Άνθρωποι και Τοπία της Κρήτης – 75 χρόνια Αγροτικού Συνεταιρισμού «Αγίας Μαρίνας»
Επτά χωριά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να μην δέχονται πιέσεις από ενδιάμεσους κερδοσκόπους για την προώθηση του ελαιόλαδου. Τα κατάφεραν!
Το κτίριο του Αγροτικού Συνεταιρισμού βρίσκεται στο κέντρο του κάμπου της Μεσαράς, στο σταυροδρόμι των δρόμων Πετροκεφαλίου – Ματάλων και Φαιστού – Σίβα. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολύ κοντά βρίσκεται τα Μινωικά λιμάνια του Κωμού και των Ματάλων. Την περιοχή επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες απ’ όλο τον κόσμο.
Εκτός από το αρχαίο Μινωικό παλάτι της Φαιστού υπάρχει ο δρόμος που οδηγεί στο λεγόμενο «Άγιον Όρος» των Αστερουσίων. Μπορεί ο επισκέπτης του θρησκευτικού τουρισμού να δει την Ιερά Μονή Οδηγήτριας , τους Αγιούς, τον σπηλαιώδη ναό της Παναγίας της Μαρτσαλιανής, το ακρωτήριο Λίθινο το γνωστό ως «Κεφάλι» με τον Τίμιο Σταυρό. Τους Καλούς Λιμένες και το Σπήλαιο του Αποστόλου Παύλου και τόσα άλλα ιστορικό – θρησκευτικά μέρη.
Πλησίον του εργοστασίου βρίσκεται η κρήνη της Αγίας Μαρίνας, λαϊκής τέχνης δημιουργία που επί σειρά ετών τροφοδοτούσε με το γάργαρο νερό της τόσο τους ανθρώπους των παρακείμενων χωριών, ειδικότερα όταν δεν υπήρχε το νερό στα σπίτια, όσο και τα ζώα.
75 ολόκληρα χρόνια συνεχούς λειτουργίας του Αγροτικού Συνεταιρισμού, δεν είναι δα και λίγα!
[…] κι από μια σπίθα ολόμικρη, φωτιά μεγάλη εγίνη.
Αυτή την σπίθα την «ολόμικρη», που μπορεί να λέγεται και πάθος κι υπέρβαση, κι αγώνας κι ανάσταση,
Τι είναι η Κρήτη, λοιπόν; Κάθε πατουχιά της είναι και μια ιστορία. Κι ένας μύθος.
Ο Νίκος Ψιλάκης στέκεται στην νοητή σπίθα της ψυχής καταπώς αναφέρει ο μεγάλος ποιητής Βιτσέντζος Κορνάρος στον «Ερωτόκριτο»:
..κάνει τον ανήμπορο άντρα και παληκάρι
τον φοβητσιάρηνάφοβον πρόθυμο τον οκνάρη
Δεν ήθελε κόπο αλλά ψυχή για να ενώσουν τις δυνάμεις τους αυτά τα επτά χωριά του κάμπου για το κοινό καλό και όχι προς ίδιον όφελος.
Ν’ αγαπάς, λένε, όλα όσα σ’ έχουν αναθρέψει και σ’ έχουν μεγαλώσειέτσι μόνο θα πας μπροστά και ο τόπος σου θ’ αναδειχθεί, γιατί όταν η λήθη συμπαρασύρει τις αναμνήσεις και τις ρίζες του δένδρου των προγόνων στα σωθικά της, τότε ό,τι αγαπάς θα γίνει σκόνη στον άνεμο!
Αυτοί οι λίγοι ονειροπόλοι αψήφησαν την εποχή της διαγραφής κι εγκατάλειψης για χάρη της τεχνητής νοημοσύνης, του διαδικτύου και της κωδικοποίησης του λόγου και ως Δον Κιχώτες μάζεψαν από κάθε γωνιά τ απομεινάρια της αγροτικής ζωής των χωριών τους. Με κόπο πολύ αλλά με μεράκι και αγάπη με την προσδοκία να τοποθετηθούν σε προθήκες στις αίθουσες του Αγροτικού Συνεταιρισμού [υπό αναβάθμηση],για να μάθει η νέα γενιά το παρελθόν της και την ιστορία της.
