Με βάση τα έως σήμερα δεδομένα των μετεωρολογικών σταθμών στην Κρήτη, καταγράφεται μια σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων σε όλο το νησί, σε ποσοστό από 50% έως 60% σε σχέση με το μέσο όρο των τελευταίων επτά ετών.
Το τρέχον υδρολογικό έτος αποτελεί το πρώτο έτος με μειωμένες βροχοπτώσεις, μετά από ένα χρονικό διάστημα τεσσάρων υγρών υδρολογικών ετών.
Οι δε βροχοπτώσεις που έχουν, έως σήμερα, σημειωθεί προσομοιάζουν με εκείνες του υδρολογικου έτους 2017-2018, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα πλέον ξηρά υδρολογικό έτη της τελευταίας τριακονταετίας.
Αναλυτικότερα:
Υδρολογικό έτος 2017-2018: Ξηρό έτος
υδρολογικό έτος 2018-2019: Υγρό έτος με σημαντικές βροχοπτώσεις
υδρολογικό έτος 2019-2020: Υγρό έτος
υδρολογικό έτος 2020-2021: Υγρό έτος
υδρολογικό έτος 2021-2022: Υγρό έτος υδρολογικό έτος 2022-2023: Ξηρό έτος (με επιφύλαξη για ενδεχόμενες βροχοπτώσεις εφεξής)
(Σημειώνεται ότι ως υδρολογικό έτος ορίζεται το διάστημα από το μήνα Σεπτέμβριο ενός έτους έως το μήνα Αύγουστο του επόμενου έτους.)
Συνέπεια της φετινής μειωμένης βροχόπτωσης είναι η μειωμένη αναπλήρωση των υδατικών πόρων τόσο στα υπόγεια όσο και στα επιφανειακά υδατικά συστήματα. Συγκεκριμένα, οι καταγραφές που αφορούν στις στάθμες των υπόγειων υδροφορέων και των φραγμάτων της Κρήτης καταδεικνύουν μέχρι στιγμής ελάχιστες εισροές υδάτων κατά το υδρολογικό έτος 2022-2023.
Ήδη, παρατηρείται κλιμάκωση της ζήτησης σε νερό άρδευσης (όπως έχει καταγραφεί σε ανάλογες ξηρές περιόδους).
Με δεδομένο ότι η γεωργία καταναλώνει περίπου το 85% των απολήψιμων ποσοτήτων νερού ενώ ταυτόχρονα η φετινή τουριστική κίνηση προοιωνίζεται ως ιδιαίτερα αυξημένη, γίνεται αντιληπτή η ανάγκη λήψης μέτρων για την πρόληψη φαινομένων λειψυδρίας.
Συστάσεις και προτάσεις μέτρων
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, συστήνει, οι συλλογικοί φορείς παροχής υπηρεσιών ύδατος (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, Δήμοι, ΟΑΚ) να καταγράψουν τα διαθέσιμα αποθέματά τους και να υπολογίσουν το ισοζύγιο προσφοράς - ζήτησης για την επερχόμενη καλοκαιρινή περίοδο. Σε περίπτωση ελλειμματικού ισοζυγίου θα πρέπει εγκαίρως να προβούν σε μέτρα άμβλυνσης του ελλείμματος.
Η Διεύθυνση Υδάτων προτείνει τα παρακάτω ενδεικτικά μέτρα που θα πρέπει ο κάθε πάροχος υπηρεσιών ύδατος να τα εξειδικεύσει / ενσωματώσει ανάλογα με την κατάσταση του ισοζυγίου προσφοράς - ζήτησης της περιοχής ευθύνης του, ώστε να αμβλυνθούν ή και δυνατόν να αποφευχθούν φαινόμενα λειψυδρίας και οι επιπτώσεις τους.
Η εξειδίκευση αυτών των μέτρων θα πρέπει να συνάδει με τη γενικότερη πολιτική προστασίας των υδάτων, στη βάση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου όπως έχει αποτυπωθεί στην Ή Αναθεώρηση του 1 Σχεδίου Διαχείρισης για το Υδατικό Διαμέρισμα της Κρήτης (φΕΚ Β’4666/29-12-2017) και με ιεράρχηση προτεραιοποίηση των διαφόρων χρήσεων νερού, με έμφαση στο νερό ύδρευσης (πόση-διατροφή).
Μέτρα διατήρησης της προσφοράς νερού
Επιτάχυνση ολοκλήρωσης τυχόν υδραυλικών έργων υπό κατασκευή
Ετοιμότητα για χρήση εναλλακτικών πηγών υδροδότησης (π.χ. εφεδρικές γεωτρήσεις) Αύξηση της χρήσης επεξεργασμένων αστικών λυμάτων για άρδευση
Συστηματική παρακολούθηση δικτύων-δεξαμενών για τυχόν διαρροές και ετοιμότητα σε τεχνικό προσωπικό για την άμεση αντιμετώπισή τους
Μέτρα μείωσης της ζήτησης (σπατάλης) νερού
Συνεχής ενημέρωση των χρηστών νερού για τη σημαντικότητα του προβλήματος ενδεχόμενης λειψυδρίας και την ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης.
