Η Κρήτη «από ψηλά»: Στο επίκεντρο της νέας διαστημικής εποχής η αξιοποίηση δορυφορικών δεδομένων

της Εύας Νιργιανάκη…

Τις τεράστιες δυνατότητες που ανοίγονται τα επόμενα χρόνια για την Πολιτεία, την αυτοδιοίκηση αλλά και τον ίδιο τον πολίτη, μέσα από την αξιοποίηση της δορυφορικής τηλεπισκόπησης, ανέδειξε η εκδήλωση με τίτλο «Η Κρήτη από ψηλά: Δορυφορική τηλεπισκόπηση και εφαρμογές για την Πολιτεία και τον Πολίτη», που πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Επιστήμης και Πολιτισμού του ΙΤΕ στο Ηράκλειο.

Στόχος της πρωτοβουλίας της Περιφέρειας Κρήτης και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας ήταν η ενημέρωση θεσμικών φορέων, δήμων, δημόσιων υπηρεσιών, όπως η Κτηματική Υπηρεσία, η Πολεοδομία, ο ΕΛΓΑ, το Λιμενικό και γενικότερα η αυτοδιοίκηση, για τις δυνατότητες που ήδη υπάρχουν, αλλά και για εκείνες που έρχονται πολύ σύντομα, από τη χρήση δορυφορικών δεδομένων στη λήψη αποφάσεων και στον επιχειρησιακό σχεδιασμό.

Όπως επισημάνθηκε από τους ομιλητές, η χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια «έκρηξη δεδομένων», καθώς στις 28 Νοεμβρίου εκτοξεύθηκαν πέντε νέοι ελληνικοί δορυφόροι, ενώ ο προγραμματισμός προβλέπει ότι έως το τέλος του 2026 θα έχουν τεθεί σε τροχιά συνολικά 13 νέοι ελληνικοί δορυφόροι, όταν μέχρι τον Νοέμβριο ο αριθμός των ενεργών ελληνικών δορυφόρων ήταν μόλις δύο. Τα δεδομένα που θα παράγονται αναμένεται να είναι πολλαπλάσια και διαθέσιμα σε ευρύ φάσμα χρηστών, από δημόσιες υπηρεσίες μέχρι επιστημονικούς και παραγωγικούς φορείς.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης υπογραμμίστηκε ότι, παρά τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, σε αρκετές περιπτώσεις η υφιστάμενη νομοθεσία λειτουργεί ως εμπόδιο. Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι, ακόμη και όταν υπάρχουν συχνότερα και πιο αξιόπιστα δεδομένα, για παράδειγμα για τον κίνδυνο πυρκαγιών, απαιτείται ευελιξία και προσαρμογή του επιχειρησιακού σχεδιασμού, όπως στην αναδιάταξη δυνάμεων και μέσων της Πυροσβεστικής, ώστε η πληροφορία να μετατρέπεται σε άμεση και αποτελεσματική δράση.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στον παγκόσμιο ανταγωνισμό που αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας και των δορυφορικών υπηρεσιών. Στο ερώτημα πώς μπορεί να σταθεί η Ελλάδα σε αυτό το περιβάλλον, οι περισσότεροι ομιλητές συμφώνησαν ότι η χώρα δεν χρειάζεται να καλύψει τα πάντα, αλλά να επιλέξει συγκεκριμένους τομείς στους οποίους διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως η παρακολούθηση ξηρασίας, υγρασίας και περιβαλλοντικών παραμέτρων, και να επενδύσει στρατηγικά σε αυτούς. Στόχος, όπως τονίστηκε, δεν είναι μόνο η άμεση αξιοποίηση των εφαρμογών στο εσωτερικό, αλλά και η ανάπτυξη τεχνολογίας που θα μπορεί να εξαχθεί στο εξωτερικό.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Κρήτη αναδείχθηκε ως κομβικός πόλος ανάπτυξης, χάρη στο ΙΤΕ, τα πανεπιστήμια και το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό που διαθέτει. Όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, στο νησί μπορούν να αναπτυχθούν λύσεις που θα εφαρμοστούν σε ολόκληρη τη χώρα και στη συνέχεια θα αποτελέσουν εξαγώγιμη τεχνογνωσία.

Χαρακτηριστική ήταν και η τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, καθηγητή Κωνσταντίνου Καράτζαλου, ο οποίος ανέφερε ότι η Γενική Γραμματεία σχεδίαζε συναντήσεις σε όλη την Ελλάδα για την παρουσίαση της Εθνικής Διαστημικής Πολιτικής, ωστόσο «τον πρόλαβε η Κρήτη», που έδειξε άμεσο ενδιαφέρον και τον κάλεσε πρώτη.

