Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453 αποτελεί μία από τις πλέον καθοριστικές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας, σηματοδοτώντας το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την απαρχή της Οθωμανικής κυριαρχίας. Αυτό το γεγονός έχει εμπνεύσει αμέτρητες καλλιτεχνικές δημιουργίες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το έργο «Εάλω η Πόλις» σε ποίηση του Δημήτρη Θεοδοσάκη. Το έργο αυτό παρουσιάζεται στο Πολύκεντρο Μοιρών του Δήμου Φαιστού, προσφέροντας στο κοινό μια βαθιά συναισθηματική και ιστορική αναδρομή σε εκείνες τις δραματικές στιγμές.
Ιστορικό Πλαίσιο της Άλωσης
Η Κωνσταντινούπολη, γνωστή και ως Βασιλεύουσα, υπήρξε για περισσότερα από χίλια χρόνια το κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η στρατηγική της θέση την καθιστούσε μήλον της έριδος για πολλούς κατακτητές. Το 1453, ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής, επικεφαλής ενός στρατού περίπου 80.000 ανδρών, πολιόρκησε την πόλη για σχεδόν δύο μήνες. Παρά την ηρωική άμυνα των Βυζαντινών, υπό την ηγεσία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, τα ισχυρά οθωμανικά κανόνια κατάφεραν να καταστρέψουν τα τείχη της πόλης.
Η τελική έφοδος ξεκίνησε τα ξημερώματα της 29ης Μαΐου, με τους Οθωμανούς να εισβάλλουν από την Κερκόπορτα. Ο Κωνσταντίνος έπεσε μαχόμενος, ενώ η πόλη λεηλατήθηκε. Ο Μωάμεθ εισήλθε θριαμβευτής στην Αγιά Σοφιά, μετατρέποντάς την σε τζαμί. Η άλωση σήμανε την αρχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως παγκόσμιας δύναμης και το τέλος μιας χιλιόχρονης αυτοκρατορίας, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στην παγκόσμια ιστορία.
Το Έργο «Εάλω η Πόλις» του Δημήτρη Θεοδοσάκη
Ο Δημήτρης Θεοδοσάκης, γνωστός για την προσφορά του στα πολιτιστικά δρώμενα, δημιούργησε το ποιητικό έργο «Εάλω η Πόλις», αποτυπώνοντας με λυρικότητα και συναίσθημα τα γεγονότα της Άλωσης. Το έργο αποτελείται από 39 ποιήματα, καθένα εκ των οποίων αναδεικνύει διαφορετικές πτυχές της τραγικής εκείνης ημέρας. Ο ποιητής εστιάζει στην ηρωική μορφή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, την πτώση της Αγιάς Σοφιάς, καθώς και τη συμμετοχή της Κρήτης στη μάχη. Μέσα από τα ποιήματά του, ο Θεοδοσάκης εκφράζει την ανδρεία, την αυταπάρνηση και τον πόθο για ελευθερία, μεταφέροντας τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής.
Η σημαντικότητα του Έργου
Το «Εάλω η Πόλις» του Θεοδοσάκη δεν είναι απλώς μια ποιητική αναπαράσταση της Άλωσης, αλλά ένα έργο που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ παρελθόντος και παρόντος. Μέσω της ποίησής του, ο δημιουργός καταφέρνει να αναδείξει τις διαχρονικές αξίες του ελληνισμού, όπως η πίστη, η ανδρεία και η ελπίδα. Η μελοποίηση των ποιημάτων από τον αξιολογότατο καθηγητή της Βυζαντινής Μουσικής και χοράρχη της Βυζαντινής Χορωδίας Κρήτης κ. Ιωάννη Δαμαρλάκη και η φωνητική τους απόδοση προσδίδουν μια επιπλέον διάσταση στο έργο, καθιστώντας το προσιτό και συγκινητικό για το κοινό. Η παρουσίαση του έργου στο Πολύκεντρο Μοιρών του Δήμου Φαιστού αποτελεί μια ευκαιρία για το κοινό να έρθει σε επαφή με αυτή την ιστορική αναδρομή, βιώνοντας τα συναισθήματα και τις εικόνες που αποτυπώνονται μέσα από την ποίηση και τη μουσική.