Προτείνεται η σύγκλιση Συμβουλίων (Τοπικών, Δημοτικών, Αγροτικών Συλλόγων, ΤΟΕΒ, Ξενοδόχων κ.λπ.) για συζήτηση του θέματος και εξεύρεση τρόπων ενημέρωσης (π.χ. ενημερωτικά φυλλάδια, δημοσιότητα, εκδηλώσεις)
Προληπτικός έλεγχος δεξαμενών - δικτύων για διαρροές και άμεση επιδιόρθωσή τους Ενημέρωση για προληπτικό έλεγχο καλής λειτουργίας οικιακών δικτύων και δικτύων τουριστικών μονάδων
Ενημέρωση των επισκεπτών των ξενοδοχειακών μονάδων για περιορισμό της κατανάλωσης του νερού (π.χ. χρήση πετσετών, χρήση ντους, έλεγχος ροής νερού σε νιπτήρες κ.λπ.) Καθορισμός προστίμων για αλόγιστη χρήση νερού και ενημέρωση για την επιβολή τους Καθορισμός και εφαρμογή ελλειμματικής άρδευσης, ανά καλλιέργεια και περιοχή, σε συνεργασία με τη Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης Περιφέρειας Κρήτης για τον καθορισμό ορίων
Έλεγχος και συστηματική καταγραφή στάθμης -παροχής, πηγών, υπόγειων, επιφανειακών σημείων υδροληψίας Περιορισμός εποχιακών υδροβόρων καλλιεργειών
Δωρεάν διανομή ή/και εγκατάσταση ειδικών συσκευών εξοικονόμησης νερού με την προϋπόθεση εξασφάλισης σχετικού έκτακτου κονδυλίου από Δήμους /ΔΕΥΑ
Εκτεταμένη εγκατάσταση μετρητών νερού (σε όλους τους τύπους των συστημάτων)
Ρυθμιστές ροής στα ντους
Περιορισμός ροής στα ντους
Περιοριστές ροής τουαλέτας (toiletdams)
Βαλβίδες μείωσης πίεσης
Περιορισμοί σε μη βασικές χρήσεις όπως: Πλύσιμο οδοστρωμάτων,. Ξέπλυμα πεζοδρομίων Πλύσιμο αυτοκινήτων. Πότισμα οικιακού γρασιδιού (γκαζόν). Γέμισμα κολυμβητικών δεξαμενών. Χρήση υδρόψυκτων κλιματιστικών, χωρίς επανακυκλοφορία του νερού. Λειτουργία δημόσιων συντριβανιών / βρυσών. Άρδευση πάρκων. Άρδευση γηπέδων γκολφ. Άρδευση των πολυετών και ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών
Κατασταλτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας
Απαγόρευση ποτισμάτων εκτός πρωινών και βραδινών ωρών καθώς και απαγόρευση ποτισμάτων όταν η ένταση του ανέμου είναι ισχυρή και όταν επικρατούν συνθήκες καύσωνα. Επιβολή προστίμων στους παραβάτες
Απαγόρευση χρήσης νερού ύδρευσης σε μη βασικές χρήσεις (πλύσιμο αυτοκινήτων, αυλών, κοινόχρηστων χώρων κ.λπ.)
Περιοδικές διακοπές νερού
Εφαρμογή κλιμακωτού τιμολογίου ούτως ώστε σε περίπτωση υπέρβασης της καθορισμένης ανά στρέμμα ποσότητας να προκύπτει μεγάλη αύξηση στην τιμή χρέωσης ή/και να γίνεται διακοπή της παροχής
Παροχή κινήτρων για τη μείωση της κατανάλωσης (π.χ. μείωση τιμής ανά κ.μ. νερού σε περίπτωση εφαρμογής της στάγδην άρδευσης)
υστηρή τήρηση των όρων των αδειών χρήσης νερού και του χρονικού διαστήματος της αρδευτικής 3 περιόδου από Απρίλιο έως Οκτώβριο
Η εφαρμογή των ανωτέρω μέτρων κατά τη θερινή περίοδο του τρέχοντος έτους κρίνεται, από την Υπηρεσία μας, ως επιβεβλημένη και ιδιαίτερα κρίσιμη, ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι σε περίπτωση επανάληψης της ανομβρίας το επόμενο υδρολογικό έτος (2023-2024), θα έχουμε να διαχειριστούμε πολύ σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας στο νησί.