Άνθρωποι και Τοπία της Κρήτης – Στο «κονάκι» της Άννας και του Κωστή στη Πέρα Βρύση

Της Εύας Καπελλάκη-Κοντού*

Κυριακή μεσημέρι θέλησα ν’ ανηφορίσω σ’ ένα όμορφο τόπο στις πλαγιές του Ψηλορείτη ομορφοφτιαγμένο, στην Γέργερη. Εκεί βρίσκεται η μεγάλη πηγή Φουντάνα, από την οποία υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται τμήματα από το ρωμαϊκό υδραγωγείο.

Στην περίοδο της Βενετοκρατίας στη Γέργερη υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι κατά μήκος του ποταμού, για την άλεση των σιτηρών. 

Η Γέργερη, είναι τόπος μουσικών, καλλιτεχνών ένας από αυτούς είναι και ο Κώστας Μουζουράκης ο οποίος με ιδιαίτερη σπουδή έφτιαξε τη ασκομαντούρα παίζει με ιδιαίτερη μαεστρία και δίδαξε τα παιδιά στην Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας. 

Η Άννα η σύζυγός του, επί σειρά ετών ασχολείται με την αγιογράφηση εικόνων την οποία διδάχτηκε από τον αγιογράφο π. Αρσένιο.

Εδώ στη Γέργερη στον ευλογημένο τόπο βρίσκεται το «κονάκι» του μουσικού Κώστα Μουζουράκη και της αγιογράφου συζύγου του Άννας στη θέση «Πέρα Βρύση». Το μεράκι για τον τόπο τους και η αγάπη τους γι αυτόν τους ώθησε να συνταιριάξουν την τέχνη τους με τις γεύσεις του τόπου τους και να διαμορφώσουν ένα φιλόξενο χώρο γευσιγνωσίας, μοναδικό. 

Η θέα από την «Πέρα Βρύση» εκεί που τον περασμένο Αύγουστο παρουσιάσαμε την «Βεγγέρα» με το συγκρότημα του μουσικού Μιχάλη Φραγκιαδάκη και της ομάδας του «Πύλη του Ήχου», εκεί που το νερό κάτω από το πλατάνι κυλάει γάργαρο, εκεί που ανοίγεται το παράθυρο στην φύση και η θέα σε αποζημιώνει, εκεί οι δυο τους έφτιαξαν ένα παράδεισο μοναδικό που όμοιό του έχω συναντήσει μόνο στο όμορφο Σορρέντο, στην Νότιο Ιταλία. 

Ο οικοδεσπότης υποδέχεται τους καλεσμένους του με το χαμόγελο στα χείλη και με έμφυτη ευγένεια -σπάνια στις ημέρες μας- σας προσκαλεί να καθίσετε και να απολαύσετε τα εδέσματα φτιαγμένα από την Άννα και την μητέρα της. Οι γεύσεις μοναδικές όπως και η περιποίηση! Εκεί, βρίσκεις την οικογενειακή, φιλική, καλλιτεχνική ζεστασιά. 

Όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου βλέπεις την παράδοση, βλέπεις τον τόπο σου όπως το φωτιστικό φτιαγμένο από ένα αποξηραμένο κλαδί δέντρου του Ψηλορείτη, ένα άλλο πιο κει, ακόμα ωραιότερο φιλοξενεί μια φωλίτσα για τα πουλιά του αοριού! Οι φωτογραφίες σε ασπρόμαυρο φόντο καλλωπίζουν τους τοίχους και δείχνουν κομμάτια της ζωής του αοριού και της Γέργερης. Τα κοπάδια που βόσκουν, τους ανθρώπους που συναντιόνται στο ντουκιάνι για να πουν τα νέα τους και φυσικά τις εκδηλώσεις τους με τις ασκομαντούρες και τα λαούτα.