Η Παράσταση στο Πολύκεντρο Μοιρών
Η Περιφέρεια Κρήτης, αναγνωρίζοντας τη σημασία του έργου, παρουσιάζει το «Εάλω η Πόλις» στο Πολύκεντρο Μοιρών του Δήμου Φαιστού την Κυριακή 30 Μαρτίου στις 7:00 το απόγευμα. Η παράσταση περιλαμβάνει την αφήγηση του Βαγγέλη Μαστορογιαννάκη, ενώ η Μαρία Σουλτάτου ερμηνεύει τα μελοποιημένα ποιήματα. Συμμετέχουν επίσης η Ελένη Πασαή, ο Μιχάλης Μπελιβάνης, ο Μάνος Σγουρίδης, ο Μανόλης Δρίμης, ο Γιάννης Χαρκούτσης και η Βυζαντινή Χορωδία Κρήτης. Η εκδήλωση αυτή αποτελεί μια σύμπραξη ταλέντων και μια προσπάθεια ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, προσφέροντας στο κοινό μια μοναδική εμπειρία.
Πολλά ευχαριστώ στην κα Φωτεινή Μαρκουτσάκη Κτιστάκη γραμματέα της Βυζαντινής Χορωδίας Κρήτης, για την συνεργασία, την αγάπη της στον Πολιτισμό γενικότερα και στην γνωριμία και σημαντικότητα της Βυζαντινής μουσικής στο νησί μας, υπό την καθοδήγηση του αξιολογότατου καθηγητή της Βυζαντινής Μουσικής – Ψαλτικής κου Ιωάννη Δαμαρλάκη.
Αναφέρει σε δήλωσή του ο κ. Δημήτρης Θεοδοσάκης στην παρουσίαση του έργου πριν μερικά χρόνια στο Ηράκλειο:
«Τα τραγούδια που έγραψα για την Πόλη εκφράζουν το μοιρολόι της Ρωμιοσύνης που όσοι αιώνες και αν διαβούν δε θα σβήσει. Είναι ένα αφιέρωμα για τη Βασιλεύουσα για να τιμήσω εκείνους που την υπερασπίστηκαν και έπεσαν στο καθήκον. Κατ’ επέκταση να τιμήσω εκείνους που αγωνίζονται για το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας. Επίσης να τιμήσω τους στερνούς υπερασπιστές της Πόλης τους γενναίους Κρήτες που με γενναιότητα την υπερασπίστηκαν καταδεικνύοντας τους ακατάλυτους δεσμούς της Κρήτης με την Πόλη»
Από την πλευρά του ο κ. Γιάννης Δαμαρλάκης δήλωσε σε προηγούμενη παρουσίαση του έργου:
«Πριν από 10 χρόνια ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια με τους στίχους του Δημήτρη Θεοδοσάκη. Το πάλευα και ισορροπούσα μεταξύ της βυζαντινής μουσικής, της δημοτικής μουσικής γενικά και ειδικότερα της κρητικής μουσικής, αλλά και της λαϊκής μουσικής. Την ιδιαιτερότητα αυτής της παράστασης την κάνει σ΄αυτό το έργο η προσωπικότητα του κρητικού Μανούσου Καλλικράτη ο οποίος ήταν ο τελευταίος πολεμιστής και υπερασπιστής του Βυζαντίου μαζί με άλλους 10 κρητικούς. Γυρίζοντας πίσω φόρεσαν το κρουσομάντιλο σε ένδειξη πένθους για το πάρσιμο της πόλης. Με συνεπήρε και μόνον αυτό το γεγονός ως Κων/πολίτη. Μετά από 10 χρόνια λοιπόν δουλειάς είμαστε στην ευχάριστη θέση εγώ και οι συνεργάτες μου να παρουσιάσουμε αυτό το έργο. Πρωταγωνίστρια η μεγάλη ερμηνεύτρια ΜαρίαΣουλτάτου».
Εύα Καπελλάκη Κοντού [Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]
