Ολική επαναφορά των καταναλωτικών δανείων – Πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά ύστερα από 15 χρόνια συρρίκνωσης

Πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά ύστερα από 15 χρόνια συρρίκνωσης – Τα προϊόντα των τραπεζών

Μπορεί να μην βλέπουμε πια τις ακραίες υπερβολές του παρελθόντος, όταν οι καταναλωτές μπορούσαν να παίρνουν ακόμη και… διακοποδάνεια, όμως η φετινή χρονιά σηματοδοτεί την ολική επαναφορά των δανείων προς τα νοικοκυριά, με θετικές ροές ύστερα από 15 χρόνια συρρίκνωσης. Αυτό οφείλεται, όπως επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος αποκλειστικά στα καταναλωτικά δάνεια, ενώ στα στεγαστικά οι ροές παραμένουν αρνητικές, δηλαδή οι αποπληρωμές ξεπερνούν τις νέες εκταμιεύσεις.

Η όρεξη των τραπεζών για παροχή δανείων στα νοικοκυριά φαίνεται ότι θα ανοίξει κι άλλο, καθώς όλα τα στοιχεία συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι η βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας έχει μειώσει τους κινδύνους των δανείων αυτής της κατηγορίας, ενώ στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης οι τράπεζες είχαν κλείσει τις στρόφιγγες λόγω του υψηλού κινδύνου.

Ειδικότερα, το πρώτο εξάμηνο του 2025, όπως δείχνουν τα στοιχεία που δημοσίευσε η ΤτΕ στην έκθεση για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, σηματοδότησε μια κομβική αλλαγή για τον ελληνικό τραπεζικό τομέα και τα νοικοκυριά, καθώς ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των νοικοκυριών από τα εγχώρια Νομισματικά και Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα (ΝΧΙ) έγινε θετικός για πρώτη φορά μετά από 15 έτη διαρκούς απομόχλευσης. Τον Αύγουστο του 2025, ο ρυθμός αυτός διαμορφώθηκε στο 0,8%.

Αυτή η θετική εξέλιξη, που αναστέλλει την πολυετή συρρίκνωση του δανεισμού προς τα νοικοκυριά, οφείλεται αποκλειστικά στην ανάκαμψη των καταναλωτικών και λοιπών δανείων. Αντίθετα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των στεγαστικών δανείων και των δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις παρέμεινε αρνητικός.

Συγκεκριμένα, τα καταναλωτικά και λοιπά δάνεια κατέγραψαν ρυθμό αύξησης 6,1% τον Αύγουστο του 2025 , ενώ τα στεγαστικά δάνεια και τα δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις είχαν αρνητικούς ρυθμούς −0,8% και −0,5% αντίστοιχα. Αν και ο ρυθμός επέκτασης της καταναλωτικής πίστης είναι ελαφρώς υψηλότερος από το ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, η Τράπεζα της Ελλάδος κρίνει ότι η εξέλιξη αυτή δεν δημιουργεί ανησυχία.

Βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και μείωση κινδύνων

Η θετική αυτή στροφή των τραπεζών στη χορήγηση καταναλωτικών δανείων στηρίζεται στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και τη συγκράτηση των κινδύνων για τα νοικοκυριά.

Ο κίνδυνος επιτοκίου μειώνεται, όπως σημειώνει η ΤτΕ, καθώς οι διαδοχικές μειώσεις των βασικών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίες ανήλθαν σωρευτικά σε 200 μονάδες βάσης από τον Ιούνιο του 2024, άρχισαν να αντανακλώνται στα επιτόκια των δανείων.

Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα καταναλωτικών και λοιπών δανείων μειώθηκε κατά 28 μ.β. έως 45 μονάδες βάσης ανάλογα με τη διάρκεια. Στα υφιστάμενα υπόλοιπα στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των πέντε ετών μειώθηκε κατά 73 μ.β. την περίοδο Ιουνίου 2024 – Αυγούστου 2025. Στα υφιστάμενα υπόλοιπα δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις καταγράφηκε ακόμα πιο αξιόλογη μείωση, φτάνοντας τις 69 μ.β. έως 170 μ.β. ανάλογα με τη διάρκεια.

