Αμύθητο ποσό «Χρυσού Λαχείου» στο Πετροκεφάλι – Πριν 100 χρόνια ένας χτίστης, βρήκε χτισμένο θησαυρό σε έναν παλιό τοίχο
Η ιστορία με τον υπερτυχερό στο Πετροκεφάλι, που θα σας διηγηθώ είναι πραγματική. Έχει να κάνει με την κατάσταση του χωριού, από το 1821 και μετά. Τα πρόσωπα είναι πραγματικά και καταγεγραμμένα στη ιστορία του χωριού την περίοδο της Τουρκοκρατίας, πριν και μετά την Ελληνική Επανάσταση του’21.
Το μόνο που αλλάζει είναι το όνομα του υπερτυχερού, για ευνόητους λόγους:
Ο Φιλιππάκης Ιωνάς, με καταγωγή του πατέρα του από τα Χανιά, που ήρθαν κοντά στα 1850 στο Λίσταρο για λόγους βεντέτας και καταγωγή της μητέρας του από το σόι του Ξωπατέρα, δούλευε σαν χτίστης στο Πετροκεφάλι, γύρω στα 1900.
Ο πατέρας τουο Κωστής Φιλιππάκης, είχε χάσει τη γυναίκα του από το Λίσταρο και είχε παντρευτεί στο Πετροκεφάλι την Χαρίκλεια Σκουντάκη, σε δεύτερο γάμοστα 1890.
Η Χαρίκλεια ήταν κόρη ενός άλλου εξόριστου από τα Χανιά στο Πετροκεφάλι, για λόγους βεντέτας, του Κυριάκου Καλοχριστιανάκη.(Μαρτυρία Γιατρού Μιχελινάκη).
Παντρεμένη με τον Σιβιανό Μανόλη Σκουντάκη, αδερφό του Μίνωα και χήρα με τρία παιδιά.
Αφού ο πατέρας του Ιωνά είχε κάνει οικογένεια με την Χαρίκλεια, αποκτώντας ακόμη τέσσερα αδέρφια, φυσικό ήταν ο Ιωνάς να μένει και να εργάζεται κοντά στην νέα του οικογένεια με τον πατέρα του, στο Πετροκεφάλι.
Όντας καλό παιδί, καλός και εργατικός χτίστης, δεν άργησε να βρει καλή νύφη από μεγάλο και ιστορικό σόι!
Παντρεύτηκε την εγγονή του παπα- Μανόλη Αντουλινάκη και αυτής το όνομα Χαρίκλεια.
Η Χαρίκλεια Αντουλινάκη μεγαλωμένη σε ένα περιβάλλον με αυστηρό χριστιανικό τρόπο ζωής και «αγάπη για τον πλησίον», ήταν φυσικό να γίνει μια αφοσιωμένη και καλή σύζυγος.
Με τον Ιωνά βρήκαν ένα παλιό σπίτι από τη βορινή πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος και το αγόρασαν. Πήραν παλιό και μισοχαλασμένο σπίτι, από την μια, γιατί ήταν φτηνό και από την άλλη, ο Ιωνάς σαν καλός μάστορας θα μπορούσε να κάνει, όποιες επισκευές και διορθώσεις ήθελε, χωρίς πολλά έξοδα.
Κοντά στα 1910 άρχισε ο μάστορας να φτιάχνει το σπίτι του και έχτιζε, χαλούσε τοίχους, για να το φέρει εκεί που ήθελε. Να το κάνει πιο λειτουργικό!
Σε ένα τοίχο, καθώς τον επισκεύαζε, βλέπει μια μεγάλη πέτρινη πλάκα χτισμένη «παναγία»! ( Παναγίες λένε οι χτίστες τις πέτρες που χτίζονται με μεγάλη πρόσοψη και με μειωμένο βάθος και σταθερότητα, μόνο και μόνο για να πλαταίνει ο τοίχος! …)
Δεν του άρεσε το χτίσιμο και για να την δοκιμάσει, την χτυπά λίγο με το σφυρί.
Ο χτύπος έμοιαζε σαν να ήταν από μέσα κούφιος ο τοίχος, σαν να είχε κενό!
Εκείνη την εποχή, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, συνήθιζαν να κάνουν τέτοιες κατασκευές, με κρυφά κενά, για πολλούς λόγους.
