Ταμείο Καινοτομίας: Αναδύεται κίνδυνος αποσύρσεων σημαντικών φαρμάκων

Σε αναμμένα κάρβουνα βρίσκεται η φαρμακευτική βιομηχανία, εν αναμονή συνάντησης με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, για το Ταμείο Καινοτομίας και τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης που θα οδηγήσει και σε έλεγχο της υποχρεωτικής επιστροφής clawback.

Την ίδια στιγμή, φαίνεται να απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από τον ορίζοντα το ενδεχόμενο να υπογραφεί Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Πολιτείας και φαρμακοβιομηχανίας, δεδομένου ότι δεν διαφαίνεται πρόθεση της απαιτούμενης δέσμευσης από πλευράς υπουργείου Υγείας.

«Σε ότι αφορά το Μνημόνιο Συνεργασίας, δεν υπάρχει πρόοδος, ούτε οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να προχωρήσει το θέμα», δήλωσε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος Ολύμπιος Παπαδημητρίου. Πρόσθεσε ότι ένα τέτοιο μνημόνιο «θα πρέπει να περιλαμβάνει τη διάσταση της συνυπευθυνότητας, όμως η Πολιτεία δεν δέχεται καμία συνυπευθυνότητα», αναφερόμενος στο θέμα της φαρμακευτικής δαπάνης και την καθιέρωση ενός πλαφόν στο clawback, που θα απαιτούσε την πρόσθετη συμμετοχή του κράτους στο κόστος των φαρμάκων που συνταγογραφούνται στους ασθενείς.

Όσο για το Ταμείο Καινοτομίας, που η δέσμευση του υπουργείου αφορά πρόβλεψη 50 εκατ. ευρώ, ο κ. Παπαδημητρίου επεσήμανε ότι η πίστωση αυτή δεν επαρκεί, ενώ την ίδια στιγμή δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη σε ποιο κανάλι διανομής θα ενταχθούν τα φάρμακα του Ταμείου Καινοτομίας, ούτε αν θα υπόκεινται σε clawback, ποιο θα είναι το ποσοστό της επιβάρυνσής τους κλπ.

Τις παραπάνω δηλώσεις έκανε ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ Ολύμπιος Παπαδημητρίου στο πλαίσιο παρουσίασης της ετήσιας μελέτης του ΙΟΒΕ «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2024», καθώς και τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης «Η συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία». Στη συνέντευξη μετείχαν επίσης ο γενικός διευθυντής του ΣΦΕΕ Μιχ. Χειμώνας, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ καθ. Νίκος Βέττας και ο επιστημονικός σύμβουλος του Ινστιτούτου καθ. Άγγελος Τσακανίκας.

Τα νοικοκυριά διοχετεύουν το 7,7% των συνολικών δαπανών τους σε πληρωμές για την υγεία

Στα 130 ευρώ το μήνα φθάνουν οι μηνιαίες πληρωμές των νοικοκυριών για υγεία

Κίνδυνος αποσύρσεων

Εξαιτίας της περιορισμένης χρηματοδότησης της φαρμακευτικής περίθαλψης, μόλις ένα στα πέντε νέα φάρμακα που εγκρίνονται στην Ε.Ε. φθάνουν τελικά στην Ελλάδα, και τώρα εν όψει Ταμείου Καινοτομίας σε συνδυασμό με το ανεξέλεγκτο clawback, ο κίνδυνος που αναδύεται είναι αυτός των αποσύρσεων. Όπως είπε ο κ. Παπαδημητρίου «το δύσκολο για ένα καινοτόμο φάρμακο αν το χρειάζονται οι ασθενείς, είναι να μην αφαιρεθεί από την αγορά». Ο λόγος είναι ότι το clawback δεν είναι προβλέψιμο και έρχεται ετεροχρονισμένα, αφότου η οικονομική χρήση του έτους που αφορά, έχει ήδη κλείσει.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Παπαδημητρίου επεσήμανε ότι θα πρέπει να ελεγχθεί το θέμα της κατανάλωσης φαρμάκων, είτε με ενίσχυση της χρηματοδότησης, είτε με αύξηση της συμμετοχής, είτε με όποιο άλλο μέτρο.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση  του ΙΟΒΕ, οι δημογραφικές εξελίξεις και η κατάσταση υγείας του πληθυσμού επηρεάζουν τις πολιτικές για τις δαπάνες υγείας και φαρμάκου.

Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα επανήλθε το 2024 στο υψηλό επίπεδο των 81,9 ετών, έπειτα από τη μείωση λόγω της πανδημίας, λίγο πάνω τον μέσο όρο της ΕΕ27 (81,7).

Ωστόσο, το 2024, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών ανέρχεται στο 23,3% του συνολικού πληθυσμού, ενώ έως το 2070 αναμένεται να αυξηθεί σταδιακά στο 33,1%, οδηγώντας σε αυξημένες ανάγκες για δαπάνες υγείας και φαρμάκου λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Ταυτόχρονα, το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο (γεννήσεις – θάνατοι) οδηγεί σε σταδιακή μείωση του συνολικού πληθυσμού στα 8 εκατ. μέχρι το 2070. Επιπρόσθετα, το 2024, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας αντιστοιχεί στο 24,5%, ενώ στην ηλικιακή κατηγορία άνω των 65 ετών ξεπερνά το 60%, δημιουργώντας μεγαλύτερη πίεση στις δαπάνες υγείας.

Δαπάνες υγείας

Σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, η κατά κεφαλή δαπάνη για πρόληψη στην Ελλάδα κυμάνθηκε στα 56 ευρώ το 2023, με αποτέλεσμα να τοποθετείται στη 18η θέση της Ε.Ε. των 27, όταν στην Ολλανδία η δαπάνη ήταν 304 ευρώ, στη Γερμανία 284 και την Αυστρία 245, ενώ στη Γαλλία και το Βέλγιο ήταν 110 και 97 ευρώ, αντίστοιχα.

Η δαπάνη για πρόληψη περιλαμβάνει προγράμματα για:

• ενημέρωση, εκπαίδευση και συμβουλευτική,
• εμβολιασμό,
• παρακολούθηση (monitoring) της κατάστασης υγείας,
• επιδημιολογική επιτήρηση και έλεγχο κινδύνων και ασθενειών,
• προετοιμασία και αντιμετώπιση καταστροφών και έκτακτων καταστάσεων
• έγκαιρη ανίχνευση ασθενειών

Η χρηματοδότηση της υγείας

Η συνολική χρηματοδότηση για την υγεία έφτασε στα 18,9 δις. ευρώ το 2023, αυξημένη κατά 7,6% από το 2022, επανήλθε στα επίπεδα του 2011. Από αυτά η δημόσια χρηματοδότηση έφτασε τα 11,5 δις. ευρώ ξεπερνώντας τις δαπάνες του 2011 και η ιδιωτική τα 7,4 δις ευρώ, υψηλότερη από τις πληρωμές των ασθενών το 2009.

Με βάση το 2009, οπότε και ξεκίνησε η οικονομική κρίση στη χώρα, το 2023 η συνολική χρηματοδότηση ήταν μειωμένη κατά 22,6%, όταν στη Νότια Ευρώπη η ύφεση άρχισε να ανακάμπτει το 2013 και το 2023 ήταν αυξημένη κατά 5,6% σε σχέση με το 2009, ενώ στην Ε.Ε. η χρηματοδότηση ήταν σταθερά ανοδική ως το 2021 πλησιάζοντας το 30% και το 2023 ήταν τελικά αυξημένη κατά 22,5%.

Ξεχωρίζοντας τις δημόσιες πληρωμές, η κρατική χρηματοδότηση στην Ελλάδα το 2023 ήταν μειωμένη κατά 31,1% το 2023, έναντι αύξησης 0,5% στη Νότια Ευρώπη και 25,5% στην Ε.Ε.

Ως προς την αναλογία των δαπανών μεταξύ κράτους και ασθενών, η κρατική χρηματοδότηση της υγείας έφτασε το 61% το 2023, όταν στη Νότια Ευρώπη ήταν 72% -αυξημένη κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες και στην Ε.Ε. στο 80% – αυξημένη κατά 19 ποσοστιαίες μονάδες.

