Ανάπτυξη: Η οικονομία «ανθεί» αλλά οι πολίτες είναι δυσαρεστημένοι – Κάτι πάει πολύ λάθος

«Στην τριετία 2023-2025 η Ελλάδα θα έχει σωρευτική ανάπτυξη 6,9% και η ευρωζώνη 2,5%». Τάδε έφη ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, βαδίζοντας στην 15η Δεκεμβρίου, ημέρα ψήφισης του προϋπολογισμού.

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έκανε λόγο για ένα προϋπολογισμό «με κοινωνικό πρόσημο» που θα φέρει δώδεκα αυξήσεις αποδοχών και δώδεκα μειώσεις φόρων.

Ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε προϋπολογισμό «με κοινωνικό πρόσημο» με τους πολίτες να έχουν «χορτάσει» από λόγια και να περιμένουν πράξεις

Η κυβέρνηση έχει ανεβάσει ψηλά τον πήχη. Υπόσχεται μείωση των βαρών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων και αύξηση των αποδοχών τους σε μεταγενέστερο χρόνο. Η επικοινωνιακή αντεπίθεση του Μαξίμου μόνο τυχαία δεν είναι. Έρχεται σε μια χρονική περίοδο που τα σύννεφα πολλαπλασιάζονται και το ψιλόβροχο μπορεί να γίνει βροχή. Οι υποσχέσεις όμως δεν εφησυχάζουν τους πολίτες που κυκλοφορούν έχοντας πάντα μαζί τους ομπρέλα και… άδειο πορτοφόλι, παρά το «θετικό πρόσημο» στους δείκτες της ελληνικής οικονομίας.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία

Η «φωτεινή» Ελλάδα

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της «ευημερίας» των αριθμών είναι η πρόσφατη έκθεση της Wood που παρουσιάζει ορισμένα στοιχεία που αποδεικνύουν πως η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε καλό δρόμο. Διατηρεί την ανοδική προοπτική της υπεραποδίδοντας έναντι της ζώνης του ευρώ. Οι δαπάνες των νοικοκυριών αυξάνονται (2%) σε πραγματικούς όρους το πρώτο εξάμηνο του 2024 δείγμα και η ανεργία μειώνεται.

Η προσδοκία είναι ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται κατά 2% ή περισσότερο τα επόμενα χρόνια σε πραγματικούς όρους, κυρίως λόγω των αυξανόμενων επενδύσεων και της σταδιακής βελτίωσης της εικόνας του τουριστικού και βιομηχανικού τομέα.

Το ποσοστό επενδύσεων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί στο 18,5% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2024, από 14,6% ένα χρόνο νωρίτερα. Η χώρα μας είναι επιλέξιμη για συνολική κατανομή του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 36,1 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2021-2026 και, μέχρι στιγμής, έχει αξιοποιήσει την τέταρτη δόση (συνολικά 17,2 δισεκατομμύρια ευρώ), αφήνοντας περιθώρια για θετική στήριξη της ανάπτυξής της τα επόμενα δύο χρόνια.

Ο συνολικός πληθωρισμός διαμορφώνεται στο 2,4% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο και αναμένουμε αποκλιμάκωσή του, τους επόμενους μήνες.

Ο μέσος μισθός ήταν 1046 ευρώ το 2019, το 2023 αυξήθηκε στα 1251 ευρώ και το 2024 εκτιμάται ότι θα πάει στα 1305 ευρώ. Και ο κατώτατος από 650 ευρώ το 2019 είναι σήμερα στα 850 ευρώ.

Στο 2,4%, σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο, ο πληθωρισμός

Τα σύννεφα της βροχής

Όμως, παρά τα «θετικά» στοιχεία οι έρευνες για τα νοικοκυριά δεν αποκαλύπτουν καμία αντιληπτή βελτίωση στην πραγματική αγοραστική δύναμη από το 2019 και η πλειοψηφία των επιχειρήσεων παραμένει σε μια μακρά διαδικασία βελτίωσης η οποία αρχίζει μεν να αποφέρει κέρδη, αλλά όχι αρκετά εκτεταμένα για να προσφέρει σημαντική βελτίωση στις προοπτικές για τους μισθούς των εργαζομένων.

Λαμβάνοντας υπόψη την κοινή γνώμη, η δυσαρέσκεια για την ακρίβεια «χτυπάει ταβάνι».  Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO για τον ρ/σ «Παραπολιτικά 90,1» εννέα στους δέκα Έλληνες απαντούν δυσκολεύει σημαντικά την καθημερινότητά τους, για πάνω από τους μισούς (54,6%) το εισόδημα δεν επαρκεί ούτε για τις βασικές ανάγκες, ενώ σχεδόν το 66% λέει πως τα βγάζει πέρα με δυσκολία.

