2025 – 2035+: Τα Ενετικά Τείχη αλλάζουν τη ζωή στο Ηράκλειο (video)

Η επόμενη μέρα της υπογραφής της Προγραμματικής Σύμβασης, τα έργα, οι παρεμβάσεις, ο δυναμικός προϋπολογισμός και τα οφέλη – Αλέξης Καλοκαιρινός: Ξεκινάμε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, από την προστασία των μνημείων, έως την καλλιτεχνική έκφραση και την ένταξη στην καθημερινότητα του εκπληκτικού μνημειακού συνόλου.

Σε μια ιστορική μέρα για το Ηράκλειο, την Πέμπτη 23 Οκτωβρίου υπεγράφη στο Υπουργείο Πολιτισμού η Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης (ΠΣΠΑ) για την Προστασία, Αξιοποίηση και Ανάδειξη της Ενετικής Οχύρωσης και των Νεωρίων του Ηρακλείου ανάμεσα στην Υπουργό Λίνα Μενδώνη, τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, τον Δήμαρχο Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινό και την Πρόεδρο του ΟΔΑΠ Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου.

Μια σύμβαση διάρκειας δέκα ετών, με δυνατότητα παράτασης, η οποία περιλαμβάνει μελέτες και έργα αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημειακού συνόλου, παρεμβάσεις προσβασιμότητας, ανάπλασης και διαμόρφωσης χώρων, καθώς και τη δημιουργία εκθέσεων.

Οικονομικά στοιχεία

Ο προϋπολογισμός της ΠΣΠΑ, ύψους 22,5 εκατ. ευρώ χρηματοδοτείται από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Ηρακλείου και της Περιφέρειας Κρήτης, περιλαμβάνονται συνολικά 34 αντικείμενα (23 μελέτες, υπηρεσίες και προμήθειες και 11 έργα) και έχει δυναμικό χαρακτήρα. Συνιστά την αφετηρία σύμφωνα με τις δεδομένες δεσμεύσεις και τα προγραμματισμένα έργα, αλλά αναμένεται να αυξηθεί όσο θα ολοκληρώνονται οι μελέτες και θα δίδεται η δυνατότητα προγραμματισμού των αντίστοιχων έργων, στο μέτρο που θα προκύπτουν χρηματοδοτικά εργαλεία και οι δυνατότητες εκτέλεσής τους. Στόχος είναι με την ολοκλήρωση κάθε μελέτης (φωτισμού των Τειχών, σύνδεσης του προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα με το θαλάσσιο τείχος, διαμόρφωσης χώρων στάθμευσης επισκεπτών του μνημείου, κάθετης σύνδεσης με τον τάφο του Ν. Καζαντζάκη, διαμόρφωσης της τάφρου από το Κομμένο Μπεντένι έως το Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκη και δυτικής τάφρου της οδού Εφόδου, ανάπλασης του πάρκου Νεολαίας, κ.α.)να αξιοποιούνται προγράμματα χρηματοδότησης ώστε να υλοποιούνται και τα αντίστοιχα έργα.

Προστασία και ανάδειξη

Ιδιαίτερη σημασία δίδεται σε έργα προστασίας και διάσωσης του μνημείου (Νεώρια, παραθαλάσσιο τμήμα, παράκτιας ζώνης στον κόλπο του Δερματά, Προμαχώνα Μαρτινέγκο, κορτίνα Μπέμπο – Αγ. Φραγκίσκου, ανατολική πλευρά του Προμαχώνα Sabbionara με το αντίστοιχο orecchione, πλατείας Κόρακα, κ.α.), στο ετήσιο έργο παρακολούθησης, συντήρησης και συνεχούς αποκατάστασης ζημιών του μνημείου, το οποίο ενισχύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού με το ποσό των 250.000 ετησίως και από τον Δήμο Ηρακλείου επίσης με 250.000 ευρώ.

