Εγκεφαλικό επεισόδιο: Νοσηλεία στην εντατική ή σε μονάδα αυξημένης φροντίδας;

Εικοσιτετράωρη ιατρική και νοσηλευτική υποστήριξη σε ασθενείς με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, παρέχουν οι Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ) εγκεφαλικών, που εντάσσονται στο ομώνυμο δίκτυο ΜΑΦ που καθιερώθηκε από το 2023 στα νοσοκομεία της χώρας.

Οι ΜΑΦ εγκεφαλικών, είναι αυτόνομες μονάδες που υπάγονται στη νευρολογική ή παθολογική κλινική του νοσοκομείου όπου λειτουργούν, είναι χωροταξικά διακριτές μονάδες νοσηλείας και το προσωπικό τους, που είναι εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση εγκεφαλικών, υποστηρίζεται από τον κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό, προκειμένου να μπορούν να παρέχουν στους νοσηλευόμενους ασθενείς την κατάλληλη περίθαλψη με αυξημένες δυνατότητες παρακολούθησης, διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπευτικής παρέμβασης.

Ο στόχος της ΜΑΦ εγκεφαλικών είναι η συνολική διαχείριση των ασθενών, που περιλαμβάνει την επείγουσα διάγνωση και θεραπεία, την έγκαιρη έναρξη δευτερογενούς πρόληψης και κινητοποίησης, καθώς και την ασφαλή μεταφορά τους για περαιτέρω νοσηλεία ή και αποκατάσταση, χωρίς διακοπές στην αλυσίδα της συνεχούς ιατρικής φροντίδας.

Δεν είναι αναγκαίο όλες οι ΜΑΦ εγκεφαλικών να έχουν δυνατότητα νευροχειρουργικής αντιμετώπισης με μηχανική θρομβοεκτομή

Με τον τρόπο αυτό ορίζει το υπουργείο Υγείας την λειτουργία των ΜΑΦ αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, σε σχετική απόφαση του υφυπουργού Υγείας Μάριου Θεμιστοκλέους, σημειώνοντας ότι οι ασθενείς που χρειάζονται υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών (μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, καταπληξία, κώμα, πολυτραυματίες κλπ.) χρήζουν νοσηλείας σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και δε νοσηλεύονται σε ΜΑΦ ΑΕΕ.

Σύμφωνα με την απόφαση, οι ελάχιστες κλίνες ανά ΜΑΦ εγκεφαλικών είναι τουλάχιστον έξι, όμως διευκρινίζεται πως δεν είναι αναγκαίο όλα τα νοσοκομεία να αναπτύσσουν ακριβώς τις ίδιες ΜΑΦ ΑΕΕ όσον αφορά τις δυνατότητες (για παράδειγμα διενέργεια μηχανικής θρομβεκτομής) και το μέγεθος. Επιστημονικός υπεύθυνος, ορίζεται ο διευθυντής της νευρολογικής ή παθολογικής κλινικής στην οποία υπάγεται η ΜΑΦ.

Στελέχωση

Το ιατρικό προσωπικό της Μονάδας έξι κλινών περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο γιατρούς ειδικότητας νευρολογίας ή εσωτερικής παθολογίας με τον ένα να αποτελεί τον επιστημονικό υπεύθυνο και τον άλλο τον επιμελητή, ενώ προβλέπεται και μια θέση ειδικευομένου στην εσωτερική παθολογία ή νευρολογία. Ταυτόχρονα, προβλέπεται και τετραμελής διεπιστημονική ομάδα από το προσωπικό του νοσοκομείου, με ειδικότητες ακτινολογίας, καρδιολογίας, νευροχειρουργικής, αγγειοχειρουργικής, φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης, γιατρό ΜΕΘ ή ακτινολόγο εξειδικευμένο στην επεμβατική ακτινολογία.

Για κάθε επιπλέον δύο κλίνες πέραν των έξι, προβλέπεται θέση για άλλον ένα γιατρό.

Επίσης, προβλέπονται και 10 νοσηλευτές πανεπιστημιακής ή τεχνολογικής εκπαίδευσης για κάθε ΜΑΦ, με έναν υπεύθυνο που ασκεί συντονισμό. Υπάρχει δυνατότητα παράλληλης υποστήριξης της ΜΑΦ και από τους νοσηλευτές της κλινικής στην οποία υπάγεται η ΜΑΦ. Η μετακίνηση του νοσηλευτικού προσωπικού επιτρέπεται μόνο εφόσον έχει εξασφαλιστεί η αντικατάστασή του και ποτέ χωρίς την έγκριση του Επιστημονικού Υπεύθυνου και του υπεύθυνου νοσηλευτή ΜΑΦ. Προβλέπεται επιπλέον και βοηθητικό νοσηλευτικό προσωπικό, με έναν βοηθό θαλάμου αποκλειστικής απασχόλησης για τις ΜΑΦ έξι κλινών.

Το παραϊατρικό προσωπικό των ΜΑΦ περιλαμβάνει 3 άτομα ανά έξι κλίνες, με τουλάχιστον δύο φυσικοθεραπευτές και έναν εργοθεραπευτή ή λογοθεραπευτή ή ψυχολόγο.

Διαδικασίες της ΜΑΦ

Οι ασθενείς μετά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο με διάγνωση για εγκεφαλικό, διακομίζονται στη ΜΑΦ εγκεφαλικών, μετά την έγκριση της μεταφοράς τους από τους γιατρούς της ΜΑΦ. Από την εισαγωγή στη μονάδα, την ευθύνη του ασθενή έχει το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της ΜΑΦ εγκεφαλικών, ενώ σε περίπτωση ανάγκης για συμβουλή από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων η επιλογή της ειδικότητας ανήκει αποκλειστικά στον Επιστημονικό Υπεύθυνο και τους γιατρούς της ΜΑΦ.

