Κινητή Μονάδα Μαστογραφίας: Μια ασπίδα πρόληψης για τις γυναίκες της Κρήτης!
της Εύας Νιργιανάκη…
Η πρόληψη σώζει ζωές – και στην Κρήτη!
Η Κινητή Μονάδα Μαστογραφίας της Περιφέρειας Κρήτης, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες δημόσιας υγείας στο νησί, αποδεικνύει καθημερινά τη δύναμη της προληπτικής ιατρικής. Κάθε χρόνο πραγματοποιεί περισσότερες από 3.000 μαστογραφίες δωρεάν.
Για περισσότερα από 17 χρόνια, η μονάδα αυτή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του καρκίνου του μαστού, φέρνοντας δωρεάν εξετάσεις και έγκαιρη διάγνωση στις γυναίκες, ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του νησιού.
Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, έδειξαν πως ο φόβος του αποτελέσματος είναι ένας από τους κυριότερους λόγους αποφυγής της μαστογραφίας, ενώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν η έλλειψη ενημέρωσης και ορισμένα πολιτιστικά στερεότυπα. Ωστόσο, η δράση της Κινητής Μονάδας έχει καταφέρει να σπάσει αυτά τα εμπόδια, με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες που δεν έχουν εξεταστεί ποτέ στο παρελθόν.
Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά τον επιπολασμό των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια, ο προσυμπτωματικός έλεγχος οδηγεί σε μείωση των θανάτων.
Η ακούραστη αυτή προσπάθεια δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συμβολή ανθρώπων όπως ο κ. Πιτσούλης Γιώργος, Αναπληρωτής Περιφερειάρχης, Αρμόδιος τομέα Υγείας και Κινητών Μονάδων, που με τη δέσμευση και το όραμά του έχει συμβάλει καθοριστικά στη λειτουργία και την εξέλιξη της μονάδας. Ο ίδιος και η ομάδα του αγωνίζονται αδιάκοπα, ώστε κάθε γυναίκα να έχει πρόσβαση σε προληπτικό έλεγχο, ανεξαρτήτως γεωγραφικών ή κοινωνικών περιορισμών.
Στο πλαίσιο των δράσεων για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στις 19 Μαρτίου, η Κινητή Μονάδα Μαστογραφίας θα βρίσκεται στον Δήμο Φαιστού, ενισχύοντας το μήνυμα πως η πρόληψη είναι το πιο ισχυρό όπλο απέναντι στον καρκίνο.
Ακολουθεί η συνέντευξη με τον κ. Πιτσούλη, ο οποίος μοιράζεται πολύτιμες πληροφορίες για το έργο της μονάδας, τις προκλήσεις, αλλά και τις ελπιδοφόρες προοπτικές της προληπτικής ιατρικής στην Κρήτη.
Η Κινητή Μονάδα δεν αποτελεί απλώς ένα διαγνωστικό εργαλείο, αλλά μια γέφυρα ζωής για χιλιάδες γυναίκες, αποδεικνύοντας πως η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση μπορούν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά.