Στην εκδήλωση υπήρξε έντονη συμμετοχή τόσο των εμπλεκόμενων φορέων αλλά και πολιτών, επιβεβαιώνοντας, όπως σημειώθηκε, ότι το ενδιαφέρον για τις δορυφορικές εφαρμογές δεν είναι θεωρητικό, αλλά άμεσα συνδεδεμένο με την καθημερινή λειτουργία του κράτους και της οικονομίας.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Κρήτης, σε θέματα διασύνδεσης με ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα κ. Γιώργος Ματαλλιωτάκης, σημείωσε:
«Η αξιοποίηση της διαστημικής τεχνολογίας και των δορυφορικών δεδομένων δεν είναι πολυτέλεια. Κάθε άλλο! Ήδη χρησιμοποιούμε δορυφορική τεχνολογία σε πολλούς τομείς, για κρίσιμες υπηρεσίες που σχετίζονται με την αγροτική οικονομία, το Περιβάλλον και την προστασία του, την Κλιματική Κρίση και την πρόληψη καταστροφών, την Πολιτική Προστασία, την ναυτιλία, συνολικά τις μεταφορές, τις τηλεπικοινωνίες, την πολεοδομία, την χωροταξία και την εκτέλεση μεγάλων έργων. Ακόμη και ως πολίτες χρησιμοποιούμε συχνά δορυφορικές υπηρεσίες, με το γνωστό GPS, που έχουμε στα κινητά μας τηλέφωνα. Τα επόμενα χρόνια η ανάπτυξη αυτών των υπηρεσιών προβλέπεται ότι θα είναι ραγδαία. Στην Κρήτη υπάρχουν τεχνολογικές εταιρίες που αναπτύσσουν συστηματικά εφαρμογές αξιοποίησης δορυφορικών δεδομένων. Αλλά και εταιρίες πιο παραδοσιακών κλάδων, όπως ο τουριστικός τομέας και ο τομέας της αγροδιατροφής, που ήδη σήμερα μπορούν να έχουν σημαντικά οφέλη από αυτές τις υπηρεσίες και τα επόμενα χρόνια θα θεωρούν απόλυτα αναγκαία τα δορυφορικά δεδομένα, στην καθημερινή τους λειτουργία.

Στην Περιφέρεια Κρήτης, με μέριμνα του Περιφερειάρχη Σταύρου Αρναουτάκη, έχουμε αναπτύξει την Υποδομή Γεωχωρικών Πληροφοριών, που είναι διαθέσιμη στο gis.crete.gov.gr και μέσα από 11 εξειδικευμένες εφαρμογές, προσφέρουμε δωρεάν υπηρεσίες σε πολίτες και επαγγελματίες.
Το πλεονέκτημα της Κρήτης είναι ότι διαθέτουμε το επιστημονικό δυναμικό και τις υποδομές που απαιτούνται, επειδή έχουμε κορυφαία ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Βρισκόμαστε επίσης στην κατάλληλη γεωγραφική θέση, στο κέντρο της Μεσογείου. Επιπλέον, ως Περιφέρεια Κρήτης, έχουμε ισχυρό προβάδισμα στις ψηφιακές υπηρεσίες. Κυρίως όμως έχουμε την πολιτική βούληση και την πεποίθηση ότι μπορούμε να πρωτοστατήσουμε στη εθνική προσπάθεια που γίνεται για την ανάπτυξη δορυφορικών υπηρεσιών».

Στην εκδήλωση συμμετείχαν κορυφαία στελέχη της επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας, καλύπτοντας όλο το φάσμα της διαστημικής πολιτικής και των δορυφορικών εφαρμογών. Ειδικότερα, ο Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κωνσταντίνος Καράτζαλος, που παρουσίασε την ελληνική πολιτική για το Διάστημα και τις τηλεπικοινωνίες, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος Δρ. Νικόλαος Σέργης, ανέλυσε τον ρόλο του φορέα ως πυλώνα ανάπτυξης διαστημικών υπηρεσιών, τεχνολογιών και προϊόντων. Ο διευθυντής Ερευνών του Κέντρου Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Ερευνών BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Δρ. Χάρης Κοντοές, εστίασε στη συμβολή της παρατήρησης της γης και των μεγάλων δεδομένων στη λήψη αποφάσεων για την ευημερία των πολιτών και τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ ο διευθυντής Ερευνών του Εργαστηρίου Τηλεσκόπισης κι Εφαρμογών σε αστικό και φυσικό περιβάλλον –Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ Δρ. Νεκτάριος Χρυσουλάκης, παρουσίασε εφαρμογές γεωπαρατήρησης για την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας και τη μελέτη του αστικού κλίματος. Παράλληλα, ο καθηγητής κ. Γρηγόρης Τσαγκατάκης, ανέπτυξε τη σχέση τεχνητής νοημοσύνης και διαστήματος, ενώ από την πλευρά της βιομηχανίας η Managing Director της OHB Hellas Δρ. Κατερίνα Πανοπούλου, αναφέρθηκε στον ρόλο της Ελλάδας και της Κρήτης στις διαστημικές τεχνολογίες «made in Greece». Τέλος, η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Geosystems Hellas κα. Μπέττυ Χαραλαμποπούλου, παρουσίασε τις επιχειρηματικές ευκαιρίες στον τομέα της δορυφορικής τηλεπισκόπησης και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.