Ο ασθενής, ο οποίος εξετάζεται στα ιατρεία επειγόντων περιστατικών με οξύ ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και υποβάλλεται σε θεραπεία επαναιμάτωσης (με ενδοφλέβια θρομβόλυση ή και μηχανική θρομβεκτομή), εισάγεται κατά προτεραιότητα στη ΜΑΦ εγκεφαλικών, κατόπιν συνεννόησης με τους γιατρούς της ΜΑΦ εγκεφαλικών. Επίσης και ασθενείς με οξύ ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο που δεν υποβάλλονται σε θεραπείες επαιναιμάτωσης μπορούν να εισαχθούν στη ΜΑΦ εγκεφαλικών, καθώς και ασθενείς με αιμορραγικά επεισόδια που δεν χρειάζονται νευροχειρουργική αντιμετώπιση.

Σε ημέρες που το νοσοκομείο δεν εφημερεύει ή γίνει διακομιδή από άλλο Νοσοκομείο, είναι δυνατή η εισαγωγή στη ΜΑΦ ΑΕΕ μετά από συνεννόηση και αποδοχή από τους γιατρούς της ΜΑΦ εγκεφαλικών.

Υπεύθυνοι για την έξοδο των ασθενών από τη ΜΑΦ εγκεφαλικών είτε σε τμήμα Νευρολογίας ή Παθολογίας, είτε με εξιτήριο από το νοσοκομείο είναι οι ιατροί της ΜΑΦ.

Ο ελάχιστος χρόνος νοσηλείας στη ΜΑΦ εγκεφαλικών είναι 24 ώρες, ενώ κατά μέσο όρο ο χρόνος νοσηλείας δεν υπερβαίνει τις 72 ώρες.

Αρχείο ασθενών

Κατά την παραμονή των ασθενών στη ΜΑΦ, θα πρέπει να τηρείται αρχείο με το ιατρικό και νοσηλευτικό ιστορικό, το οποίο θα περιλαμβάνει:

• Το ιστορικό του ασθενούς και την κατάσταση της υγείας του πριν την εισαγωγή.
• Την καθημερινή κλινική του κατάσταση.
• Φυσιολογικές παραμέτρους που μετρώνται και καταγράφονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης του ασθενούς.
• Μια καθημερινή περίληψη της προόδου του ασθενούς.
• Ένα νοσηλευτικό αρχείο.
• Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων.
• Βαθμολόγηση της βαρύτητας του Εγκεφαλικού βάσει της κλίμακας NIHSS.
• Ενημερωτικό εξόδου ή επίκριση θανάτου.

Έλεγχος ποιότητας

Για την εκτίμηση της δραστηριότητας και της ποιότητας της παρεχόμενης θεραπείας στις ΜΑΦ εγκεφαλικών απαιτούνται αντικειμενικά κριτήρια που περιλαμβάνουν:

• Ελάχιστα κλινικά στοιχεία μεταξύ των οποίων η διάγνωση του εγκεφαλικού επεισοδίου, δημογραφικά στοιχεία, η πληρότητα των κλινών, ο μέσος χρόνος νοσηλείας και η θνησιμότητα
• Βαθμολογίες βαρύτητας νόσου με: εκτίμηση βαρύτητας κατά NIHSS (National Institutes of Health Stroke Scale – AEE), κλίμακα εκτίμησης αναπηρίας mRS (modified Ranking Scale), κλίμακα λειτουργικής ανεξαρτησίας (Barthel Index) και
• Επιπλοκές κατά την παραμονή στη ΜΑΦ ΑΕΕ (υποτροπιάζοντα ΑΕΕ, συμπτωματική εγκεφαλική αιμορραγία, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση) και νοσοκομειακές λοιμώξεις και
• Καταγραφή των θεραπειών επαναιμάτωσης που εφαρμόζονται.

Εξοπλισμός και προδιαγραφές

Οι ΜΑΦ εγκεφαλικών λειτουργούν με τουλάχιστον 6 κλίνες και στον εξοπλισμό τους περιλαμβάνονται:

• Monitor για κάθε κλίνη με κεντρική μονάδα παρακολούθησης και καταγραφής
• ηλεκτρικά κρεβάτια νοσοκομειακού τύπου
• 1 ηλεκτροκαρδιογράφος 12κάναλος
• 6 συσκευές διαβαθμισμένης συμπίεσης κάτω άκρων (1 για κάθε κλίνη)
• 1 υπερηχοτομογράφος
• 12 ηλεκτρονικές αντλίες έγχυσης φαρμάκων (2 για κάθε κλίνη)
• 1 μηχάνημα φορητής αναρρόφησης
• 1 καρότσι ανακοπής με απινιδωτή
• 1 φορητό monitor για την μεταφορά των ασθενών σε διαγνωστικές εξετάσεις όπου κρίνεται απαραίτητο ή για μεταφορά διασωληνωμένων ασθενών σε ΜΕΘ και
• 1 αναπνευστήρας για τη μεταφορά διασωληνωμένων ασθενών σε ΜΕΘ.

Εξετάσεις όλο το 24ωρο

Στην απόφαση επισημαίνεται ότι η διενέργεια ακτινογραφιών, αξονικών τομογραφιών ή άλλων απεικονιστικών εξετάσεων πρέπει να είναι δυνατή όλο το 24ωρο, και το αντίστοιχο προσωπικό να βρίσκεται σε ετοιμότητα. Είναι απαραίτητη η οργάνωση της συντήρησης, βαθμονόμησης και επισκευής του τεχνολογικού εξοπλισμού στο τμήμα. Αυτό μπορεί να γίνεται από κοινού και με άλλα τμήματα του Νοσοκομείου.