Ποια είναι τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των γυναικών που εξετάστηκαν από την Κινητή Μονάδα Μαστογραφίας της Περιφέρειας Κρήτης και ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων;
Η κινητή μονάδα μαστογραφίας λειτουργεί καθημερινά από το 2008, εδώ και περίπου 17 χρόνια, εξυπηρετώντας όλη την Κρήτη. Κάθε χρόνο πραγματοποιούμε γύρω στις 4.000 μαστογραφίες, με καθημερινό όριο 20-25 εξετάσεις. Η λειτουργία της μονάδας διακόπηκε μόνο την περίοδο του COVID-19 και όταν υπάρχουν τεχνικές βλάβες ή αργίες. Σκοπός της, είναι να βρίσκεται σε όλα τα μέρη του νησιού, Οι εξετάσεις πραγματοποιούνται σε απομακρυσμένες περιοχές, πλατείες, κεντρικές γειτονιές και χωριά, σε συνεργασία με πολιτιστικούς συλλόγους, ενορίες και σωματεία, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη διάχυση της πρόληψης και η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στην προσπάθεια ευαισθητοποίησης και προσέγγισης των γυναικών για προληπτικές εξετάσεις, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες ή αγροτικές περιοχές της Κρήτης;
Προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε την κατάσταση, μέσω μιας μεγάλης έρευνας, που διεξήχθη και ολοκληρώθηκε λίγο πριν την περίοδο του κορωνοϊού, ερωτήθηκαν περίπου 4.000 γυναίκες, και τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι ναι μεν υπήρχε σχετική ενημέρωση για τον καρκίνο και πως τον προλαμβάνουμε. Ωστόσο, διαπιστώσαμε ότι ο βασικότερος λόγος αποφυγής της μαστογραφίας είναι ο φόβος του αποτελέσματος. Επιπλέον, πολιτιστικά στερεότυπα, όπως η ντροπή ή η άγνοια σχετικά με την εξέταση, όπως και η πρόσβαση επηρεάζουν τη συμμετοχή. Υπάρχουν επίσης αντιλήψεις περί πόνου ή κινδύνου από την ακτινοβολία, που όμως δεν ευσταθούν επιστημονικά. Γυναίκες με καλύτερη πρόσβαση στην ενημέρωση και υψηλότερο κοινωνικό, βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο είναι πιο πιθανό να υποβληθούν σε προληπτικό έλεγχο.
Υπάρχουν σχέδια για την ενίσχυση ή την επέκταση του προγράμματος της Κινητής Μονάδας Μαστογράφου, όπως η εισαγωγή νέων τεχνολογιών ή η συνεργασία με άλλους φορείς υγείας; Πώς λαμβάνονται οι πολιτικές πρόληψης και παρεμβάσεων στην κοινωνία της Κρήτης;
Συνεχώς επιδιώκουμε την επέκταση και τη βελτίωση του προγράμματος. Αξίζει να σημειωθεί πως η δράση αυτή ξεκίνησε με αναλογικό μαστογράφο, όμως, στο πλαίσιο της συνεχούς αναβάθμισης των υπηρεσιών, το μηχάνημα αντικαταστάθηκε από ψηφιακό, προσφέροντας μεγαλύτερη ακρίβεια στις διαγνώσεις και βελτιωμένη ποιότητα εξετάσεων. Συνεργαζόμαστε επίσης, με την Ιατρική Σχολή Κρήτης και με κοινωνικούς φορείς για να μεγιστοποιήσουμε την πρόσβαση των γυναικών στις εξετάσεις. Παράλληλα, το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης, που δημιουργήθηκε το 2014, μας παρέχει πολύτιμα δεδομένα για τη χάραξη πολιτικών πρόληψης, το οποίο το επόμενο διάστημα πρόκειται να επαναχρηματοδοτηθεί. Βρήκαμε και συνδυάσαμε τη μορφή του καρκίνου με την ηλικία, το φύλο, το επάγγελμα και τα γεωγραφικά δεδομένα. Τα αποτελέσματα εντοπίζουν φυλετικές διαφορές, στους άνδρες πρότερος είναι ο καρκίνος του πνεύμονα και ακολουθεί του παχέως εντέρου, ενώ το 1/3 του συνόλου των καρκίνων στις γυναίκες προσβάλλει το μαστό, με διαφορά, και ακολουθεί του παχέως εντέρου. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε αύξηση στον καρκίνο του πνεύμονα και στις γυναίκες, εξαιτίας του καπνίσματος.