Η γευσιγνωσία είναι μοναδική σε τούτα τα μέρη του Ψηλορείτη και τείνει να ξεχαστεί όπως και τόσα άλλα της παράδοσης πράγματα, αυτοί οι χαρισματικοί καλλιτέχνες δίνουν πνοή στις γεύσεις και όχι μόνο, οι γυναίκες φτιάχνουν το ψωμί το ζυμώνουν όπως παλιά θυμάστε; Τότε που η μάνα έβαζε αποβραδίς το προζύμι στη σκάφη και το σκέπαζε με κουβέρτες για να φουσκώσει η ζύμη και να μπορεί να ετοιμάσει το ψωμί και μετά ο πατέρας ζέσταινε τον ξυλόφουρνο και το έψηναν. Όπως ήταν ζεστό καλούσαν όλο το χωριό κι έτρωγαν ψωμί με ελιές και τυρί έπιναν και ρακί και ήταν ευτυχισμένοι, το υπόλοιπο το έκαναν παξιμάδι και το είχαν σε σάκο φαντό για ένα μήνα και μετά ξανά πάλι η ίδια διαδικασία! 

Θυμάστε τα πιταράκια με χόρτα της εξοχής; Να σκεφτείτε ότι η Άννα είχε φτιάξει την ζύμη άνοιξε το φύλλο όπως παλιά και ο Κώστας έφερε αγριόχορτα από το βουνό και ιδού το έδεσμα, ιδού το παλιό με το καινούργιο. Και στο τζάκι να σιγοκαίνε τα κούτσουρα, όπως παλιά θυμάστε; Τότε που η οικογένεια ήταν ιερό ζήτημα στην συνείδηση του καθενός μας, τότε που τέτοιες ημέρες βεγγερίζαμε όλοι μαζί ως αργά πλάι στο τζάκι ή παραστιά όπως έλεγαν οι παλιότεροι και κάπου – κάπου πετάγαμε στα κάρβουνα κάστανα ή πατάτες για να πιούμε την ρακή και να πούμε τα νέα της ημέρας, κάτι σαν το Δελτίο των 8:00!!!

Λένε πώς δεν πρέπει να κοιτάς πίσω σου παρά μόνο μπροστά, σαν την γυναίκα του Λωτ στην Παλαιά Διαθήκη, θα τιμωρηθείς αν είσαι συνεχώς προσκολλημένος στα παλιά γιατί απλά δεν εξελίσσεσαι, αρνείσαι να το κάνεις, αντιστέκεσαι. Όμως όταν υπάρχει ο εναρμονισμένος συγκερασμός του παλιού με το καινούργιο σε όλα τα πράγματα όχι μόνο στη γαστρονομία αλλά και σε άλλους τομείς, τότε όλα γίνονται όμορφα με ποιότητα και φυσικά δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια εξελιγμένη κοινωνία και όχι φοβική, εγκληματική, απόκοσμη, απόμακρη, αφιλόξενη και γενικώς ακατάλληλη για τη νέα γενιά κυρίως, που μεγαλώνει έχοντας ως εικόνα μόνο εκείνη που προσφέρουν τα social media!

Το απόγευμα, μετά το γλυκό του κουταλιού που η Άννα είχε φτιάξει με αρώματα και γλύκα περισσή, αποχαιρέτισα την Άννα, την μητέρα της και τον Κωστή και συνέχισα το οδοιπορικό μου με εικόνες της όμορφης Γέργερης και της φύσης του Ψηλορείτη… στροβίλισε στην σκέψη μου αναθιβάλοντας παλιές όμορφες στιγμές, ο ποιητάρης μουσικός από ετούτον εδώ τον τόπο Αντώνης Φραγκιαδάκης και το «Χαμοκατσίφαρό» του και ψέλισσα μερικούς στίχους…

Μιαν ώρια αυγή θα σηκωθώ, μια ωργιόπλουμη αυγούλα! 

Στο χάραμα τση ταχηνής, στσης πάχνης τη δροσούλα… 

Μιαν ακριβή μου πεθυμιά και τάξιμο θα κάνω 

ταχιά – ταχιά, κατσά – κατσά θα βγω στα όρη απάνω, 

πέτρα τη πέτρα πατουχιά, πέτρα τη πέτρα ζάλο 

να βγαίνω να σφυρολογώ ριζίτικο τραγούδι 

κι αέρας να δροσολογά και να ‘ρχεται από το φρούδι. 

Ασκινοπόδια να πατώ, ασπαλάθους κι αστιβίδες 

στα ζάλα… στα ζάλα που επατούσανε αλλότε οι μαντρατζίδες, 

στην ακριβή μου πεθυμιά ετούτο θέλω ακόμη: 

να δω πώς είναι από κοντά τ’ αοριού οι νόμοι […]

__________

* Εκπαιδευτικός, αρθρογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός.