Νέο Ταμείο Καινοτόμων Φαρμάκων: Πότε τίθεται σε λειτουργία – Τι σημαίνει για τους ασθενείς

Από την 1η Ιανουαρίου του 2026 ξεκινά, όπως όλα δείχνουν, η λειτουργία του Ταμείου Καινοτομίας για τα νέα φάρμακα. Η ξεχωριστή αυτή χρηματοδότηση καινούργιων και ιδιαίτερα καινοτόμων φαρμάκων είναι κάτι που συζητείται μήνες και έχει συμφωνηθεί μεταξύ της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας και της φαρμακοβιομηχανίας. Η μεταρρύθμιση προχωρά και με τη «βούλα» μετά την ανακοίνωσή της από τον Πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Το Ταμείο Καινοτομίας ή Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης πρόκειται να προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση ασθενών με χρόνιες ή απειλητικές παθήσεις σε ορισμένα νέα και μοναδικά φάρμακα, τα οποία έως σήμερα ενδεχομένως να μην έφταναν στην Ελλάδα λόγω του οικονομικού περιβάλλοντος που αποθαρρύνει τις εταιρείες να φέρνουν καινοτόμα και ακριβά σκευάσματα. Ορισμένα έρχονται μέσω του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), «σύστημα» που δημιουργεί στρεβλώσεις καθώς οδηγεί σε εκτίναξη των δαπανών.

Οι εκπρόσωποι των φαρμακευτικών εταιρειών βλέπουν θετικά τη νέα πρωτοβουλία, παρότι θεωρούν ότι ο προϋπολογισμός των 50 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο – το ύψος του ποσού ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης – ενδεχομένως να είναι μικρός για να χρηματοδοτηθούν αυτού του είδους τα φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, όπως σημειώνουν είναι μια αρχή ιδιαίτερα σημαντική. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για επιπλέον χρηματοδότηση ειδικά των καινοτόμων φαρμάκων, κάτι που έως σήμερα δεν υπάρχει και τα συγκεκριμένα φάρμακα χρηματοδοτούνταν από το ίδιο κονδύλι με άλλα.

«Ο ΣΦΕΕ χαιρετίζει την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ για τη χρηματοδότηση του ΣΜΑ (Σχήματος Μεταβατικής Αποζημίωσης) με το ποσό των 50 εκατ. ευρώ. Η απόφαση αυτή, αποτέλεσμα των συζητήσεων μας με τον υπουργό Υγείας, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, δικαιώνει τις προσπάθειες μας να χρηματοδοτηθεί η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και να μειωθούν οι ανισότητες στην πρόσβαση», σημειώνει στο ygeiamou.gr ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου.

Όπως προσθέτει, πρόκειται για ένα μοντέλο χρηματοδότησης που υπάρχει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης (πχ. Ιταλία, Ιρλανδία). «Ταυτόχρονα, η δέσμευση αυτή της Κυβέρνησης είναι μια έμπρακτη αναγνώριση της αξίας της καινοτομίας», επισημαίνει. Ωστόσο, σύμφωνα με όσα εξηγεί ο κ. Παπαδημητρίου, το ύψος των 50 εκατ. ευρώ που ανακοινώθηκε δεν επαρκεί για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες των Ελλήνων ασθενών.

«Στο γενικότερο πλαίσιο που υποχρηματοδοτείται η φαρμακευτική δαπάνη, είναι θετική κίνηση, αλλά δεν θεραπεύει το πρόβλημα. Επιπλέον, μένει να διευκρινιστούν οι όροι με τους οποίους θα ισχύσει τελικά. Είμαστε στη διάθεση της Πολιτείας να συνεργαστούμε για τον τρόπο που θα διατεθούν τα χρήματα και για τη διευθέτηση τυχόν τεχνικών ζητημάτων που θα προκύψουν. Αναμένουμε να υλοποιηθεί το μέτρο αυτό το συντομότερο δυνατό, και βεβαίως να διασφαλιστεί και η απαραίτητη μελλοντική χρηματοδότηση του Ταμείου/Σχήματος, με γνώμονα πάντα το όφελος των Ελλήνων ασθενών», λέει.

Τους ακριβείς όρους που θα δημιουργηθεί το Ταμείο Καινοτομίας ζητά και το Pharma Innovation Forum (PIF), το οποίο εκπροσωπεί φαρμακευτικές εταιρείες με καινοτόμα φάρμακα. Σύμφωνα με το PIF, υπάρχουν «θολά» σημεία στη μεταρρύθμιση, όπως για παράδειγμα εάν θα καθιερωθεί clawback για αυτά τα φάρμακα και πώς θα υπολογίζεται.