Πολιτισμός, εκπαίδευση, αθλητισμός

Ο τομέας του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, της άθλησης και του αθλητισμού στο μοναδικό περιβάλλον των Ενετικών τειχών, αποτελεί εξίσου σημαντικό στοιχείο της ΠΣΠΑ. Ο νέος θεσμός του «Φεστιβάλ των Τειχών» που με την χρηματοδότηση και από την πλευρά του Υπουργείου Πολιτισμού με το ποσό των 150.000 ευρώ ετησίως συν 180.000 ευρώ από τον Δήμο Ηρακλείου θα διευρύνει περαιτέρω την εμβέλειά του, η δημιουργία εκθέσεων («Ενθυμημάτων Εθνικής Αντίστασης» στη Στοά Μακάσι και «Ηράκλειο – 40 αιώνες ιστορίας» στην πύλη Παντοκράτορα), η αποδοχή του αιτήματος διατήρησης των δραστηριοτήτων του Εργοτέλη και του Ηράκλειο ΟΑΑ, η δημιουργία νέων αθλητικών γεγονότων υπερτοπικού χαρακτήρα, η καθιέρωση εκπαιδευτικών δράσεων, η λειτουργία των αναψυκτηρίων, αλλά και η δυνατότητα που δίνουν τα Τείχη για καθημερινή άθληση σε όλη την οικογένεια.

Οργάνωση – Συντονισμός

Προβλέπεται η επικαιροποίηση της οικονομοτεχνικής μελέτης για τη διαχείριση και λειτουργία του μνημείου, στη δημιουργία Κανονιστικού Πλαισίου, καθώς και η εκπόνη σηγενικού σχεδίου Master-Plan για την παραλιακή ζώνη (παράκτιο τείχος και ευρύτερη περιοχή των Ενετικών Νεωρίων), προκειμένου να προσδιοριστούν οι χρήσεις και οι μελλοντικές παρεμβάσεις. Επίσης, η εγκατάσταση συστημάτων ασφαλείας με κάμερες για την προστασία και εποπτεία του μνημείου αλλά και η δημιουργία και λειτουργία βάσης δεδομένων, με σκοπό την καταγραφή των επεμβάσεων και την εν γένει παρακολούθηση του αντικειμένου της ΠΣΠΑ.

Με στόχο την άρτια υλοποίηση της ΠΣΠΑ, συγκροτείται Επιτροπή Παρακολούθησης και Επιτροπή Στρατηγικού Σχεδιασμού:

• Η Επιτροπή Παρακολούθησης αποτελείται από επτά μέλη: Δυο από το Υπουργείο Πολιτισμού, ένα από την Περιφέρεια Κρήτης, τρία από τον Δήμο Ηρακλείου και ένα από τον ΟΔΑΠ, με Πρόεδρο τον Δήμαρχο Ηρακλείου.
• Η Επιτροπή Στρατηγικού Σχεδιασμού, η οποία φέρει και την ευθύνη χάραξης στρατηγικής για την υλοποίηση της ΠΣΠΑ, ιεραρχεί και προγραμματίζει την υλοποίηση των μελετών, έργων, δράσεων, υπηρεσιών κτλ. που περιλαμβάνονται στην παρούσα ανά έτος, αποτελείται από έξι μέλη. Από την Υπουργό Πολιτισμού, τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, τον Περιφερειάρχη Κρήτης, τον Δήμαρχο Ηρακλείου, τον εκάστοτε αρμόδιο Αντιδήμαρχο του Δήμου Ηράκλειου και τον Πρόεδρο του Δ.Σ. του ΟΔΑΠ. Πρόεδρος της Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού ορίζεται η Υπουργός Πολιτισμού ή ο Δήμαρχος Ηρακλείου, σε κατά περίπτωση συνεννόηση τους.

Επίσης, στον νέο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Ηρακλείου προβλέπεται η δημιουργία ειδικής Διεύθυνσης Τειχών, με τρία τμήματα, κατάλληλα στελεχωμένη για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της ΠΣΠΑ.

Όπως έχει επισημάνει ο Δήμαρχος Ηρακλείου Αλέξης Καλοκαιρινός, στόχος είναι τα Ενετικά Τείχη να ενταχθούν στην καθημερινότητα όλων των ανθρώπων, όχι μόνο ως χώρος αναψυχής, αλλά και για την κυκλοφορία με τα πόδια και το ποδήλατο στο σύστημα των Τειχών, στο ισόπεδο τμήμα τους, στην τάφρο, αλλά και στις διασυνδέσεις που προσφέρουν μέσω των πυλών, των χαμηλών πλατειών και των στοών τους.