Το πιο απογοητευτικό, είναι ότι η κατάσταση που βιώνουν οι πολίτες δεν δείχνει κανένα σημάδι βελτίωσης σε σύγκριση με το 2022, το έτος που κορυφώθηκε ο πληθωρισμός. Παρά την επιβράδυνση της αύξησης των τιμών, τα ελληνικά νοικοκυριά συνεχίζουν να γονατίζουν από το βάρος της ακρίβειας, με τα ποσοστά όσων «με το ζόρι τα βγάζουν πέρα» να παραμένουν σε σταθερά υψηλά επίπεδα.

Τα νοικοκυριά «με το ζόρι τα βγάζουν πέρα»

Ο μόνιμος «αιμοδότης» για τα υπερπλεονάσματα

Ένα άλλο ηχηρό χαστούκι για την κυβέρνηση είναι ότι πάνω από το 90% θεωρεί ότι πρέπει να μειωθεί το ΦΠΑ σε τρόφιμα και είδη βασικής ανάγκης. Πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο έχουν θέσει επιτακτικά εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια το σύνολο των κοινωνικών εταίρων, συναντώντας τοίχος άρνησης.

Στις προτάσεις μείωσης του ΦΠΑ ο μόνος αντίλογος από πλευράς κυβέρνησης είναι ότι κάθε μονάδα μείωσης αντιστοιχεί σε ένα δισ. ευρώ περίπου κενό. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, «δεν είναι δυνατόν να εξοικονομηθούν πόροι καθώς κάθε κίνηση μεταβολών απαιτεί έγκριση από την ΕΕ». Ο δε υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης ανέφερε πως «δεν το επιτρέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας».

Είναι ολοφάνερο ότι ο τρόπος αντίδρασης της κυβέρνησης και η επικοινωνιακή κριτική σε όσους ζητούν μείωση του ΦΠΑ αναδεικνύει ότι τα «υπερπλεονάσματα» βασίζονται στο ΦΠΑ. Σύμφωνα με τα δελτία εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 12μηνο 2023 εισπράχθηκαν συνολικά 61,6 δισ. από φόρους. Στο 10μηνο του 2024 καταγράφηκαν φορολογικά έσοδα της τάξης των 55,3 δισ. ευρώ (αυξημένα κατά 4,6 δισ. σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2023).

Και μη χειρότερα…

Στην Ελλάδα της ανάπτυξης, κατά την τελευταία 15ετία, η αγοραστική δύναμη των μισθωτών υπέστη σημαντική καθίζηση. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι Έλληνες εργαζόμενοι έχουν τους χαμηλότερους μισθούς στην Ευρώπη των 27, μαζί με τους Βούλγαρους. Κατά τον ΟΟΣΑ η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις σε μισθολογικά ζητήματα, με τον τρίτο χαμηλότερο μισθό ανάμεσα στις 35 χώρες του ΟΟΣΑ, ξεπερνώντας μόνο το Μεξικό και την Κολομβία.

Τα λεφτά δεν φτάνουν μέχρι το τέλος του μήνα

Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνα της ΕΝΥΠΕΚΚ, την περίοδο 2020-2024 οι αυξήσεις των μισθών ήταν 14,25% ενώ οι αυξήσεις των φόρων 49%.

Στους δείκτες με τις «θλιβερές» πρωτιές, η Ελλάδα κατέκτησε ακόμα μία – την πρωτιά στην υποκειμενική φτώχεια.  Στη χώρα μας το 67% των νοικοκυριών απαντάει ότι τα βγάζει πέρα με δυσκολία ή  μεγάλη δυσκολία – απάντηση που το κατατάσσει στην κατηγορία των «υποκειμενικά φτωχών». Πρόκειται για ποσοστό υπετριπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ (18,4%) και διπλάσιο από ό,τι στην φτωχότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Βουλγαρία (33%).

Εκτός από την τεράστια απόσταση που μας χωρίζει από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα έχουμε άλλη μια πρωτοτυπία: Τα ποσοστά υποκειμενικής φτώχειας είναι υπερδιπλάσια από τον πληθυσμό που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή και κοινωνικού αποκλεισμού, που ανήλθε το 2023 σε 26,1%.  Αντιθέτως, στην Ευρώπη, ο δείκτης υποκειμενικής φτώχειας δεν αποκλίνει σημαντικά από τον κίνδυνο φτώχειας. Ίσα ίσα που τα νοικοκυριά που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα είναι ελαφρώς λιγότερα από όσα βρίσκονται στο κατώφλι της φτώχειας ή αντιμετωπίζουν υλικές και κοινωνικές στερήσεις (21,4%).