Ο Σοκαράς Ηρακλείου ανακηρύχθηκε μαρτυρικό χωριό – Η ηθική δικαίωση ενός τόπου θυσίας
της Εύας Νιργιανάκη…
Με μια σημαντική απόφαση που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 146, Τεύχος Πρώτο, 8 Αυγούστου 2025), ο Σοκαράς της Δημοτικής Ενότητας Κόφινα του Δήμου Γόρτυνας χαρακτηρίστηκε μαρτυρικό χωριό, όπως και ο οικισμός Αβδελλά της Δημοτικής Ενότητας Γεροποτάμου του Δήμου Μυλοποτάμου. Η απόφαση, που φέρει την υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας, έρχεται να αποδώσει την ιστορική και ηθική δικαίωση σε έναν τόπο που πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η ανακήρυξη αυτή αποτελεί ύψιστη τιμή για την τοπική κοινωνία και σύμβολο αναγνώρισης της θυσίας των ανθρώπων που χάθηκαν, αλλά και εκείνων που επέζησαν και κράτησαν ζωντανό τον τόπο τους μέσα από τις στάχτες.
Όπως ανέφερε ο κ. Νίκος Μπιμπάκης, ειδικός σύμβουλος του Περιφερειάρχη Κρήτης για θέματα Ιστορίας και Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτωμάτων και Πρόεδρος της Ένωσης θυμάτων ολοκαυτώματος Σοκαρά, η ανακήρυξη ενός χωριού ως μαρτυρικού έχει πρώτα και κύρια ηθική αξία. Είναι μια επίσημη αναγνώριση όλων όσων έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα, αλλά και όλων όσοι συνέχισαν να ζουν και να προσφέρουν για να προχωρήσει η Ελλάδα με όσες δυνάμεις τους είχαν απομείνει.
Για να χαρακτηριστεί ένας τόπος ως μαρτυρικός, απαιτείται να έχουν συντελεστεί αποδεδειγμένα μεγάλες καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες. Συγκεκριμένα, τουλάχιστον το δέκα τοις εκατό του πληθυσμού πρέπει να έχει εκτελεστεί ή χαθεί σε γεγονότα βίας και τουλάχιστον το ογδόντα τοις εκατό των κατοικιών να έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες, επίσημα έγγραφα και τεκμηριωμένα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τα γεγονότα. Η διαδικασία ξεκινά από τον οικείο δήμο, ο οποίος συντάσσει φάκελο τεκμηρίωσης και, μετά από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, τον αποστέλλει στο Υπουργείο Εσωτερικών. Εκεί εξετάζεται από την Επιτροπή Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών και, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια, προωθείται στο Συμβούλιο της Επικρατείας και κατόπιν στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την έκδοση του σχετικού ΦΕΚ.
Η αναγνώριση ενός χωριού ως μαρτυρικού δεν συνοδεύεται απαραίτητα από οικονομικά ή θεσμικά προνόμια. Ωστόσο, έχει τεράστια συμβολική και ιστορική σημασία. Ο τόπος αποκτά επίσημη θέση στη συλλογική μνήμη του έθνους, μπορεί να διεκδικήσει έργα ανάδειξης της ιστορίας του και να αποτελέσει κέντρο εκδηλώσεων μνήμης και ιστορικής εκπαίδευσης. Όπως επισημαίνει ο κ. Μπιμπάκης, το σημαντικότερο όφελος είναι η δικαίωση του τόπου και των ανθρώπων του, η αναγνώριση ότι η θυσία τους δεν ξεχάστηκε και ότι η μνήμη τους παραμένει ζωντανή.
Με την ανακήρυξη του Σοκαρά, η Κρήτη προσθέτει ένα ακόμη μαρτυρικό χωριό στον μακρύ κατάλογο των τόπων που μαρτύρησαν για την ελευθερία. Η απόφαση αυτή αποτελεί υπενθύμιση πως η ιστορική μνήμη δεν είναι απλώς παρελθόν, αλλά παρακαταθήκη ευθύνης και σεβασμού για τις επόμενες γενιές.
