Καύσωνας και εργαζόμενοι: Τα σημάδια της θερμικής εξάντλησης, μέτρα προστασίας και τα δικαιώματά σας

Είναι γεγονός πλέον, ότι η κλιματική κρίση έχει κάνει την θερμοκρασία σημαντικά υψηλότερη από ό,τι θα ήταν, γεγονός που με τη σειρά του την καθιστά πολύ πιο επικίνδυνη, κυρίως για τους εργαζομένους.

Τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη έφτασαν απροσδόκητα νωρίς φέτος, με δύο μεγάλες αυξήσεις στις θερμοκρασίες να επηρεάζουν ήδη εκατομμύρια ανθρώπους.

Από τα τέλη Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου, οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 46 βαθμούς Κελσίου, με ορισμένες περιοχές στη Δυτική Ευρώπη να βιώνουν ρεκόρ ζέστης.

Οι πυρκαγιές στην χώρα μας έχουν προκαλέσει εκκενώσεις, ενώ στη Γαλλία, τα μέτρα έκτακτης ανάγκης έχουν κλείσει σχολεία, ακόμη και τον Πύργο του Άιφελ. Στην Ιταλία, οι απαγορεύσεις της εργασίας σε εξωτερικούς χώρους έχουν επηρεάσει πολλούς εργαζομένους.

Την ώρα που οι θάνατοι από την ζέστη αυξάνονται στην Ευρώπη, είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι εργαζόμενοι τους κινδύνους και τα συμπτώματα της θερμικής καταπόνησης καθώς και να γνωρίζουν τα δικαιώματά  τους.

Θάνατοι που σχετίζονται με τον καύσωνα στην Ευρώπη

Οι καύσωνες ήταν θανατηφόροι για την Ευρώπη. Μια έκθεση του Ινστιτούτου Grantham του Imperial που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα μελέτησε 12 ευρωπαϊκές πόλεις για να μετρήσει τις αλλαγές στην ένταση των καυσώνων.

Από τις 23 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου, εκτιμάται ότι υπήρξαν 2.300 θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη, συμπεριλαμβανομένων 1.500 που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, η οποία έκανε τους καύσωνες πιο σοβαρούς.

Η κλιματική αλλαγή ήταν πίσω από:

• 317 από τους εκτιμώμενους θανάτους από υπερβολική ζέστη στο Μιλάνο
• 286 στη Βαρκελώνη
• 235 στο Παρίσι
• 171 στο Λονδίνο
• 164 στη Ρώμη
• 108 στη Μαδρίτη
• 96 στην Αθήνα
• 47 στη Βουδαπέστη
• 31 στο Ζάγκρεμπ
• 21 στη Φρανκφούρτη
• 21 στη Λισαβόνα
• έξι στο Σάσσαρι της Ιταλίας

Συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης

Η θερμική καταπόνηση μπορεί να προκαλέσει θερμική εξάντληση, θερμοπληξία και θάνατο, ακόμη και ώρες ή ημέρες αργότερα. Η καταπόνηση που ασκεί το σώμα στον εαυτό του προσπαθώντας να διατηρηθεί δροσερό μπορεί επίσης να προκαλέσει νεφρικά προβλήματα και να επιδεινώσει καρδιακές παθήσεις, αναπνευστικά προβλήματα και ψυχική υγεία.

Αυτοί οι κίνδυνοι ήρθαν στο προσκήνιο κατά τη διάρκεια των σφοδρών καυσώνων στις αρχές του καλοκαιριού, όταν μια 51χρονη οδοκαθαρίστρια στη Βαρκελώνη κατέρρευσε και πέθανε λίγες ώρες μετά την ολοκλήρωση της βάρδιάς της. Οι ισπανικές αρχές διερευνούν εάν ο καύσωνας προκάλεσε τον θάνατό της.

Σε αντίθεση με άλλους περιβαλλοντικούς κινδύνους για την υγεία, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, δεν υπάρχουν ενιαίοι κανόνες σχετικά με την έκθεση των εργαζομένων στη θερμότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα τα κράτη μέλη να θεσπίζουν τους δικούς τους νόμους.

Πότε οι υψηλές θερμοκρασίες είναι πραγματικά πολύ επικίνδυνες για εργασία – και τι μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι για να προστατεύσουν την υγεία τους κατά τη διάρκεια των καυσώνων;

Το παρακάτω τρίπτυχο μπορεί να βοηθήσει…

Κατανοήστε τους κινδύνους

Οι υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι ο μόνος κίνδυνος για την υγεία κατά τη διάρκεια των καυσώνων.

Σύμφωνα με το Euronews ο δείκτης WBGT θεωρείται καλύτερο σημάδι θερμικού στρες για τους σωματικά δραστήριους εργαζόμενους, επειδή λαμβάνει υπόψη τη θερμότητα, την υγρασία, τον άνεμο και το ηλιακό φως.

Ο δείκτης WBGT περιλαμβάνει τέσσερα επίπεδα απειλής: χαμηλό, αυξημένο, μέτριο, υψηλό και ακραίο. Ανάλογα με την περιοχή, οι θερμοκρασίες άνω των 29 έως 32 βαθμών Κελσίου θεωρούνται ακραίες απειλές για την ευημερία των εργαζομένων, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ασθένειας λόγω θερμότητας.

Είναι χρήσιμος για την εκτίμηση του κινδύνου θερμικής καταπόνησης σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως σε χώρους εργασίας και κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων. 

Η υπερβολική ζέστη είναι πιο επικίνδυνη για άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους σε απαιτητικές σωματικά εργασίες, για παράδειγμα για εργάτες οικοδομών, γεωργούς και υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.

