Άνθρωποι και Τοπία της Κρήτης: Ιστορικές και γενεαλογικές αναζητήσεις κατοίκων Πετροκεφαλίου – Δημήτριος Μαθιουδάκης ή Ζιγαρδέλης – Εθνομάρτυρας του 1821 από το Σίβα Δήμου Φαιστού

Μέρος 1ο.

Μιλώντας με τον δάσκαλο, ιστορικό ερευνητή και συγγραφέα κ. Γιώργο Δαμιανάκη, μου μίλησε για έναν ήρωα από τον Σίβα, έναν εθνομάρτυρα που ξεχάστηκε στην χοάνη του χρόνου και δε δόθηκε η απαραίτητη μνεία για την ύψιστη προσφορά του στους αγώνες της Κρήτης για την λευτεριά της.

Τον ευχαριστώ προσωπικά για την ιστορική υπενθύμιση κι εύχομαι ολόψυχα όλοι μαζί να συμπορευτούμε για την ανάδειξη και προβολή του Πολιτισμού μας και του ιστορικού παρελθόντος του τόπου μας.

Τα ιστορικά στοιχεία όπως αναφέρει προέρχονται από την Σχολική Βιβλιοθήκη Πετροκεφαλίου – Φάκελος Αρχείων συνταξιούχου δασκάλου Γεωργίου Δαμιανάκη (Πετροκεφάλι 25-1-2024).

Θα ήθελα να επισημάνω ότι πρέπει να δημοσιεύουμε τα ιστορικά στοιχεία όταν έρχονται στην αντίληψή μας για να ενημερώνονται όσοι έχουν αντίθετη άποψη ότι δηλαδή οι Κρήτες δεν έκαναν θυσίες, δεν πολέμησαν στους αγώνες για την λευτεριά της χώρας μας από την Οθωμανική κυριαρχία αιώνων!

Η έρευνα

Ακολουθεί το κείμενο της έρευνας του κ. Γιώργου Δαμιανάκη για τον Δημήτριο Μαθιουδάκη ή Ζιγαρδέλη, Εθνομάρτυρα του 1821 από το Σίβα Δήμου Φαιστού:

Αυτές τις μέρες, μετά την κυκλοφορία του βιβλίου «Ξωπατέρας», συνάντησα στον δρόμο τον καλοσυνάτο συγχωριανό μου στο Πετροκεφάλι, Δημήτρη Μαθιουδάκη. Με χαιρετά και μου λέει:

– Δάσκαλε, έχω μεγάλο παράπονο από σένα!

– Γιατί κύριε Δημήτρη,… τι σου έκανα;

– Έγραψες γι’ αυτούς που κρεμάσανε και σκοτώσανε οι Τούρκοι το 1821 και δεν έγραψες για τον παππού του παππού μου το Ζιγαρδέλη!

– Δεν έτυχε να διαβάσω, ή να ακούσω κάτι γι’ αυτόν, αλλά και να ήξερα, αφού ήταν από το Σίβα δεν μπορώ να μπω σε «ξένα χωράφια» και να γράψω! Στο Σίβα υπάρχουν αρκετοί που ξέρουν και ασχολούνται με την ιστορία του χωριού τους. Όμως αφού κατάγεσαι και ξέρω τη σχέση της οικογένειας των «Ζιγαρδέληδων» με το Πετροκεφάλι, που από το 1840 μέχρι το 1960, έχουν παντρευτεί, σε τρεις γενιές, τέσσερις γυναίκες Πετροκεφαλιανές, θα σε ακούσω. Η αλήθεια είναι πως όσες οικογενειακές ρίζες έχεις με το Σίβα, έχεις και με το Πετροκεφάλι.

Επειδή ο γιος του εθνομάρτυρα Ζιγαρδέλη, ο Μανόλης παντρεύτηκε στα 1830 με 1840 την κόρη του εθνομάρτυρα από το Πετροκεφάλι Γιάννη Περβολιανού, είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε αναφορά και καταγραφή της ιστορίας για τον πρόγονό σου.

Θα γράψουμε για να διευκολύνουμε και οποιονδήποτε ιστορικό ερευνητή από το Σίβα, που θα ήθελε να ασχοληθεί, αν δεν το έχει κάνει. Σε ακούω:

«Δάσκαλε! Τη δεκαετία του 1960, δούλευα και έκανα χωράφι με το μουλάρι του σαντόλου μου (νονού) του Κωσταντούλιο (Γιώργη Πρατικάκη), στην περιοχή του Σίβα. Το χωράφι ήταν μετά το κέντρο διασκέδασης «Στροφή», δίπλα στο δρόμο προς Φαιστό. Ήταν μεγάλο, πεδινό, κοντά στο λόφο που είναι σήμερα ένα εκκλησάκι και πριν μερικά χρόνια υπήρχε ένας μύλος (ανεμόμυλος).