Εγώ γεννήθηκα σε ένα σπίτι, κληρονομιά της μητέρας μου από τη γιαγιά της, πολύ παλιό. Η γιαγιά της Δέσποινα Μαρκάκη είχε τέσσερα αδέρφια με χτισμένα τα σπίτια κολλημένα με συντοιχία, το ένα με το άλλο. Στις μεσοτοιχίες υπήρχαν κρύπτες και εντοιχισμένα ντουλάπια, που δεν φαίνονταν.
Όταν ήθελαν, άκουγε ο ένας τον άλλο και μπορούσαν σε ώρα κινδύνου, από τους Τούρκους, να τα ανοίξουν να φύγουν χωρίς να τους πιάσουν!
Ο Ιωνάς κάτι υποψιάστηκε και άρχισε να καθαρίζει το σοβά, για να βγάλει την πλάκα. Αφού την ξεκόλλησε, την έβγαλε σιγά σιγά και τι να δει!!!
Η κρύπτη στον τοίχο ήταν γεμάτη μεχρυσά και ασημένια νομίσματα!
Γαλλικά, Αγγλικά, Τούρκικα, χρυσές λίρες Αγγλίας, λίρες Τούρκικες και άλλα χρυσά νομίσματα!
Συνεννοούνται με την γυναίκα του να κρύψουν το «λαχείο» και να μην πουν σε κανένα το μυστικό!
Ο Ιωνάς έφτιαξε το χάλασμα, αλλά προφασιζόμενος πως είναι ακατάλληλο το πούλησε. Άρχισε να δουλεύει μέσα του το επιχειρησιακό πνεύμα και πήγε στο κεφαλοχώρι της περιοχής.
Εκεί αγόρασε ένα μεγάλο χωράφι – οικόπεδο δίπλα στην πλατεία, έχτισε σπίτια, εγκατέστησε τα παιδιά του και άρχισε να οργανώνει τις επιχειρήσεις του.
Όποια επιχείρηση έφερνε «τίμιο» χρήμα, έχτιζε και έφτιαχνε δική του! Αγόρασε και επιχειρηματικό όχημα, για τις συγκοινωνιακές ανάγκες της περιοχής.
Τα παιδιά του με σωφροσύνη και εργατικότητα, συνέχισαν τις επιχειρήσεις, έκαναν οικογένειες, προόδευσαν.Ήταν και είναι από τις πιο καταξιωμένες και ευκατάστατες οικογένειες της περιοχής!
Αυτή σε γενικές γραμμές ήταν η ιστορία του «Τυχερού λαχείου πριν 100 χρόνια, που έπεσε σε ένα μεροκαματιάρη χτίστητον ΙΩΝΑ στο Πετροκεφάλι!»
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
- Ποιανού ήταν ο τυχερός τοίχος.
Η περιοχή με σπίτια πίσω από το Άγιο Πνεύμα, βόρεια, ανατολικά και δυτικά, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν της οικογένειας των ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΔΩΝ.
Αναφέρεται από πολλούς ιστορικούς, μόνο ο Κουσές τόπος κατοικίας και δράσηςτων Κουρμούληδων. Όμως στην πραγματικότητα, μεγάλο μέρος της ζωή τους, οι δραστηριότητες επιχειρησιακές και οικονομικές,ήταν στο Πετροκεφάλι.
Στο Πετροκεφάλι δραστηριοποιούνταν τα παιδιά του καπετάν Μιχάλη Κουρμούληκαι του αδερφού του Γιώργη με ιπποφορβεία, ελαιοτριβεία, νερόμυλους, αποθήκες τροφών και ζωοτροφών και άλλα. Κάποιοι απόγονοι του Μανόλη Κουρμούλη, έχουν σπίτια και κατοικούν εκεί ακόμη και τώρα, όπως οΚωστάκης Βασίλης, ο Παρθένης, ο Νίκος Κανακαράκης κ. ά.
Ο Τελευταίος από τα παιδιά των Κουρμούληδων που πέθανε στο Πετροκεφάλι το 1856ήταν ο Νικόλαος Γεωργίου Κουρμούλης,ανιψιός του Μιχάλη Κουρμούλη.
