλιεργώντας την ψευδαίσθηση πως αυτός είναι ο τρόπος αντιμετώπισης της εγκληματικότητας – «αλλά δεν είναι έτσι», όπως σημειώνει. Ο Καρακίτσος επισημαίνει επίσης τη χρόνια υποστελέχωση, με τις συνταξιοδοτήσεις να μην αναπληρώνονται και τους εναπομείναντες υπαλλήλους να εργάζονται στα όρια της εξάντλησης. Παράλληλα, παρατηρείται φυγή νεοδιορισθέντων, «που δεν αντέχουν τις συνθήκες και τις χαμηλές αποδοχές».
Ο Παπαδάκης υπογραμμίζει ότι η αύξηση των ποινών και η ποινικοποίηση κοινωνικών φαινομένων, όπως η φτώχεια, η προσφυγιά και οι κοινωνικές αντιστάσεις, επιτείνουν το πρόβλημα. Οι φυλακές γεμίζουν με τοξικοεξαρτημένους, Ρομά, μετανάστες, «τρομοκράτες» και μαφίες, που διαρκώς εναλλάσσονται στο προσκήνιο.
Νομοθεσία χωρίς κατεύθυνση
Από το 2019 έως σήμερα, το ποινικό και σωφρονιστικό πλαίσιο έχει αυστηροποιηθεί σημαντικά. Οι μεταγωγές σε αγροτικές φυλακές, όπως και οι δυνατότητες για άδειες ή εναλλακτικές μορφές έκτισης ποινών, έχουν περιοριστεί δραστικά. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Καρακίτσος, «η φυσιογνωμία του κρατουμένου έχει αλλάξει άρδην».
Ο Παπαδάκης υπενθυμίζει πως η εγκληματικότητα δεν είναι προϊόν «διαστροφής χαρακτήρων», αλλά γεννιέται από διαρκείς οικονομικοκοινωνικές και πολιτικές αιτίες που ωθούν στην παραβατικότητα. Μεταξύ των κρατουμένων, πολλοί είναι υπόδικοι. Οπως αναφέρει, «το ποσοστό τους στο σύνολο των φυλακισμένων στη χώρα μας παλιότερα περνούσε το 30% – ευρωπαϊκή πρωτιά». Και προσθέτει: «Πολλοί στη συνέχεια αθωώνονται ή τιμωρούνται με ποινές που δεν οδηγούν στη φυλακή, άρα η τόσο εύκολα διατασσόμενη προφυλάκιση είναι άδικη».
Πηγή in.gr
