Αλέξης Καλοκαιρινός: Χρηματοδοτήσεις ή πόροι; Ας αποφασίσουμε.

Άρθρο του Δημάρχου Ηρακλείου…

Στην αφετηρία των καταθλιπτικών συζητήσεων για τα αμέτρητα προβλήματα των ελληνικών Δήμων διακινείται συχνά το στερεότυπο: «υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση». Είναι ένδειξη μιας εμπεδωμένης νοοτροπίας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση: Αν το κράτος μας έδινε περισσότερα χρήματα και μας άφηνε να προσλάβουμε περισσότερους υπαλλήλους, θα λύναμε τα περισσότερα προβλήματά μας.

Ωστόσο, ξεκινώντας από το σχήμα λόγου «υποστελέχωση», το ζήτημά μας δεν είναι απλώς να προσλάβουμε περισσότερους υπαλλήλους. Είναι να βρίσκονται ορθολογικά κατανεμημένοι, με δεξιότητες αντίστοιχες της θέσης τους σε ένα λειτουργικό οργανόγραμμα, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις μεταβολές στην οικονομία και την εργασία, και τις προσδοκίες των ανθρώπων στην κοινωνία του 21ου αιώνα. Πόσο ελκυστικές είναι οι θέσεις αυτές για τους νέους ανθρώπους, θέσεις μονίμων υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα με τις αποδοχές του δημόσιου τομέα, είτε πρόκειται για διπλωματούχους μηχανικούς και οικονομολόγους, είτε για οδηγούς και εργάτες καθαριότητας; Γνωρίζουμε την απάντηση, αλλά συχνά αποφεύγουμε το συμπέρασμα, που μας οδηγεί τόσο στην επανεκτίμηση της δομής και των ορίων του δημόσιου μισθολογίου, όσο και στην επανεκτίμηση της σχέσης μας με τον ιδιωτικό τομέα.

Σε ό,τι αφορά το σχήμα λόγου «υποχρηματοδότηση», το πράγμα θα έπρεπε να είναι πιο προφανές: Ένα υδροκέφαλο κράτος συλλέγει πανταχόθεν φόρους, εισφορές και τέλη στον κεντρικό κορβανά και αναδιανέμει ελάχιστο μέρος τους μέσω των επονομαζόμενων Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) στους Δήμους της χώρας. Το κλειδί είναι η οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων: «πόροι» αντί για «χρηματοδοτήσεις». Αν η Αυτοδιοίκηση θέλει να διασώσει την υπόστασή της και να επιτελέσει την αποστολή της, θα πρέπει να πάψει να μιλά για κρατικές χρηματοδοτήσεις και να διεκδικήσει αποφασιστικά τη συμμετοχή της στην άντληση τοπικών πόρων, αυξάνοντας και το μερίδιο της ευθύνης της για την ορθή αξιοποίησή τους προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Περιβαλλοντικό Τέλος, Τέλος Ανθεκτικότητας, Ειδικό Πρόστιμο ρύθμισης αυθαιρέτων, μεταξύ άλλων, «απαλλοτριώνονται» σήμερα από το κεντρικό κράτος και ψήγματά τους χορηγούνται στη συνέχεια στους Δήμους μέσω των ΚΑΠ ή με μικρές επιχορηγήσεις από το Πράσινο Ταμείο. Όμως, και η συζήτηση για την είσπραξη και αξιοποίηση του ΕΝΦΙΑ από τους Δήμους, που προβλεπόταν μερικώς, ως απόδοση, στον αρχικό νόμο του «Καλλικράτη» (ν. 3852/2010, αρ. 259), πρέπει να ξανανοίξει στη βάση της πρόσφατης πρότασης του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννη Στουρνάρα.

Χωρίς πόρους (αλλά και χωρίς απλοποίηση της νομοθεσίας) δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις βασικές ανάγκες στην πολεοδομία, τη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου, την οδοποιία και την οδική ασφάλεια, την πολιτική προστασία, τη σχολική στέγη, την κοινωνική μέριμνα, τον πολιτισμό.  Πρέπει να αποφασίσουμε εντέλει στη χώρα μας αν χρειαζόμαστε τους Δήμους και γιατί.

Ζητήματα όπως αυτά, και άλλα, θα τεθούν στο επικείμενο συνέδριο της ΚΕΔΕ στην Αλεξανδρούπολη. Ελπίζω χωρίς να συνεχίζουμε να γυρίζουμε στον ίδιο φαύλο κύκλο.

Πρώτη δημοσίευση, εφημερίδα Τα Νέα, 05/11/2025