Έτσι, η κατά κεφαλήν δαπάνη για υγεία κατέληξε στα 1.815 ευρώ το 2023, μειωμένη κατά σχεδόν 200 ευρώ από το 2009 που ήταν στα 2.014 ευρώ. Για την ίδια περίοδο, το 2023 στον ευρωπαϊκό νότο η κατά κεφαλήν δαπάνη για υγεία έφτασε τα 2.927 ευρώ και στην Ε.Ε. τα 3.844 ευρώ, από 2.213 και 2.396 ευρώ, αντίστοιχα το 2009.

Πληρωμές ασθενών

Το αποτέλεσμα είναι τα νοικοκυριά να διοχετεύουν το 7,7% των συνολικών δαπανών τους σε πληρωμές για την υγεία τους καταβάλλοντας κάθε μήνα 129 ευρώ κατά μέσο όρο, έναντι ποσοστού 6,9% το 2009, που αντιστοιχούσαν 134 ευρώ κατά μέσο όρο. Από αυτά, το 32,2% αφορούσε φάρμακα και το 34% νοσοκομειακή περίθαλψη, ενώ 11,6% αφορούσε ιατρικές υπηρεσίες 11,1% οδοντιατρικές υπηρεσίες, 4,8% παραϊατρικές υπηρεσίες, 5,6% ιατρικά προϊόντα, 6,4% θεραπευτικές συσκευές και 0,8% θεραπευτικός εξοπλισμός.

Φαρμακευτική δαπάνη

Στον τομέα των δαπανών, η συνολική φαρμακευτική δαπάνη (εξωνοσοκομειακή και νοσοκομειακή) για το 2023 διαμορφώθηκε στα 7,5 δισ. ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι το 2024 η δαπάνη ανήλθε στα 8,5 δισ. ευρώ

Η δημόσια δαπάνη για το 2023 ήταν στα 2,8 δισ. ευρώ, με εκτίμηση για 3 δισ. ευρώ το 2024, ενώ η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στη φαρμακευτική δαπάνη αυξήθηκε για το 2023 στα 3,9 δισ. ευρώ, και στα 4,6 δισ. ευρώ το 2024 (εκτίμηση).

Από το 2022 και μετά το κράτος έκανε ανακατανομή της δαπάνης στα τρία κανάλια διανομής (φαρμακεία, ΦΥΚ και νοσοκομεία), με αποτέλεσμα μια άνιση ανακατανομή των υποχρεωτικών επιστροφών, ειδικά στα νοσοκομειακά φάρμακα και στα φάρμακα υψηλού κόστους.

Τέλος, η συμμετοχή των ασθενών αυξήθηκε το 2023 στα 740 εκατ. ευρώ και στα 810 εκατ. ευρώ το 2024.

Φάρμακα με καθυστέρηση

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι στους Έλληνες ασθενείς φτάνουν, περιορισμένες φαρμακευτικές θεραπείες και με καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, καθώς από τα 173 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο 2020–2023, μόλις τα 75 (43%) εισήχθησαν στην Ελλάδα, ενώ μόνο μόνο ένα στα πέντε καινοτόμα φάρμακα της τελευταίας τετραετίας είναι διαθέσιμο στην ελληνική αγορά.

Εξαγωγές φαρμακοβιομηχανίας

Στη μελέτη για τη συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία σημειώνεται ότι η φαρμακοβιομηχανία, αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα υγείας, τους ασθενείς και την ελληνική οικονομία.

Η δαπάνη του κλάδου για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) προσεγγίζει τα 161 εκ. ευρώ (2022), ενώ την περίοδο 1995-2024 διενεργήθηκαν 2.034 κλινικές μελέτες (1.715 ολοκληρωμένες) ανεξαρτήτου φάσης ή σταδίου.

Σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2024 στα 2,8 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 5,7% των συνολικών εξαγωγών αγαθών με κυριότερους εξαγωγικούς προορισμούς την Γερμανία, την Αυστρία και την Κύπρο.

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές αποτελούν περίπου το 5,1% των συνολικών εισαγωγών της χώρας το 2024.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε 6,9 δισ. ευρώ (3,1% του ΑΕΠ) το 2023.

Έτσι, για κάθε ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται πρόσθετα 1,3 ευρώ στην ελληνική οικονομία. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 119.000 θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε 10 θέσεις εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζουν επιπλέον 24 θέσεις πλήρους απασχόλησης στην οικονομία.