Πώς αξιολογείτε την επίδραση της Κινητής Μονάδας στην έγκαιρη διάγνωση και τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού; Υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα που υποστηρίζουν αυτή την αξιολόγηση;
Τα ποσοστά της Κρήτης από το 2013 έως και σήμερα είναι συνεχώς αυξανόμενα στον καρκίνο του μαστού. Τα μοντέλα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, επιβεβαιώνονται και τα βλέπουμε στην πράξη. Θέλω να σημειώσω, ότι η πιθανότητα της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου στον μαστό αυξάνεται με την ηλικία. Το σημαντικό και το ελπιδοφόρο είναι όμως, ότι οι παρεμβάσεις που γίνονται τόσο από την Περιφέρεια Κρήτης, όσο και από άλλους φορείς με την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και την κινητικότητα των γυναικών στη κατεύθυνση της πρόληψης τα τελευταία χρόνια, ενώ παρατηρούνται αυξητικές τάσεις στον καρκίνο του μαστού, έχουμε μείωση των θανάτων από αυτόν.
Ποιος είναι ο ρόλος της κοινωνικής στήριξης, όπως της οικογένειας, στην απόφαση μιας γυναίκας να κάνει μαστογραφία;
Είναι πολύ σημαντικός. Ένα ιδιαίτερο εύρημα από τις μελέτες που υλοποιούνται δείχνει, ότι οι σύζυγοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κινητοποίηση των γυναικών για μαστογραφία. Οι καμπάνιες ενημέρωσης ενσωματώνουν την οικογένεια και τους τοπικούς φορείς για μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Από πλευράς μας, η βασική προτεραιότητα είναι η πρόσβαση των γυναικών που δεν έχουν κάνει ποτέ μαστογραφία. Για παράδειγμα, από τις 100 γυναίκες που υποβλήθηκαν σε μαστογραφία για πρώτη φορά, μέσω της κινητής μονάδας, οι μισές τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια συνεχίζουν τον έλεγχο.
Ποιες είναι οι μελλοντικές στρατηγικές της Περιφέρειας Κρήτης για την περαιτέρω βελτίωση των υπηρεσιών πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού;
Επικαιροποιούμε συνεχώς τις στρατηγικές μας, βασιζόμενοι σε επιστημονικά δεδομένα. Δίνουμε έμφαση στην ευαισθητοποίηση και την κοινωνική κινητοποίηση, καθώς οι πολιτιστικοί σύλλογοι και οι τοπικοί φορείς έχουν αποδειχθεί πολύτιμοι συνεργάτες. Κάνουμε συνεχώς καμπάνιες πρόληψης κι ευαισθητοποίησης μέσω διαφόρων και διαφορετικών δρωμένων. Προσπαθήσαμε το 2008 να «βάλουμε» τις γυναίκες στη διαδικασία της μαστογραφίας κι έχουμε φτάσει στο 2025, το λέω με χαρά, να μην προλαβαίνει η μονάδα μαστογράφου να ανταποκρίνεται στα αιτήματα των φορέων για να επισκεφτεί τις περιοχές τους.
Ποια είναι η πιο δυνατή στιγμή που έχετε ζήσει μέσα από το έργο σας στις κινητές μονάδες μαστογραφίας;
Είναι πολλές, αλλά ξεχωρίζω μια περίπτωση, όπου πρόσφατα, μια γυναίκα ήρθε να μας ευχαριστήσει, γιατί μέσω της κινητής μονάδας διαγνώστηκε έγκαιρα με καρκίνο και σώθηκε η ζωή της. Αυτές οι στιγμές είναι η μεγαλύτερη μας ηθική ανταμοιβή και μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε το εθελοντικό μας έργο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλη την ομάδα και τους συνεργάτες μου, αλλά ειδικά ευχαριστώ την κα Κάββαλο Τζεραρντίνα, Διευθύντρια Ακτινολογικού Τμήματος Βενιζέλειου Νοσοκομείου, γιατί καθημερινά συνεχίζει να προσφέρει δωρεάν με κάθε μέσο, σε όποιες γυναίκες το έχουν ανάγκη.