Ένας τέτοιος ρομαντικός είναι ο κος Γιώργος Συγκελάκης, ο οποίος ήταν πρόεδρος του εποπτικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού και σήμερα πρόεδρος της ομάδας φίλων των μουσείων της αγροτικής ζωής, που ο ίδιος συνέβαλε διατης επιμέλειας, συνεχούς εργασίας αλλά και έρευνας, καταγραφής ιστορικών στοιχείων, αναζήτησης εργαλείων παλαιών επαγγελμάτων και τοποθέτησής των στις αίθουσες στον εσωτερικό προαύλιο χώρο του Αγροτικού Συνεταιριστικού ελαιουργικού εργοστασίου.
Το Σάββατο 21 του Σεπτέμβρη με την ευκαιρία του εορτασμού των 75 χρόνων οι καλεσμένοι θαέχουν την δυνατότητα να επισκεφτούν αυτές τις αίθουσες με τα εκθέματα της αγροτικής ζωής των χωριών μας.
Του Σωμαρά, όπως μας λέει ο κος Συγκελάκης Γιώργος, ήταν ένα δύσκολο επάγγελμα γιατί έπρεπε στην ουσία να φτιάξει το σαμάρι του γαϊδουριού ή του αλόγου με τέτοιο τρόπο ώστε να μην πληγώνει το ζώο. Τώρα τα ευγενή υποζύγια είναι δυσεύρετα, μπορεί να τα δει κανείς μόνο σε ζωολογικά πάρκα.
Ο Μπακάλης με τη σέσολα και την ζυγαριά με τα δράμια. Το σημαντικό είναι ότι ο κος Συγκελάκης επί σειρά ετών προσπαθεί να συλλέξει όσα περισσότερα αντικείμενα της αγροτικής ζωής μπορεί, ώστε να εκτεθούν στις αίθουσες του Αγροτικού Συνεταιρισμού, όπως τα εργαλεία του Σιδερά, του Αλμπάτη, του Μελισσοκόμου, του Ράφτη, του Κουρέα, του Καφετζή, του Φούρναρη και διάφορα άλλα που αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η έκθεση παλαιών ιστορικών ελαιοτριβείων από την Μινωική εποχή έως τις ημέρες μας!
Σπουδαίαπροσπάθεια που πρέπει να δουν και ν’αξιολογήσουν οι αρμόδιοι ώστε να γίνουν οι χορηγοί ολοκλήρωσης του έργου. Αποτελεί στολίδι στην περιοχή και συγχρόνωςσυμβάλει στην ποιοτική αναβάθμιση της.
Θα σταθώ λίγο περισσότερο στην Ιερή Τέχνη της Υφαντικής…
Αναφορικά με την εκπαίδευση της Υφαντικής Τέχνης
Ανακοινώθηκε από το Δ.Σ. του Αγροτικού Συνεταιρισμού:
Ο Γεωργικός Συνεταιρισμός «Αγίας Μαρίνας» προτίθεται να λειτουργήσει Σχολείο Εκπαίδευσης στην ΥφαντικήΤέχνη, στον χώρο του ελαιουργείου του.
Για την λειτουργία του Σχολείου αυτού διαθέτει τόσο τον κατάλληλο στεγασμένο χώρο, όσο και αριθμό αργαλειών [περίπου 5-6 αργαλειούς].
Για την υλοποίηση της παραπάνω εκπαίδευσης, παρακαλούμε να μας γνωρίσετε: [απευθύνεται και στους Πολιτιστικούς Συλλόγους των χωριών του Συνεταιρισμού]
Α. Την ύπαρξη παλαιών γυναικών του χωριού σας οι οποίες γνωρίζουν και επιθυμούν, επί εθελοντικής βάσεως, να διδάξουν υφαντική.
Β. Τον αριθμό των γυναικών που επιθυμούν να εκπαιδευτούν στην υφαντική.
Γ. Τις ημέρες και τις ώρες, που κατά τη γνώμη σας, θα μπορούσε να λειτουργήσει η παραπάνωεκπαίδευση.
- Συμπληρωματικά σας γνωρίζουμε ότι ταέξοδα λειτουργίας του σχολείου υφαντικής [για αγορά υλικών – φάδια – κλωστές κλπ] θα επιβαρύνουν τον Συνεταιρισμό, όπου θα παραμείνουν τα υφαντά.