Όπως όργωνα με το αλέτρι μια μεγάλη αυλακιά και πήγα να στρίψω, βρίσκει εμπόδιο μια πέτρα και σταματά το μουλάρι! Δίνω «αέρα» στο ζώο και ξεκινά, ξεθάβοντας μια πέτρινη πλάκα, σαν αυτές που σκέπαζαν τους τάφους τα παλιά τα χρόνια. Τελειώνω την αυλακιά, ξαναγυρίζω πίσω και περνώντας το αλέτρι δίπλα στην πλάκα, ξεθάβω μια άλλη! Σταματώ το μουλάρι και φωνάζω το αφεντικό, που έσπερνε καρπό στο χωράφι.

– Σάντολε, έλα να δεις, τι έβγαλε το αλέτρι!

Ήρθε ο σάντολος, ξεσύραμε τις πλάκες και βρήκαμε από κάτω ανθρώπινα κόκκαλα ανακατεμένα με χώμα1. Γυρίζει το αφεντικό και μου λέει:

– Στα παλιά τα χρόνια, φιλιότσο (βαφτιστήρι), για ασήμαντη αφορμή σκότωναν οι Τούρκοι τους Χριστιανούς. Ποιος ξέρει ποιον είχαν σκοτώσει και τον θάψανε εδώ! Άμα τελειώσουμε, θα πάμε πιο κάτω να σου δείξω που κρεμάσανε οι Τούρκοι ένα πρόγονό σου, το Ζιγαρδέλη!

Όταν τελειώσαμε το όργωμα, λίγο πριν νυχτώσει πήραμε το δρόμο προς τον Αϊ Γιάννη και στα 300 μέτρα ανεβαίνουμε στην κορυφή ενός γήλοφου. Σταματά και μου λέει:

– Βλέπεις αυτό το γέρο πλάτανο και τους τράφους από πέτρες στο λαγκαδάκι2; Εκεί ήταν μύλος και άλεθε σιτηρά με τη δύναμη του νερού, που ερχόταν από τον απέναντι λόφο κοντά στο Καμηλάρι. Όπως μου λέγανε οι παππούδες μου, στην Επανάσταση του 1821 κρεμάσανε οι Τούρκοι σε ένα πλάτανο δίπλα στο μύλο, ένα Σιβιανό παλικάρι το Δημήτρη Μαθιουδάκη. Τον λέγανε τότε Ζιγαρδέλη και ήταν πρόγονός σου!

Βλέπεις κάτω κάτω το χωριό Αϊ Γιάννη. Ανατολικά προς το Πετροκεφάλι φαίνονται ευκάλυπτοι και μισοχαλασμένα δυο σπιτάκια. Εκεί ήταν δύο νερόμυλοι. Τα νερά που κινούσαν αυτούς τους μύλους έρχονταν από τη Γριά Σαΐτα. Ο ένας μύλος ήταν των Κουρμούληδων και ο άλλος των Κολατσιδάκηδων (κρυπτοχριστιανών), από τον Κουσέ.

Αυτά μου είπε ο Κωσταντούλιος, όμως όλα αυτά τα χρόνια δε σκέφτηκα να το πω σε κάποιο. Μετά από 70 χρόνια, τώρα που έγραψες το βιβλίο, με πήρε το παράπονο, γιατί δεν έγραψες για τον παππού του παππού μου.».

Μη στεναχωριέσαι κύριε Δημήτρη. Όταν γίνει ανατύπωση του βιβλίου, θα συμπεριλάβω και τον πρόγονό σου στους εθνομάρτυρες!

(συνεχίζεται)

____________________

Επιμέλεια: Εύα Καπελλάκη Κοντού –

Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός.

_________________

1. Την άλλη μέρα ήρθε ο παπάς από το Σίβα, έκανε επιμνημόσυνη δέηση, έπλυναν την νεκροκεφαλή και τα κόκαλα με κρασί, τα έβαλαν σε μια μαξιλαροθήκη και τα πήγαν σο χωνευτήριο του νεκροταφείου Σίβα.
2. Το λαγκαδάκι, μικρή πεδιάδα ανάμεσα σε λόφους, είναι σήμερα η τοποθεσία πριν τη διασταύρωση του δρόμου Αγία Μαρίνα με Αϊ Γιάννη, που λέγεται Ασκίδια. Η διασταύρωση έχει ένα εικονοστάσι και δρόμο δυτικά για Καμηλάρι, ανατολικά για Πετροκεφάλι. Εκεί επέμενε ο Δημήτρης, πίσω από το σπιτάκι του αγροφύλακα Μύρωνα Σαριδάκη, υπήρχε πλάτανος, που κρέμασαν τον προπάππου του οι Τούρκοι, όπως του είπε ο σάντολός του.