Τότε που πέθανε ο Νικόλαος, οι Τούρκοι αναγκασμένοι από τις επαναστάσεις των υπόδουλων λαών και από την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, παραχώρησαν κάποια δικαιώματα στους ραγιάδες.
Μεταξύ άλλων προνομίων, έδωσαν το δικαίωμα στο Μητροπολίτη και την Δημογεροντία Ηρακλείου να διατηρεί Ορφανική Τράπεζα.
Όταν πέθαινε κάποιος χριστιανός, οι απεσταλμένοι της τράπεζας, πήγαιναν και καταμετρούσαν την περιουσία του. Έβγαζαν σε πλειστηριασμό και πουλούσαν την κινητή, εκτιμούσαν την ακίνητη και την υποθήκευαν. Τα χρήματα που δικαιούνταν τα ανήλικα ορφανά και η χήρα, τα κατέθεταν στην Ορφανική τράπεζα.
Κατά καιρούς τους έδινε μέρισμα για τις ανάγκες τους, για διατροφή, ένδυση κ.ά.
Από την Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη έχω πάρει ένα αντίγραφο του ΔΙΑΝΕΜΗΤΗΡΙΟΥ της περιουσίας του Νικόλαου Κουρμούλη στα δύο ανήλικα από τα πέντε ορφανά, από πατέρα και μητέρα, την Ροδάμια και τηνΕυφροσύνη. Έχω παρακάτω το έγγραφο, που δείχνει1856χρόνο θανάτου, κατοικία το Πετροκεφάλι και την μερίδα των ανήλικων σε καρπούς, λάδι , νομίσματα, χρυσές λίρες και άλλα.
Όταν μπήκαν οι Τουρκοαιγύπτιοι το 1823 στη Μεσαρά και κατέστρεψαν και έκαψαν Αμπελούζο, Αγίους Δέκα, Πόμπια, Κουσέ, Πετροκεφάλι και Τυμπάκι,έφευγαν οι επαναστάτες με τους Κουρμούληδες από την Κρήτη, πήγαν σε άλλα νησιά με καράβια από τα Σφακιά, την Κάσο και αλλού.
Για να μην βρουν οι Τούρκοιπολύτιμα πράγματα και νομίσματα,τα πήραν και έφυγαν. Δεν είναι απίθανο, το 1825 που Κρητικοί και οι πρόγονοί μας Μεσαρίτες απελευθέρωσαν την Γραμβούσα στα Χανιά, να αγόρασαν, με χρήματα των Κουρμούληδων τρία καΐκια και με καϊκάρηδες τον Μ. Κόρακα, τον Ξωπατέρα και τον Τσακίρη, περιπολούσαν στα Κρητικά πέλαγα και απελευθέρωναν τους σκλάβους χριστιανούς που πήγαιναν με τα καράβια τους οι Τούρκοι να πουλήσουν στης Αφρικής και στης Ασίας τα σκλαβοπάζαρα.
Ο Μανόλης Κουρμούληςαγόρασε το 1823 ένα Κασώτικο καράβι για να μεταφέρει τους πρόσφυγες στα άλλα νησιά. Το καράβι κάηκε μαζί με άλλα στην καταστροφή της Κάσου. Από το Ιστορικό Αρχείο της Κάσου, με την βοήθεια του παιδικού φίλουΑλέκου Κανακαράκη, πήρα ένα έγγραφο, που αναφέρει την αξία του καραβιού, του Μανόλη Κουρμούλη.«Πέντε χιλιάδες (5.000) ασημένια τάλιρα».
Άλλα νομίσματα τα έκρυψαν σε διάφορες κρύπτες. Στη συνέχεια τα περισσότερα παιδιά των Κουρμούληδων σκοτώθηκαν πολεμώντας. Αυτοί που έμειναν ο Λεωνίδας και ο Νικόλαος, που ήταν μικρά παιδιά το 1821, δεν ήξεραν για την κρύπτη.
Έτσι ήταν τυχερός ο Φιλιππάκης Ιωνάς με την γυναίκα του Χαρίκλεια.
- Τα χαλάσματα στις μουσουλμανικές γειτονιές
Ο γιατρός Μιχ. Μιχελινάκης, διηγούνταν στον δάσκαλο Νίκο Δρ. Μαρκάκη ότι, μόλις μαθεύτηκε το μυστικό, που το ήξεραν πολλοί αλλά κανείς δεν… το μαρτυρούσε, πήγαιναν ομάδες τη νύχτα με τα φαναράκια και λοσταράκια, χαλούσαν μισογκρεμισμένους τοίχους από πρώην σπίτια μουσουλμάνων, μπας και βρουν λίρες!