Ωστόσο, οι εργαζόμενοι σε εσωτερικούς χώρους – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται σε γραφεία – μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν κινδύνους, ιδίως εάν βρίσκονται σε κτίρια με κακή ψύξη ή αερισμό, σύμφωνα με τον EU-OSHA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ακραία ζέστη σκοτώνει σχεδόν 19.000 εργαζόμενους ετησίως, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), και η ΕΕ έχει δει αύξηση 42% στους θανάτους στον χώρο εργασίας που σχετίζονται με τη ζέστη από το 2000.

Δώστε προσοχή και αναλάβετε δράση

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να μην συνειδητοποιούν ότι διατρέχουν κίνδυνο θερμικού στρες, ειδικά αν είναι νέοι και σε καλή φυσική κατάσταση, προειδοποίησε ο Alessandro Marinaccio, διευθυντής έρευνας της μονάδας επαγγελματικής και περιβαλλοντικής επιδημιολογίας στο μη κερδοσκοπικό Εθνικό Ινστιτούτο Ασφάλισης κατά Εργατικών Ατυχημάτων (INAIL) στην Ιταλία.

«Υπάρχει έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τον κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων λόγω της επαγγελματικής έκθεσης σε ακραίες θερμοκρασίες», δήλωσε ο Μαρινάτσιο στο Euronews Health.

Η ομάδα του ανέπτυξε ένα εργαλείο για τη χαρτογράφηση των ημερήσιων επιπέδων κινδύνου για τους εργαζόμενους στην Ιταλία, ανάλογα με το πόσο σωματικά επίπονη είναι η εργασία τους και αν εργάζονται στον ήλιο ή στη σκιά.

Οι ειδικοί υγείας λένε ότι οι εργαζόμενοι θα πρέπει επίσης να δίνουν προσοχή στα σωματικά τους συμπτώματα.

«Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να είναι προσεκτικοί σε στοιχεία όπως ζάλη, κόπωση, πονοκέφαλο, ναυτία, μυϊκές κράμπες, λιποθυμία και σύγχυση», δήλωσε ο Ignacio Doreste, ανώτερος σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), η οποία εκπροσωπεί εργατικές ομάδες.

Εάν αισθάνεστε συμπτώματα θερμικής καταπόνησης, σταματήστε να εργάζεστε, πιείτε νερό, αφαιρέστε τα περιττά ρούχα και καθίστε σε δροσερό, σκιερό μέρος. Εάν δεν μπορείτε να δροσιστείτε μέσα σε 30 λεπτά, ζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Γνωρίστε τα δικαιώματά σας

Αρκετές χώρες της ΕΕ έχουν θεσπίσει κανόνες για την προστασία των εργαζομένων από τη θερμική καταπόνηση, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας, της Σλοβενίας, της Ουγγαρίας, του Βελγίου, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι εργοδότες πρέπει να διαθέτουν φρέσκο πόσιμο νερό στους εργαζόμενους και να προσαρμόζουν τους χώρους εργασίας και τις ώρες εργασίας τους για να τους προστατεύουν από την ακραία ζέστη.

Σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, η κυβέρνηση απαγόρευσε την εργασία σε εξωτερικούς χώρους κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας κατά τη διάρκεια του τελευταίου μεγάλου καύσωνα του Ιουλίου.

Στην Ελλάδα η προστασία των εργαζομένων κατά τη διάρκεια καύσωνα περιλαμβάνει μέτρα όπως αναστολή εργασιών, παροχή νερού και συχνά διαλείμματα, καθώς και πρόστιμα για τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις οδηγίες. Ειδικότερα, η νομοθεσία προβλέπει κυρώσεις για μη τήρηση των μέτρων ασφαλείας, με πρόστιμο 2.000 ευρώ ανά εργαζόμενο. Επιπλέον, η Ελληνική Στατιστική Αρχή έχει καταγράψει παραβιάσεις εργασιακών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που σχετίζονται με τη θερμική καταπόνηση.

Γενικά, οι χώρες με νόμους που σχετίζονται με τη θερμότητα, ορίζουν όρια εργασίας περίπου 29 έως 30 βαθμών Κελσίου για εργασία υψηλής έντασης, 30 έως 31 βαθμών για μέτρια εργασία και 31,5 έως 32,5 βαθμών για ελαφριά εργασία, σύμφωνα με τη ΔΟΕ.

Η ΕΕ ορίζει επίσης ότι οι εργοδότες προστατεύουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων από τους επαγγελματικούς κινδύνους συνολικά, αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία σχετικά με τη θερμική καταπόνηση.

Σε ολόκληρη την ΕΕ, «κάθε φορά που ένας εργαζόμενος αντιμετωπίζει απειλή για τη σωματική του ακεραιότητα, έχει το δικαίωμα να μην εργαστεί», δήλωσε ο Doreste στο Euronews Health.

Αλλά «η επιβολή της νομοθεσίας είναι εξαιρετικά απαραίτητη», πρόσθεσε, ειδικά επειδή «οι ασθένειες που σχετίζονται με την επαγγελματική θερμότητα συνήθως δεν αναφέρονται επαρκώς».

Η ETUC ζήτησε νέους νόμους για την προστασία των εργαζομένων με έδρα την ΕΕ κατά τη διάρκεια των καυσώνων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος σε ιατρικές εξετάσεις και του δικαιώματος να μην εργάζεται χωρίς συνέπειες εάν ένας εργαζόμενος πιστεύει ότι η εργασία σε ακραία ζέστη θα τον θέσει σε κίνδυνο.