Τονίζοντας ότι οι βάσεις πάνω στις οποίες έχει τεθεί αυτό το πολύπτυχο πρόγραμμα που πρόκειται να αναπτυχθεί είναι στέρεες, ο Αλέξης Καλοκαιρινός ευχαρίστησε ιδιαίτερα, τόσο εκ μέρους του Δήμου Ηρακλείου όσο και προσωπικά την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη «για την έμπνευση, την καθοδήγηση, την υποστήριξη και την εμπιστοσύνη με την οποία περιβάλλει τον Δήμο Ηρακλείου», καθώς και τους συνεργάτες της. Επίσης, τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη «για την σταθερή του συνδρομή, την τόσο συντελεστική, στα πιο κομβικά ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ειδικότερα του Δήμου Ηρακλείου», καθώς και την Πρόεδρο του ΟΔΑΠ Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου.

Ευχαρίστησε επίσης τους άμεσους πολιτικούς συνεργάτες, τους Αντιδημάρχους Γιώργο Σισαμάκη, Ρένα Παπαδάκη, Νίκο Γιαλιτάκη, Γιώργο Αγριμανάκη, Τάσο Τσατσάκη και Στέλα Αρχοντάκη – Καλογεράκη, τον Πρόεδρο της ΔΕΠΑΝΑΛ Κώστα Βαρβεράκη, τη Γενική Γραμματέα του Δήμου Μαρία Σκραφνάκη, την Προϊσταμένη της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Κρήτης Μαρία Κασωτάκη και τα υπηρεσιακά στελέχη, την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου Βάσω Συθιακάκη και τα στελέχη της, όπως επίσης και τα στελέχη του Δήμου και ιδιαίτερα τα στελέχη του γραφείου Παλιάς Πόλης Εύη Παπαδάκη και Κάλλια Νικολιδάκη, καθώς και στους Ειδικούς Συμβούλους Ρίτα Χαιρέτη και Σπύρο Δοκιανάκη, «για την ικανότητα και την αφιέρωση σε μια ακάματη και αποτελεσματική προσπάθεια που κατέληξε στο ολοκληρωμένο κείμενο της ΠΣΠΑ μετά από πολλαπλές διαδοχικές εκδοχές».

Ο Αλέξης Καλοκαιρινός ανέφερε ότι ενεργοποιούνται όλα τα μέσα για την πραγματοποίηση αυτής της σύμβασης σε ένα μακρό χρονικό ορίζοντα, τονίζοντας: «Μιλάμε για το Ηράκλειο 2025-2035 plus. Και σε αυτό το διάστημα, και σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τα Τείχη θα αναπτύξουν το πλήρες δυναμικό τους για την πόλη. Τα έργα ξεκινούν από τη διάσωση και ανάδειξη του μνημείου αλλά το κύριο ζητούμενο είναι η ζωή, είναι η χρήση αυτού του εκπληκτικού πόρου που διαθέτει το Ηράκλειο και παρέμενε αδρανής για ένα πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Μιλάμε για δράσεις πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, εκπαιδευτικές, αθλητικές οι οποίες ξεκινάνε από την καθημερινότητα και καταλήγουν σε οργανώσεις πολύ μεγάλης εμβέλειας τις οποίες επιδιώκουμε να εγκαθιδρύσουμε στην πόλη και να την χαρακτηρίζουν. Διότι το Ηράκλειο ανάμεσα σε πολλά, ανάμεσα στα τεράστια πλεονεκτήματα τα οποία έχει, έχει τα Τείχη και θα πρέπει να είναι γνωστό και να είναι και πόλος έλξης για αυτά. Αλλά κυρίως θα πρέπει να είναι μια πηγή απόλαυσης, ανάσας και ζωής για τους κατοίκους. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δίνουμε μεγάλη σημασία στην καθημερινή τους χρήση που αφορά και το ισόπεδο μέρος, αφορά την τάφρο, τις πύλες και τις στοές τις οποίες ξεκινάμε και ανοίγουμε σιγά σιγά. Αυτές τις στοές που διασχίζουν το Τείχος περνώντας οι περισσότερες από τις λεγόμενες χαμηλές πλατείες, για να δοθεί η δυνατότητα στους Ηρακλειώτες, όχι μόνο να κάνουν τη βόλτα τους, αλλά να πηγαίνουν και στο σπίτι, στο σχολείο και στη δουλειά τους μέσα από αυτά τα περάσματα, τα οποία χρησιμοποιώντας τα ενισχύουμε συνολικά αυτό το οποίο θέλουμε δηλαδή την βατότητα της πόλης. Θέλουμε την κυκλοφορία με τα πόδια και με το ποδήλατο. Αυτό δηλαδή που ονομάζουν οι ειδικοί βιώσιμη κινητικότητα γίνεται πράξη με ένα τρόπο με τον οποίο μπορεί να γίνει πολύ ιδιαίτερο, πολύ ξεχωριστό στο Ηράκλειο. Αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για την οποία έχουμε δουλέψει πάρα πολύ, χρειάστηκε πολύ δουλειά η οποία βασίστηκε βέβαια και σε προσπάθειες που διαχρονικά έχει κάνει ο Δήμος λαμβάνοντας υπόψη και ότι για πάρα πολύ καιρό ο Δήμος φρόντιζε τα Τείχη, και πώς θα μπορούσε να μην τα φροντίζει, αλλά δεν είχε δικαιοδοσία στα Τείχη, δεν είχε λόγο στα Τείχη. Τώρα έχουμε όχι μόνο λόγο αλλά έχουμε και αρκετά χρηματοδοτικά μέσα να μπορέσουμε να κάνουμε αυτό το οποίο πρέπει και αξίζει να γίνει.»