Ο γιατρός βέβαια καμάρωνε, γιατί βρήκε μετά, εύκολα πέτρες να χτίσει τα μπεντένια στο αρχοντικό του!
- Το επιχειρησιακό πνεύμα του Ιωνά
Ο Μανόλης Α. Σαββάκης (τ’ Αραπαντώνη) μου έλεγε, όταν συζητούσαμε για τη ρυζοκαλλιέργεια στο Πετροκεφάλι τη 10ετία 1950 με1960 ότι. Το ρύζι που παρήγαγαν στην περιοχή μας ήταν αρίστης ποιότητας και αρκετά καρπερό.
Όμως τα έξοδα να το μεταφέρουν στα εκκοκκιστήρια του Πειραιά ήταν πολλά και δεν έμενε κέρδος. Πολλοί παραγωγοί έτρωγαν τα σκύβαλα (σπασμένο ρύζι),για να πουλήσουν το καλό να μην χάσουν ολότελα.
Ο τυχερός και ακούραστος επιχειρηματίας Ιωνάς Φιλιππάκης, πήγε στον Πειραιά παζάριασεκαι ετοιμαζόταν να αγοράσει εκκοκκιστήριο να το εγκαταστήσει στην περιοχή μας, να κερδίσουνμεταφορικά και να λιγοστέψουν τα έξοδα.
Δυστυχώς αυτός που είχε έρθει από την Πελοπόννησο, ξεκίνησε την καλλιέργεια ρυζιού και «κινούσε τα νήματα» της επιχείρησης, είχε κακό προηγούμενοεκεί. Τον καταζητούσε η αστυνομία για χρέη. Τον συνέλαβεκαι τον έκλεισε φυλακή.Έτσι σταμάτησε η επιχείρηση του ρυζιού και η αγορά του εκκοκκιστηρίου από τον Ιωνά.
Η ζήλεια κάποιων έβαλε τον Ιωνά στη λίστα των υπό εκτέλεση την 1η– 6ου – 1942
1942. Γερμανική κατοχή. Οι αντάρτες του Πετρακογιώργη σκοτώνουν τον Δαμάσκο υπάλληλο των Τ ΤΤ και στενό συνεργάτη των Γερμανών. Οι ντόπιοι προδότες συνεργάτες των Γερμανών υπόδειξαν ανάμεσα στους 10 και δυο επιφανείς της περιοχής, από το Πετροκεφάλι. Τον τυχερό Ίωνα και τον φαρμακοποιό Μουντράκη Αλέξανδρο, παντρεμένοι και κάτοικοι του χωριού μας. Ο Ίωνας έμαθε ότι έχει μπει στο μάτι «άρρωστων αρχόντων» προδοτών. Με το άρρωστο μυαλό τους, θα ήθελαν από ζήλεια να ξεκάμουν τον Ιωνά. Το ίδιο σκέφτονταν και για τον«ξένο» ΑλέξανδροΜουντράκη, που ήταν στο ίδιο κεφαλοχώρι φαρμακοποιός.
Πάει γρήγορα, ο Ιωνάς, βρίσκει το Μουντράκη και του λέει: «Αλέκο πάμε να φύγουμε γατί θα μας πιάσουν οι Γερμανοί να μας εκτελέσουν!»
«Εμένα γιατί να με εκτελέσουν, δεν πείραξα κανένα. Δεν πάω πουθενά!» του λέει ο φαρμακοποιός.
Φεύγει ο Ιωνάς έρχεται στο Πετροκεφάλι και κρυβόταν αρκετόν καιρό στο Λιβάδι μέσα στα βάτα, που είχαν κρυψώνα οι αντάρτες και οι Εγγλέζοι την «Κατοχή».
Ο Μουντράκης εκτελέστηκε μεταξύ των δέκα επιφανών της περιοχής σε αντίποινα για τον θάνατο του Δαμάσκου από τους αντάρτες.
Πετροκεφάλι 3-1-2025
Δαμιανάκης Γεώργιος
Συν/χος δάσκαλος