Ως αποτέλεσμα της μείωσης των επιτοκίων, οι συνολικές δαπάνες για τόκους ως ποσοστό του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών παρουσίασαν μείωση τον Ιούνιο του 2025. Συμπερασματικά, ο κίνδυνος επιτοκίου για τα νοικοκυριά μειώθηκε οριακά, αναφέρει η ΤτΕ.

Περιορισμένος είναι και ο κίνδυνος εισοδήματος. Η αγορά εργασίας συνεχίζει να βελτιώνεται, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται στο 8,6% το β΄ τρίμηνο του 2025, έναντι 9,8% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2024. Επίσης, ο δείκτης προσδοκιών για την απασχόληση διαμορφώθηκε σε 114,4 τον Αύγουστο του 2025, παραμένοντας υψηλότερος από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (98,1). Παρόλο που το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 3,3% το α΄ τρίμηνο του 2025 λόγω του πληθωρισμού , η συνολική εικόνα της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος εισοδήματος για τα νοικοκυριά παραμένει περιορισμένος.

Οι τιμές κατοικιών δεν προκαλούν ανησυχία, προς το παρόν τουλάχιστον. Η ανοδική τάση στις τιμές των οικιστικών ακινήτων συνεχίστηκε το β΄ τρίμηνο του 2025 , με αύξηση 7,3% σε ετήσια βάση, ξεπερνώντας το προηγούμενο ιστορικό υψηλό του 2008. Αυτή η εξέλιξη αναδεικνύει την απαρχή συσσώρευσης κυκλικών συστημικών κινδύνων. Ωστόσο, οι αυξανόμενες τιμές δεν προκαλούν ανησυχία από πλευράς χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς οι εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο.

Συνολικά, είναι χαμηλός ο βραχυπρόθεσμος κίνδυνος, εκτιμά η ΤτΕ, καθώς η χρηματοοικονομική κατάσταση των νοικοκυριών δεν εγείρει ανησυχίες για τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Επιπλέον, ο προσαρμοσμένος καθαρός πλούτος ανά κάτοικο αυξήθηκε κατά 8,0% το α΄ τρίμηνο του 2025, κυρίως λόγω της ανόδου της αξίας των κατοικιών. Επίσης, ο προσαρμοσμένος δείκτης χρέους προς περιουσιακά στοιχεία βελτιώθηκε, παραμένοντας σε χαμηλότερο επίπεδο από το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Τα προϊόντα των τραπεζών

Σε αυτό το ευνοϊκό περιβάλλον, οι τράπεζες ενισχύουν το μάρκετινγκ προϊόντων καταναλωτικών δανείων, αποφεύγοντας πάντως τις… ακρότητες του παρελθόντος και διατηρώντας αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης των δανειοληπτών.

Δίνουν έμφαση σε προσωπικά δάνεια για κάλυψη προσωπικών αναγκών ή έκτακτων εξόδων, με σχετικά χαμηλά επιτόκια όταν υπάρχουν και εξασφαλίσεις, αλλά και σε «πράσινα» καταναλωτικά δάνεια (Green Loans) για αγορές και επισκευές με περιβαλλοντικό όφελος.

Προωθούνται, επίσης, προϊόντα δανείων για συγκέντρωση οφειλών με χαμηλότερη δόση, δάνεια πρώτης εγκατάστασης (κάλυψη αναγκών σε νέο σπίτι), φοιτητικά/εκπαιδευτικά δάνεια και δάνεια μισθοδοσίας/σύνταξης. Το τελευταίο διάστημα κερδίζουν έδαφος και τα ψηφιακά δάνεια, με γρήγορη αξιολόγηση και εκταμίευση μέσω ψηφιακών καναλιών.