Μπορείτε να δείτε εδώ όλα τα έργα και τις παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στην ΠΣΠΑ

Τα Ενετικά Νεώρια του Ηρακλείου

Την Πέμπτη 23/10 υπεγράφη και η ένταξη του έργου αποκατάστασης των Ενετικών Νεωρίων του Ηρακλείου στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Κρήτης 2021–2027, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ μέσω του ΕΤΠΑ και συνολικό προϋπολογισμό 10.100.000 ευρώ από τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη. Το έργο θα υλοποιηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού δια της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, αποκαθιστώντας και αναδεικνύοντας το ιστορικό συγκρότημα των Νεωρίων ως ενιαίο μνημειακό σύνολο.

Υπενθυμίζεται ότι η Δημοτική Αρχή τροποποίησε το σχέδιο της ΣΒΑΑ του Δήμου Ηρακλείου εντάσσοντας το έργο αποκατάστασης και νέων χρήσεων του συγκροτήματος των Δυτικών Νεωρίων, της Αποθήκης Άλατος και της Δυτικής Αποθήκης, προϋπολογισμού 5.270.000. Με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, ακολούθησε η προσθήκη και του Ανατολικού Νεώριου και της Δεξαμενής Ζάνε, η ένταξη δηλαδή του μνημείου ως ενιαίου συνόλου, όπως έχει μελετηθεί από την ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης υπό τον καθηγητή αρχιτεκτονικής Νίκο Σκουτέλη.

Τα Νεώρια θα γίνουν ξανά επισκέψιμα και θα ενταχθούν στην καθημερινότητα της πόλης. Θα αλλάξουν την εικόνα του ενετικού λιμανιού και θα προσφέρουν νέους χώρους πληροφόρησης και φιλοξενίας εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων, περίπου 2.500 τ.μ.. Ειδικότερα:

• Δυτική Αποθήκη 180 τ.μ.: Θα χρησιμοποιηθεί ως σημείο ενημέρωσης των επισκεπτών. Το δώμα διαμορφώνεται ως υπαίθριος χώρος ανάπαυσης και θέασης
• Δυτικά Νεώρια (τέσσερις θόλοι) 840 τ.μ.: Εκθεσιακοί χώροι, με κεντρικό άξονα την ναυπηγική τέχνη, αλλά και με ευελιξία για την πραγματοποίηση περιοδικών εκθέσεων χωρίς θεματικό περιορισμό.
• Αποθήκη Άλατος, 320 τ.μ.: Πολυχρηστική αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, εκδηλώσεων λόγου και δημόσιων συναντήσεων.
• Ανατολικά Νεώρια, 770 τ.μ.: Ανοιχτός χώρος για υπαίθριες εκθέσεις – εκθέσεις γλυπτικής. Είσοδος στη δεξαμενή Ζάνε.
• Δεξαμενή Ζάνε, 670 τ.μ.: Έκθεση με κεντρικό άξονα τα δημόσια έργα της Βενετοκρατίας – Αίθουσα εκδηλώσεων λόγου και μουσικής.
• Ο δημόσιος χώρος κίνησης και στάσης των περιπατητών. Θα αποτελέσει το συνδετικό ιστό για το σύνολο των μνημείων.

Video:https://www.youtube.com/watch?v=LTIDUymXfaw  και  https://www.youtube.com/watch?v=s7yIQmsWebo