Εκτός αν υπάρχουν εκπαιδευόμενες, οι οποίες πληρώνοντας τα έξοδα αγοράς των υλικών, θα παίρνουν και τα αντίστοιχα υφαντά.
Μετά τη συγκέντρωση των ονομάτων που ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στην Εκπαίδευση της υφαντικής, θα ορισθεί συνάντηση προκειμένου να ληφθούν τελικέςαποφάσεις, σχετικά με τον τρόπο, χρόνο και λοιπές λεπτομέρειες που θαλειτουργήσει η εν λόγω εκπαίδευση.
Η σημαντικότητα της Υφαντικής Τέχνης
Διαβάζω την ανάρτηση στο διαδίκτυο:
Με τον όρο υφαντική εννοούμε τη διαδικασία παραγωγής υφασμάτων και ενδυμάτων (εξασφάλιση πρώτων υλών, αρχική επεξεργασία, ύφανση) σε άμεση συνάρτηση με κοινωνικές και άλλες παραμέτρους. Στα Αστερούσια σήμερα δύο ομάδες γυναικών ηλικίας από 38 έως 85 ετών υφαίνουν και δημιουργούν στα εργαστήρια, με ποικίλα είδη ύφανσης, τσάντες, πορτοφόλια, κουρτίνες, καρεκλόπανα, βούργιες μικρές και μεγάλες, μάρσιπους θηλασμού, φορέματα, ακόμη και νυφικά με μπόλια και ό,τι άλλο τους ζητηθεί. Ακολουθώντας πιστά την τεχνογνωσία που τους παραδίδουν οι γιαγιάδες-δασκάλες, όπως τις αποκαλούν, εργάζονται καθημερινά σε αυθεντικούς παλαιούς αργαλειούς (στο διάσιμο, τύλιγμα, περαμάτισμα στους μίτους, στο χτένι, στο κομπόδεμα κτλ.). Το στοιχείο συναντάται στον νομό Ηρακλείου και συγκεκριμένα στη Δημοτική Ενότητα Αστερουσίων του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων (Αχεντριάς, Εθιά, Μουρνιά, Πρινιάς, Παράνυμφοι, Αμύγδαλος, Μεσοχωριό, Ροτάσι, Πύργος, Δωράκι, Χάρακας, Πραιτώρια, Πλακιώτισσα, Λιγόρτυνος, Τεφέλι, Χαράκι).
Είναι η εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2018:
Σημαντική πληροφόρηση αναφορικά για την έμπρακτη σημαντικότητα της υφαντικής τέχνης στις ημέρες μας. Όπως ακριβώς έκαναν οι μανάδες μας και οι γιαγιάδες μας τις περασμένες δεκαετίες στα χωριά της Κρήτης, εξασφαλίζοντας την αυτονομία του κάθε σπιτιού στην καθημερινότητά του.
Οι μνήμεςανεξίτηλες από την παιδική μου ηλικία όταν η μάνα μου και η θεία μου έκαναν το διάσιμο με τις κλωστές και τακουβάρια…ολόκληρη ιεροτελεστία κάθε φορά. Και κάθε φορά σε όλη αυτή την διαδικασία μαζευόταν όλες οι γυναίκες του χωριού να βοηθήσουν έτσι ώστε να στηθεί το υφαντό και ν’ ακουστεί ο ήχος στις πατητήρες και το πέταλο, με τις σαΐτες να περνάνε πάνω – κάτω και να γίνονται τ’ αριστουργήματα της λαϊκής τέχνης!
Σε κάθε υφαντό αποτυπωνόταν η ψυχή της υφάντρας αλλά και της Κρήτης ολάκερης!
Στον Αγροτικό Συνεταιρισμό της «Αγίας Μαρίνας» θ’ αναβιώσουν αυτή την τέχνη δημιουργώντας το σχολείο υφαντικής στο χώρο του Συνεταιρισμού από υφάντρες έμπειρες για να μάθουν οι κοπελιές την τέχνη αυτή.
Η σπίθα της ψυχής να γίνει φλόγα δημιουργίας για καλύτερες και φωτεινότερες ημέρες ανάπτυξης και πολιτισμού!
Εύα Καπελλάκη – Κοντού [Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος & ραδιοφωνική παραγωγός]