«Το Pharma Innovation Forum χαιρετίζει την επιλογή του Πρωθυπουργού στη 89η ΔΕΘ να θέσει την πρόσβαση των ασθενών σε νέα φάρμακα ως στρατηγική προτεραιότητα. Η χρηματοδότηση των 50 εκατ. ευρώ για το Ταμείο Καινοτομίας αποτελεί θετικό βήμα, ωστόσο δεν επαρκεί για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες, με αποτέλεσμα σημαντικές θεραπείες που διατίθενται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες να μην φτάνουν στους Έλληνες ασθενείς. Αυτήν την ευκαιρία για ουσιαστική βελτίωση της πρόσβασης δεν πρέπει και δεν μπορούμε να την αφήσουμε ανεκμετάλλευτη, και απαιτείται άμεση λήψη μέτρων ώστε οι ασθενείς να ωφεληθούν πραγματικά», δήλωσε η Πρόεδρος του PIF, κυρία Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη, προσθέτοντας:

«Η θέση μας είναι ξεκάθαρη: η καινοτομία δεν είναι κόστος, αλλά επένδυση για την υγεία, την κοινωνία και την οικονομία. Η έγκαιρη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Στο πλαίσιο αυτό, το PIF έχει καταθέσει πρόταση για ένα Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης, που θα στηρίζεται σε επαρκείς πόρους, επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα και στη χρήση σύγχρονων εργαλείων, όπως το Horizon Scanning, ώστε να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των ασθενών και να διασφαλίζει αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα. Παράλληλα, απαιτείται αναθεώρηση του πλαισίου αποζημίωσης και του clawback, επιτάχυνση των διαδικασιών HTA με διαφανή και ευέλικτα μοντέλα, ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης και υλοποίηση ενός δυναμικού Υγειονομικού Χάρτη που θα απεικονίζει τις πραγματικές επιδημιολογικές ανάγκες της χώρας».

Τα σκευάσματα που θα μπαίνουν στο Ταμείο Καινοτομίας και η «πληγή» του ΙΦΕΤ

Τα φάρμακα που θα χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Καινοτομίας είναι τα ATMP’ s, δηλαδή Προηγμένα Θεραπευτικά Ιατρικά Προϊόντα (Advanced Therapy Medicinal Product). Πρόκειται για μια κατηγορία σύνθετων, καινοτόμων φαρμάκων που περιλαμβάνουν γονιδιακές θεραπείες, σωματικές κυτταρικές θεραπείες, προϊόντα μηχανικής ιστών.

PRIME (PRIority MEdicines) είναι μια πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) που υποστηρίζει την ανάπτυξη φαρμάκων που στοχεύουν σε ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες. Όταν ένα ATMP λαμβάνει επιλεξιμότητα PRIME, αποκτά ενισχυμένη ρυθμιστική υποστήριξη, η οποία περιλαμβάνει επιστημονική καθοδήγηση και στενότερη συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), ώστε να φτάσει πιο γρήγορα στους ασθενείς. Ένα φάρμακο μπορεί να αποκτήσει επιλεξιμότητα PRIME εφόσον προκαταρκτικά κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι έχει τη δυνατότητα να καλύψει μια σοβαρή ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη.

Τέτοιου είδους πολύ ακριβά φάρμακα μπορεί να μη φτάνουν ποτέ στην Ελλάδα, λόγω δυσκολίας των φαρμακευτικών εταιρειών να πληρώνουν το δυσθεώρητο clawback ή έρχονται μέσω του ΙΦΕΤ. Το ΙΦΕΤ είναι μια θυγατρική ουσιαστικά του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) που χρησιμοποιείται για έκτακτες εισαγωγές φαρμάκων όταν τα σκευάσματα αυτά δεν αποζημιώνονται για πολλούς ασθενείς στη χώρα μας, όταν πρόκειται για πολύ συγκεκριμένα φάρμακα που αφορούν σε μεμονωμένες περιπτώσεις ή όταν φάρμακα έχουν έλλειψη.

Παρ’ όλα αυτά, το ΙΦΕΤ έχει χάσει τον ακριβή ρόλο του καθώς χρησιμοποιείται κατά κόρον για εισαγωγές φαρμάκων, με αποτέλεσμα η δαπάνη του να ξεπερνά τα 300 εκατ. ευρώ το χρόνο. Η πρόθεση του υπουργείου Υγείας είναι σαφώς προς την κατεύθυνση μείωση της δαπάνης του ΙΦΕΤ, κάτι που σε μεγάλο βαθμό μπορεί να επιτευχθεί και με το Ταμείο Καινοτομίας. Εκτός αυτού, όμως, αναμένεται να έρχονται σκευάσματα που έχουν λάβει απαραιτήτως έγκριση και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, χωρίς να αρκεί έγκριση μόνο από τον Αμερικανικό (FDA). Επίσης, είναι στα «σκαριά» Υπουργική Απόφαση σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες που φέρνουν φάρμακα μέσω ΙΦΕΤ για έξι μήνες θα προσκαλούνται στην Επιτροπή Διαπραγμάτευσης προκειμένου να ακολουθήσουν την ίδια διαδικασία που γίνεται με όλα τα φάρμακα που διατίθενται στη χώρα μας.

Τα δύσκολα δεδομένα 

• 1/1/2026 τίθεται σε εφαρμογή το Ταμείο Καινοτομίας ή Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης
• 50 εκατ. ευρώ είναι η χρηματοδότηση του Ταμείου Καινοτομίας
• 300 εκατ. ευρώ και πλέον το χρόνο είναι η δαπάνη του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ)

Πηγή: ygeiamou.gr